Nhiều án tử có cơ hội thoát?
Thực tế quy định trong Dự thảo Bộ luật Hình sự (BLHS) không thi hành án tử hình đối với những người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ¾ tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn, gây ra khá nhiều tranh cãi. Những ý kiến phản đối cho rằng, đó là quy định “mở đường” cho quan tham dùng tiền thoát án tử. Còn những người ủng hộ lập luận, đây là điểm đột phá để tăng cường khả năng thu hồi tài sản nhà nước bị tham nhũng chiếm đoạt…
Trước những quan điểm trái chiều trên, trước khi tiến hành biểu quyết thông qua BLHS, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cẩn trọng gửi phiếu xin ý kiến đại biểu. Kết quả trong số 415 số phiếu hợp lệ thu được có 260 đại biểu ủng hộ và 155 ý kiến đại biểu phản đối. Biểu quyết tại nghị trường với trên 84% đại biểu tán thành, QH đã chính thức thông qua BLHS, trong đó có quy định trên.
Tại cuộc họp báo bế mạc kỳ họp, trả lời câu hỏi của báo chí, với quy định trên thì trường hợp bị kết án tử hình trước thời điểm 1/7/2016 (thời điểm BLHS sửa đổi có hiệu lực), các trường hợp như Dương Chí Dũng, Vũ Quốc Hảo (Cty cho thuê Tài chính II)… nếu nộp lại 3/4 số tiền tham ô thì có được áp dụng quy định này không? Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Đình Quyền cho biết, BLHS (sửa đổi) có quy định trong việc phục hồi thiệt hại cho nhà nước thì có thể được xem xét về hình phạt. BLHS không có hiệu lực hồi tố. Những trường hợp xảy ra trước thời điểm Bộ luật có hiệu lực thì không được áp dụng. Với những vụ án đang trong quá trình chuyển tiếp thì có Nghị quyết của QH để giải quyết những vấn đề quá độ.
Tuy nhiên, câu trả lời của ông Nguyễn Đình Quyền lại mâu thuẫn với quy định tại Nghị quyết về việc thi hành BLHS. Cụ thể, điểm c khoản 2 Điều 1 Nghị quyết quy định: Đối với người đã bị kết án tử hình nhưng chưa thi hành án mà có đủ các điều kiện quy định tại điểm c khoản 3 Điều 40 Bộ luật hình sự này, thì không thi hành và Chánh án TAND Tối cao chuyển hình phạt tử hình thành hình phạt tù chung thân.
Cho phép nghe điện thoại đối tượng tham nhũng
Về Bộ luật Tố tụng hình sự (TTHS), một trong những quy định cũng gây nhiều băn khoăn là việc cho phép áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt như ghi âm, ghi hình, nghe điện thoại bí mật đối với tội phạm về tham nhũng, rửa tiền, ma túy… Tuy nhiên, qua thảo luận và xin ý kiến từ các đại biểu, UBTVQH chính thức đề nghị QH cho phép giữ quy định về các biện pháp điều tra đặc biệt với lý do, đây là biện pháp tạo điều kiện cho Cơ quan điều tra chủ động thu thập chứng cứ, đấu tranh hiệu quả với các tội phạm có tổ chức, phức tạp về ma túy, rửa tiền, tham nhũng, khủng bố trong tình hình hiện nay.
Theo đó, các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt gồm: Ghi âm, ghi hình bí mật; (-) Nghe điện thoại bí mật; Thu thập bí mật dữ liệu điện tử. Những trường hợp áp dụng biện pháp trên là: Các tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm về ma túy, tội phạm về tham nhũng, tội khủng bố, tội rửa tiền; Các tội phạm khác có tổ chức thuộc loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Về thẩm quyền, trách nhiệm quyết định việc áp dụng biện pháp điều tra đặc biệt, Bộ luật TTHS quy định, chỉ Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh có quyền ra quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Bộ luật TTHS cũng quy định thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt không quá 2 tháng kể từ ngày Viện trưởng Viện kiểm sát phê chuẩn. Trường hợp phức tạp có thể gia hạn nhưng không quá thời hạn điều tra theo quy định của Bộ luật này.
Bộ luật TTHS cũng chính thức quy định bắt buộc việc ghi âm, ghi hình trong hoạt động hỏi cung. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện, việc ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung nhằm bảo đảm minh bạch quá trình hỏi cung, bảo vệ bị can, chống bức cung, dùng nhục hình, bảo vệ quyền con người, quyền công dân theo yêu cầu Hiến pháp, đồng thời bảo vệ người hỏi cung, tránh bị vu cáo là cần thiết.
Phong tỏa tài khoản tham nhũng ngay từ giai đoạn điều tra
Hôm qua, QH chính thức thông qua Nghị quyết về công tác phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác của Viện Kiểm sát Nhân dân, Tòa án Nhân dân và công tác thi hành án năm 2016 và các năm tiếp theo. Theo đó, QH yêu cầu cơ quan điều tra, cơ quan tư pháp phối hợp chặt chẽ với Cơ quan thanh tra, Kiểm toán nhà nước trong công tác phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng. Trong giải quyết, xử lý người phạm tội kinh tế, chức vụ, tham nhũng, cần tăng cường áp dụng các biện pháp kê biên, phong toả tài khoản, tài sản của các đối tượng phạm tội ngay từ giai đoạn điều tra nhằm chống tẩu tán tài sản, bảo đảm việc thu hồi; xem xét việc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đối với những trường hợp tích cực khắc phục hậu quả thiệt hại trong vụ án.