Yến Năng và “Hành trình bùn họa”
Không lâu sau chuỗi ngày miền Trung hứng chịu thiên tai bão lũ, nghệ sĩ Yến Năng lên trang cá nhân rủ bạn đồng hành vào Quảng Trị, tới nơi từng xảy ra sạt lở nặng nhất để thấu cảm sự bé nhỏ của con người trước thiên nhiên nổi giận. Ý tưởng đầu tiên là mang bùn từ những điểm gặp họa về Hà Nội rồi mỗi người làm tác phẩm gì đó cho một triển lãm nhóm. “Chúng tôi muốn góp một tiếng nói rất nhỏ vào nhiệm vụ chung nâng cao ý thức cộng đồng, phòng chống thảm họa”. Nhóm “Hành trình bùn họa” gom được 5 thành viên, chỉ có họa sĩ Hà Huy Mười là bạn thân của trưởng nhóm, 4 người còn lại là bạn mới quen.
Yến Năng kể, anh không ngờ lời mời thực hành nghệ thuật ngẫu nhiên lại nhận được sự ủng hộ của nhiều người (không chỉ nghệ sĩ) đến thế. Xe ô tô của nhóm vào đến Đồng Hới (Quảng Bình) có một người quen ra đón, dẫn đường đi tiếp vào Đông Hà. Tại Quảng Trị, một nhóm bạn mới nhập đoàn. Có người đi ô tô cá nhân, có người đi xe máy; có họa sĩ, kiến trúc sư, người làm nghề khác và cả một nữ phóng viên Đài truyền hình Quảng Trị di chuyển cùng nhóm Hà Nội đến tận Khe Sanh (Hướng Hóa). Yến Năng mong muốn đến tận điểm sạt lở nặng nhất nhưng nơi đó đang được canh gác rào chắn, cấm người lạ xâm nhập. Ở vị trí đối diện, đoàn gặp một đoạn núi lở tạo thành một rãnh nước chảy không ngừng từ đỉnh xuống. Một người trong đoàn đề nghị “chúng ra thử leo lên và nằm theo rãnh nước”. Yến Năng tán thành ngay và một mình trèo lên kiểm tra mức độ nguy hiểm “Tôi thấy nếu nằm yên thì không sao nhưng xoay người chuyển động thì có thể trơn trượt”. Bảy nghệ sĩ làm một trình diễn 10 phút nằm nối đuôi nhau theo khe nước. Nói về trải nghiệm này họa sĩ Trương Đình Dung (Quảng Trị) cho biết, đây là lần đầu tiên anh thực hành nghệ thuật theo cách này. “Hơi nguy hiểm nhưng thú vị”. Theo họa sĩ quê Vĩnh Linh, Yến Năng là người sinh ra để làm sắp đặt nghệ thuật và mong muốn tiếp tục nhập hội trong một lần khác.
Mọi bế tắc không bao giờ là tuyệt đối, nó chuẩn bị mở cho một khai thông khác. (Nghệ sĩ Yến Năng)
Lộng lẫy mảnh vỡ ký ức đô thị
Đầu năm 2020, dù hơi trễ do dịch COVID-19, dự án biến bãi rác ven sông thành phố nghệ thuật Phúc Tân của nghệ sĩ, giám tuyển Nguyễn Thế Sơn vẫn đến được với khách yêu nghệ thuật và bà con cư dân nơi đây. Dựa theo bức tường cũ dài 500 mét được dựng từ 20 năm trước với mục đích “chống lấn đất” các tác phẩm từ nguyên vật liệu tái chế hiện lên long lanh, thay đổi không gian nhếch nhác vốn là “biệt khu” của “thổ dân đất bãi”. Phố nghệ thuật có sự tham gia của hơn mười nghệ sĩ 3 miền và 2 nghệ sĩ quốc tế. Hầu hết các nghệ sĩ đều ăn cơm nhà, cống hiến miễn phí, sẵn lòng nhận thanh toán nguyên vật liệu trả chậm từ quận Hoàn Kiếm.
Bỏ kinh doanh, trình làng “Đương đại”
Tốt nghiệp Đại học Mỹ Thuật Huế, Hoàng Thanh Vĩnh Phong về Hội An mở gallery bán tranh. Sau 12 năm bỏ vẽ tập trung kinh doanh, mua được nhà đất dư dả ở và cho thuê, họa sĩ gốc Quảng Trị quyết định quay trở về với hội họa. Âm thầm làm tác phẩm, ở tuổi 50, vào tháng cuối của năm 2020 bấn loạn u ám, Vĩnh Phong bất ngờ mở triển lãm cá nhân “Chân dung nệm” tại Hà Nội.
20 tác phẩm của Phong là điêu khắc và chạm gỗ trên ván ghép lại, sau đó dùng sơn ta để vẽ lên. Gỗ mà mềm mại, sờn cũ, hằn cả những vết nhàu khiến nhiều người đến xem cứ tưởng họa sĩ vẽ lên tấm nệm thật. Phong giải đáp: “Vẽ trên nệm thế giới đã làm rồi”. Nệm của Phong làm theo cách của Phong. Nhiều họa sĩ, giám tuyển có uy tín nhìn nhận tầm cỡ “sàn quốc tế” của “Chân dung Nệm”. Hai bức đã được sưu tập với giá xứng tầm.
Phong kể, hồi anh mải mê bán tranh làm giàu, nhiều họa sĩ bạn bè coi Phong là người “ngoại đạo”. “Ban ngày tôi bán hàng đấy, nhưng trong ngần ấy năm không đêm nào tôi không nghĩ đến nghệ thuật. Tôi xem và đọc nhiều. Luôn ấp ủ con đường của mình”. Giờ thì kể cả du lịch sống lại, Phong vẫn bỏ hết, bán nhà chỉ để làm nghệ thuật”.