Ông Rcom Xuân, Bí thư Đảng xã Ia Piar, cho biết: “Truyền thống hiếu học của làng R’Bai có từ rất lâu rồi, nhiều bậc phụ huynh rất quan tâm đến việc học của con em mình với mong muốn thoát nghèo. Chính làng R’Bai đã đóng góp một phần không nhỏ cung cấp nguồn nhân lực cho địa phương. Riêng tại UBND xã Ia Piar đã có trên 80% cán bộ xã là người làng R’Bai”.
Ông Xuân kể: Làng R’Bai chỉ hơn 300 nóc nhà, nhưng đã có hơn 200 cán bộ đang làm ở các cơ quan nhà nước, trường học ở Gia Lai và nhiều tỉnh, thành khác. Trong làng có 2 thạc sỹ, nhiều người đã học qua lớp cao cấp lý luận chính trị. Nhiều người đã thành danh như chị Siu Hương – Trưởng Chi nhánh Trợ giúp Pháp lý thị xã Ayun Pa (Sở Tư pháp Gia Lai, hiện là đại biểu Quốc hội khóa XIII), ông Nay Suin - Phó Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh Gia Lai, ông Ksor Giáp - Chuyên viên phòng Nội vụ tỉnh Gia Lai, ông Nay Krem và ông Rmah Xôn - Trưởng và Phó phòng dân tộc huyện Phú Thiện… Làng R’Bai có hơn 50 em đang theo học ở các trường đại học, cao đẳng và trung cấp trên cả nước.
“So với trước đây, làng R’Bai đã khá lên rất nhiều, số hộ nghèo còn rất ít. Thanh niên trong làng đi học hết, nhờ đó mới giúp địa phương nhanh chóng xóa được đói, giảm được nghèo”, ông Xuân nói.
Nói về sự học ở R’Bai, chị Siu Hương, đại biểu Quốc hội khóa XIII, chia sẻ: “Thời mình đi học vất vả lắm, toàn đi bộ và tối thắp đèn dầu, sách giáo khoa cũng thiếu, chỉ có 2 cuốn sách toán và văn, các môn khác chỉ nghe thầy cô giảng rồi ráng nhớ”.
Theo chị, làng chỉ toàn đất pha cát, không trồng được cây gì quý, nên chỉ có con đường học mới thoát nghèo. “Ở R’Bai, có nhiều người chọn thi ngành sư phạm và bác sỹ, riêng mình đi thi ngành luật ở TPHCM vì lỡ mê nghề luật sư do xem phim trên truyền hình. Giờ mình vừa tự hào với công việc đang làm, vừa tự hào là người làng R’Bai”, chị nói.
Thà chịu đói, không chịu bỏ học
Gần 30 năm chứng kiến sự đổi thay của làng, bà Vũ Thị Lý, Chủ tịch Hội Khuyến học huyện Phú Thiện, vẫn nhớ như in ngày bà đến xã Ia Piar. “Lúc tôi mới về đây dạy học, tôi hết sức ngạc nhiên và thán phục tính ham học, chịu khó của học trò. Mặc dù nghèo khó nhưng các em luôn cố gắng đến trường. Năm sau, số học sinh khá và giỏi luôn tăng so với năm trước. Nhiều giáo viên trong trường cũng là người làng R’Bai”.
Hồi nhỏ, chúng tôi đi học nhiều buổi cái bụng đói lắm nhưng vẫn quyết tâm đến trường học, cho bằng được cái chữ. Bố tôi bảo chỉ có đi học mới thoát được nghèo, nên 8 chị em tôi ai cũng được đến trường
Nay H’Koan - giáo viên Trường Tiểu học Kpã K’Lơng, xã Ia Peng
Kể về thành tích hiếu học của làng R’Bai, già R’ô Loan nhắc đi nhắc lại câu “Trẻ con trong làng thà chịu đói chứ không chịu bỏ học”. Nhiều năm qua, làng không còn người thất học. R’Bai được công nhận là làng hiếu học cấp huyện, thúc các làng Plei Sinh, Ama Nhơn… phấn đấu học theo.
Sinh hạ được 8 người con, cái nghèo bám mãi, nhưng ông Nay Trơ, Trưởng thôn R’Bai A, vẫn cố gắng cho tất cả đi học. Bây giờ, các bằng khen của con ông ken kín tường nhà. Ông khoe: “Nhà tôi đã có 1 bác sỹ, 2 điều dưỡng, 2 giáo viên, 1 đang học cao đẳng sư phạm và hai con nhỏ đang học cấp 3”.
Hôm thằng Rman Lực nhận được giấy báo đậu Đại học Y Huế, cả nhà tôi ngủ không yên. Nó hỏi: Học Y tới 6 năm, bố có cho con đi không? Tôi nghĩ, đã học được đến đây rồi thì có nghèo thêm cũng phải cho con học đến cùng. Tôi động viên, khó khăn mấy bố cũng lo liệu được để con yên tâm đến trường. Bây giờ nó đã thành bác sĩ làm việc ở Bệnh viện tỉnh Đồng Nai”.
Bà Siu H’Ngôn có 4 người con đều đỗ đại học các ngành luật, sư phạm và kế toán. “Vợ chồng tôi dù nghèo cũng phấn đấu mua cái chữ cho các con ăn học đến nơi đến chốn ”, bà bảo. Gia đình ông Nay Yem gần đó cũng có 3 con đã tốt nghiệp đại học, 1 giáo viên, 2 bác sỹ và 2 người đang học đại học, trung cấp.