>> Phải ngăn chặn kịp thời biểu hiện tiêu cực trong lễ hội
Chính hội ngày 13 tháng Giêng (15-2) nhưng từ sáng 12, du khách đổ về đồi Lim nghe quan họ. Trong sáu lán quan họ, hai chòi kiên cố do tỉnh Bắc Ninh mới đầu tư - gần ba tỷ đồng, nằm gần chùa Lim. Một lán của Câu lạc bộ người cao tuổi huyện Tiên Du, lán còn lại là nơi diễn của hai làng kết chạ Hoài Thị- Diềm.
Tại các làng vùng Lim có đủ bộ lễ tế ở đình, đền, chùa và không thể thiếu màn hát quan họ cửa đình, cửa chùa, dưới thuyền bắt đầu từ chiều 12 tháng Giêng.
Số liền anh, liền chị mỗi lán gần chục người, chưa kể lực lượng hỗ trợ. Sau hội chứng tăng âm đập nhau chan chát mùa hội trước, BTC quyết định ngày 12 các lán quan họ hát mộc. Sân khấu chính đặt trên đồi Lim cũng chỉ tối đến mới được dùng tới tăng âm. Đó là đêm hát của Đoàn dân ca quan họ Bắc Ninh.
Tối 13-2 (11 tháng Giêng), tại TP Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh đã tổ chức chương trình "Về miền Quan họ" lần thứ II. Tới dự có đồng chí Tô Huy Rứa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng, Trưởng Ban Tổ chức T.Ư và hàng nghìn người dân Kinh Bắc.
Nhiều câu quan họ nổi tiếng đã được các nghệ sĩ quan họ chuyên và không chuyên tỉnh Bắc Ninh trình diễn. Bên cạnh đó còn có một số ca khúc mang âm hưởng quan họ do các ca sĩ hàng đầu cả nước thể hiện.
Đây là một trong những hoạt động nhằm thực hiện cam kết với UNESCO về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân ca quan họ của tỉnh Bắc Ninh.
Lán quan họ cổ của người có tuổi thường kén người nghe hơn. Giới trẻ thích xôm tụ chọn các lán quan họ có liền chị, liền anh trẻ, làn điệu lời mới dễ nghe: Mời trầu, Tương phùng tương ngộ, Ngồi tựa mạn thuyền, Buôn bấc buôn dầu.
Hát mộc đòi hỏi không gian thưởng thức hẹp, cần độ tôn trọng người hát. Nhưng giữa không gian loãng ở đồi Lim, câu quan họ nhiều khi lẫn cả trong lời bình phẩm, trò chuyện, thậm chí có lời lẽ chẳng ăn nhập gì với chốn thưởng thức nghệ thuật.
Khổ nhất là đầu giờ sáng, khi liền chị cất lời đối đáp, cùng lúc loa phát thanh ở chùa Lim độc chiếm không gian, người nghe câu được câu mất. Người ta lại hò nhau kéo sang lán khác, không quên buông lời trách: Hát không micro sao nghe được.
Muốn được nghe quan họ nguyên chất cũng gian nan. Ở lán quan họ của Trung tâm Văn hóa của huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, các liền anh liền chị dùng chiêu hát tập thể, mới có cơ át tiếng loa. May mà đến trưa, BTC đã làm việc để loa trên không phát nữa trả lại không gian yên bình cho du khách.
Thành viên CLB quan họ người cao tuổi huyện Tiên Du nhiệt thành ủng hộ phương án bỏ tăng âm, nhạc đệm khi biểu diễn quan họ. Theo họ, đó không chỉ là cách trả quan họ về đúng bản chất, mà còn là một trong cách bảo tồn di sản thế giới được UNESCO công nhận.
Hiềm nỗi, ở không gian có phần ồn ào này, khách nghe quan họ khó thưởng thức hết cái hay của từng ý tứ, phải ngồi xích lại, tập trung cao độ hứng từng lời hát. Bản thân người hát mất hơi nhanh hơn, vì phải cố gắng hát to, át tiếng ồn, phục vụ du khách.
Muốn ngấm đủ chất quan họ, phải cất công tìm về nhà các nghệ nhân tổ chức hát canh ở làng quan họ. Năm nay có chín gia đình nghệ nhân đăng ký mở hát canh ở Lũng Giang, Duệ Đông, Lũng Sơn: Nguyễn Hữu Bể, Trịnh Xuân Tùng, Nguyễn Thị Soạn, Nguyễn Văn Chiến, Nguyễn Văn Tý, Nguyễn Thị Sung, Nguyễn Thừa Kế, Đỗ Thị Tám, Nguyễn Hữu Quỳnh.
Lân la nghe hát canh tại các làng cũng là lựa chọn của người sành quan họ. Không chỉ vì được nghe trọn vẹn từng làn điệu, mà có thể tránh vài hình ảnh khó chấp nhận. Đương lúc quan họ: "Giầu têm a ới à hự hừ là cánh í phượng cùng rằng là dâng lên, dâng ớ lên em mời ì í a ả à người, ứ hư ứ hự người ơi", vài người xớn xác chạy lại tạo dáng chụp ảnh.
Chưa kể khi liền chị bưng cơi trầu mời khách và tiếp thị đĩa quan họ, có kẻ mượn rượu buông lời ghẹo khó nghe. Bậc cao niên ở lán quan họ cổ nhất quyết đòi trả lại không gian quan họ, không cho quay lưng lại phía các liền chị, liền anh chụp hình.
Thu hẹp qui mô lễ hội
Ông Nguyễn Quốc Tuấn, đại diện Ban chỉ đạo (BCĐ) Hội Lim cho biết, tiếp thu công điện của Thủ tướng Chính phủ về chấn chỉnh tổ chức lễ hội, BCĐ và BTC họp nhiều lần, quyết định thu hẹp quy mô lễ hội.
Ngoài ra, BTC tăng cường an ninh, huy động lực lượng công an tỉnh, huyện và nhiều xã lân cận khu Nội Duệ, siết chặt giá cả trông giữ xe bằng bảng giá niêm yết: trông ô tô dưới 8 chỗ là 10.000 đồng. Thực tế vẫn còn tình trạng nâng giá. Để thuận lợi cho du khách, các bãi đỗ xe được bố trí sát quanh đồi Lim, rút ngắn thời gian đi bộ lên khu vực đồi.
Ngoài phần trọng tâm của Hội Lim- quan họ- du khách bắt gặp nhiều hình ảnh quen thuộc: cờ tướng, chọi gà, đập niêu, đánh đu, đấu vật. Bên cạnh đó, có nhiều quầy hàng bán đồ lưu niệm, trò chơi có thưởng dùng loa đài quảng cáo, ngay dưới chân đồi Lim.