Giao mạnh cho dân làm
Ngày 12/3, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh, Trưởng Ban chỉ đạo Quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM) chủ trì cuộc họp triển khai nhiệm vụ 2014 của Ban Chỉ đạo.
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát cho biết, đến cuối năm 2013 đã có 144 xã đạt tất cả 19 tiêu chí NTM (chiếm 1,6% tổng số xã cả nước). Hiện cũng còn 7 xã “trắng” về tiêu chí (chưa đạt bất cứ tiêu chí nào), tập trung ở vùng miền núi phía Bắc.
Kinh nghiệm thực hiện thời gian qua cho thấy, trong phân bổ nguồn lực cần giao mạnh cho dân trực tiếp tổ chức triển khai. “Nhìn một con đường là biết ngay. Người dân làm thì mặt đường rắn đanh, nổi lên xi măng. Còn để doanh nghiệp vào làm ô tô đi mấy hôm thì mặt đường nổi lên cát”, ông Phát nói.
Nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Huy Ngọ (cố vấn Ban Chỉ đạo) cho biết, thời gian qua ông đã đi tới 52 tỉnh, thành phố và rút ra 3 bài học trong xây dựng NTM. Thứ nhất là phải tổ chức lại sản xuất, lấy NTM thúc đẩy NTM.
Những năm đầu xây dựng NTM, ta cứ nghĩ tập trung đầu tư cho hạ tầng là hướng đi đúng, nhưng qua thực tế thì đầu tư phát triển các mô hình sản xuất ở nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân mới là động lực cho phong trào NTM.
Thứ hai là tin tưởng ở người dân, giao cho họ tự làm công trình trên địa bàn. Bởi, nhà nước hỗ trợ cho dân trực tiếp làm 1 km đường thì người dân sẽ làm được 3 km. Thứ ba là phải lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo cho sự thành công của chương trình. “Tôi đề xuất thêm tiêu chí 20 trong xây dựng NTM là sự hài lòng của người dân. Người dân làm, người dân hưởng thụ thì họ cũng phải được đánh giá”, ông Ngọ nói.
Ông Ngọ đề nghị nên giao Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện nhiệm vụ phản biện xã hội về NTM, nhằm giúp xây dựng chương trình một cách khoa học, bền vững, trong đó công khai các nguồn lực đầu tư. Ngoài ra, cần tính tới tiêu chí huyện NTM, tuy nhiên không phải là phép cộng những xã NTM như những “củ khoai rời rạc”.
Phải huy động DN về nông thôn
Nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hồ Xuân Hùng cho rằng, điều hạn chế của chương trình là vốn DN đầu tư quá thấp so với dự kiến. Chứng tỏ vốn đầu tư của DN vào nông nghiệp, nông thôn rất thấp.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa đề nghị cần có chính sách mạnh hơn trong việc kêu gọi DN đầu tư sản xuất, kinh doanh ở nông thôn.
“Đừng nói DN không đầu tư vào nông thôn là do không có thị trường. Tổng mức bán lẻ hàng hóa của ta vẫn tăng, tức là thị trường vẫn còn. Quan trọng ta phải có chính sách để hút họ về khu vực nông thôn. Vì vậy, để kêu gọi DN đầu tư cho sản xuất ở nông thôn, lãnh đạo cấp tỉnh phải vào cuộc”, bà Thoa nói.
Phát biểu kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đồng tình với ý kiến của các thành viên Ban Chỉ đạo về việc phát triển mô hình sản xuất ở nông thôn, tăng thu nhập cho nông dân làm “điểm tựa” để thúc đẩy thực hiện các tiêu chí khác.
Trong giai đoạn 2014 - 2016, vốn đầu tư cho NTM nhiều gấp nhiều lần các năm trước, trung bình gần 5.000 tỷ đồng từ trái phiếu Chính phủ, do vậy Phó Thủ tướng đề nghị Bộ KH&ĐT phối hợp với Bộ NN&PTNT hướng dẫn việc phân bổ đến các địa phương cho hiệu quả, tập trung phát triển các tiêu chí có tính dài hạn như quy hoạch, phát triển sản xuất.
Đối với vấn đề sửa đổi tiêu chí NTM, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ có liên quan đến tiêu chí nào thì xuất phát từ thực tiễn thực hiện tiêu chí đó, hướng dẫn các địa phương thực hiện phù hợp với điều kiện của địa phương. “Chúng ta không chạy theo thành tích nhưng phải nỗ lực hết sức, sáng tạo trong cách làm, hướng đến những tiêu chí căn bản nhất”, ông Ninh nói.
Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết, năm 2014 cần tạo bước đột phá trong phát triển sản xuất và đổi mới hình thức tổ chức sản xuất.
Trong đó, khẩn trương triển khai các cơ chế, chính sách khuyến khích DN đầu tư vào sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ trên địa bàn nông thôn.
Năm 2014, mục tiêu có 600 - 700 xã đạt chuẩn NTM. Cả nước đạt bình quân 10 tiêu chí/xã, số xã đạt dưới 5 tiêu chí còn dưới 5%.