Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh 2019 diễn ra từ 13 tới 15 tháng Giêng. Theo đó, lễ khai hội và khai trương du lịch Ba Vì năm 2019 chủ đề “Du lịch xanh Ba Vì - Điểm hẹn văn hoá” diễn ra sáng 13 tháng Giêng (17/2/2019).
Lễ khai hội diễn ra tại di tích lịch sử văn hoá đền Hạ, xã Minh Quang. Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh vẫn diễn ra theo nghi lễ truyền thống: Dâng hương tại di tích Đền Thượng, Đền Trung và Đền Hạ sáng 12 tháng Giêng. Rạng sáng ngày 13 tháng Giêng, bà con các xã sẽ tổ chức rước nước từ sông Đà về làm lễ tế Thánh.
Lễ rước nước được xem là một trong những điểm nhấn đặc biệt của lễ hội. Theo truyền thống, vào giớ Tí ngày 12 tháng Giêng, bà con xã Minh Quang sẽ chọn hai nam thanh, nữ tú chèo thuyền ra giữa dòng sông Đà, lấy nước rước về Đền để tỏ lòng thành kính dâng Đức Thánh Tản Viên.
Sau phần lễ, là phần hội với các trò chơi dân gian truyền thống như ném còn, cà kheo, việt dã leo núi, đẩy gậy. Ông Đỗ Mạnh Hưng, Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Vì nói: “Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh là nét văn hoá đặc sắc của huyện Ba Vì trong chiến lược phát triển văn hoá và du lịch địa phương”.
Huyện Ba Vì đang hướng tới kế hoạch xây dựng và phát triển Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh là lễ hội vùng giống như lễ hội Chùa Hương (Mỹ Đức), lễ hội đền Hai Bà Trưng (MêLinh)…
Năm 2018, Ba Vì đón bằng công nhận di sản văn hoá phi vật thể quốc gia đối với tục thờ Tản Viên Sơn Thánh. Một năm sau khi tục thờ Tản Viên Sơn Thánh được công nhận là di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia, UBND huyện đã có phương án bảo tồn và phát huy giá trị của lễ hội.
Cụm di tích Đền Thượng, Đền Trung, Đền Hạ được tôn tạo với nguồn kinh phí xã hội hoá trên 4 tỉ đồng. Huyện thực hiện kế hoạch bảo tồn trên 100 di tích liên quan đến tục thờ Đức Thánh Tản Viên trên địa bàn huyện.
“Hiện nay, lộ trình của huyện là từng bước bảo tồn, xây dựng Lễ hội Tản Viên Sơn Thánh thành lễ hội vùng, tiến tới xây dựng hoàn thiện hồ sơ, chỉnh trang lại các lễ rước để trình UNESCO công nhận là di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại”, ông Đỗ Mạnh Hưng nói.
Ba Vì cũng sở hữu những thế mạnh về du lịch. Năm 2018 huyện đón 2,83 triệu lượt khách, tổng thu du lịch khoảng 336 tỷ đồng. Tuy nhiên đây mới là con số khá khiêm tốn, chỉ chiếm 12% tổng doanh thu cả huyện. Ba Vì đang thực hiện quy hoạch du lịch, hướng đến tương lai phát triển du lịch mạnh mẽ hơn dựa vào tiềm năng sẵn có.