Mùa hè năm ngoái, cuộc sống của Wei Ziyi sụp đổ. Chàng trai 26 tuổi đã dành nhiều năm để leo lên nấc thang của cuộc sống trung lưu: Chuyển đến đô thị ở Thâm Quyến, kiếm được công việc tiếp thị tại một công ty công nghệ và làm việc mệt mỏi hàng tháng trời để gây ấn tượng với ông chủ của mình.
Nhiều người trẻ Trung Quốc chọn lối sống "trôi dạt"
“Tôi chưa bao giờ nói không với bất kỳ nhiệm vụ nào — thành tích của tôi luôn tốt nhất,” Wei nói với Sixth Tone.
Sau đó, đột nhiên, tất cả kết thúc. Khi nền kinh tế Trung Quốc chậm lại sau nhiều tháng phong tỏa vì COVID-19, ông chủ của Wei đã thực hiện một làn sóng sa thải nhân công. Wei thất nghiệp và chật vật tìm việc mới. Ngay sau đó, anh rời Thâm Quyến để đến một thành phố rẻ hơn gần đó.
Nhưng, một năm sau, Wei nói rằng anh cảm thấy hạnh phúc hơn bao giờ hết bằng cách chấp nhận lối sống “trôi dạt”. Anh đã mua một xe tải, chất đầy các loại loa, và hiện kiếm tiền bằng cách tổ chức các bữa tiệc khiêu vũ ngẫu hứng tại các khu nghỉ mát bãi biển khác nhau dọc bờ biển ở Trung Quốc.
Wei nói: “Sau khi mất việc, tôi nhận ra ý nghĩa của cuộc sống không nằm ở công việc hay mức thu nhập của bạn. Tôi bắt đầu xem xét lại các giá trị và mục tiêu của cuộc đời mình.”
Wei Ziyi trông khác lạ sau khi trở thành một DJ
Wei không hề đơn độc. Kiệt sức sau thời gian bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 và tỉ lệ thanh niên thất nghiệp cao, nhiều người trẻ đang sống bằng đủ cách khi xê dịch khắp nơi.
“Trôi dạt” – hay liulang – là biểu hiện mới nhất của sự vỡ mộng đang lan rộng trong thế hệ thiên niên kỷ (Millennials) – Gen Y ở Trung Quốc. Cuộc sống hiện tại ở các thành phố lớn là cảm giác cạnh tranh ngày càng gay gắt, khi các nhóm sinh viên tốt nghiệp gia tăng nhanh chóng giành lấy những công việc văn phòng được trả lương cao.
Cảm giác đó lớn dần lên trong thời kỳ đại dịch. Nhiều sinh viên tốt nghiệp từ bỏ hy vọng tìm được một công việc tốt và tang ping, hay còn gọi là “nằm im”.
Peter Yang, ứng cử viên tiến sĩ tại Trường Kinh tế London, người nghiên cứu các lối sống của giới trẻ Trung Quốc, nói rằng: “Khi thị trường việc làm ngày càng cạnh tranh, giá hàng tiêu dùng và tài sản tiếp tục leo thang, ngay cả những người trẻ có học thức cũng đang tìm kiếm các mục tiêu cốt lõi – đó là công việc ổn định, có nhà ở thành phố, cảm giác thỏa mãn trong công việc hoặc cuộc sống.”
Drift (trôi dạt) dường như là phiên bản năm 2023 của xu hướng nằm duỗi. Giờ đây, giới trẻ Trung Quốc chọn lên đường thay vì nghỉ ngơi ở nhà. Nó cũng trùng hợp với xu hướng những sinh viên nghèo đi du lịch với ngân sách eo hẹp bằng cách bỏ bữa và ngủ trên các chuyến tàu đêm.
Nền tảng xã hội nổi tiếng của Trung Quốc Xiaohongshu tràn ngập hàng trăm bài đăng viral về những người trẻ tuổi chia sẻ kinh nghiệm bỏ việc và trôi dạt. Hầu hết họ đều ở độ tuổi 20 bị mất việc hoặc quyết định nghỉ việc để thoát khỏi văn hóa làm việc “996”.
Đối với Wei, khao khát được trôi dạt đã có từ nhiều năm. Sau khi bắt đầu học đại học, anh rất yêu thích nhạc điện tử và mơ ước được đi lưu diễn khắp thế giới với vai trò là một DJ.
Wei nói: “Nhiều đồng nghiệp của tôi không biết họ đang hướng tới đâu, hoặc tương lai của họ sẽ ra sao. Sự giáo dục mà chúng tôi nhận được từ gia đình chưa bao giờ truyền cảm hứng cho chúng tôi khám phá những điều đó.”
Nhưng phải mất một thời gian, Wei mới có đủ can đảm để bắt đầu đi theo một con đường khác. Sau khi mất việc, chàng trai đã trải qua nhiều tuần trong tình trạng băn khoăn. “Hôm nay không phải làm việc, vậy mình nên làm gì đây” là suy nghĩ thường trực của Wei thời điểm đó.
Cuối cùng, Wei quyết định để vũ trụ quyết định số phận của mình. Anh chàng đã gửi một vài ca khúc cho một cuộc thi âm nhạc ở Thành Đô, tự nhủ: “Nếu lọt vào vòng trong, tôi sẽ đến Thành Đô; nếu không, tôi sẽ tiếp tục tìm việc.”
Kết quả khá khả quan. Sau chuyến đi đến Thành Đô, Wei trở lại tràn đầy năng lượng và sẵn sàng bắt đầu cuộc sống mới. Hồi tháng 12, anh khởi hành từ Quảng Đông trên chiếc xe tải của mình, sau đó, tiếp tục di chuyển đến tỉnh Liêu Ninh, dừng lại ở 28 thành phố ven biển trên đường đi.
Hiện tại, Wei để tóc dài và bộ râu bờm xờm theo phong cách hippie. “Tôi muốn xem liệu có khả năng nào khác cho bản thân mình không, từ ngoại hình đến tâm lý,” anh nói.
Đối với những người khác, quyết định trôi dạt có phần đột ngột hơn. Li Zi, 25 tuổi, nghỉ việc tại một công ty quảng cáo ở Bắc Kinh vào tháng 1 và bắt đầu đi du lịch ngay sau đó. Cô đã trải qua vài tháng phượt tới châu Á, châu Phi và châu Âu.
“Du lịch vòng quanh thế giới là giấc mơ của tôi từ khi còn nhỏ,” Li nói. “Không cần phải chuẩn bị gì nhiều trước hành trình. Tôi chỉ muốn xách ba lô lên và ngó nghiêng đây đó một chút thôi.”
Li thích làm việc trong ngành quảng cáo, nhưng sau 3 năm làm việc ngoài giờ không ngừng, cô thấy kiệt sức. Li nhớ lại: “Điều khiến tôi bận tâm hơn cả sự kiệt quệ về thể chất là sự căng thẳng về tinh thần. “Không khí văn phòng phức tạp và xung đột trong đội ngũ quản lý khiến tôi không thể tập trung vào công việc.”
Li Zi dần biến ước mơ du lịch vòng quanh thế giới thành hiện thực
Không giống như Wei, Li không cảm thấy căng thẳng sau khi nghỉ việc. Sau một chuyến đi ngắn về thăm bố mẹ, cô bay thẳng đến Indonesia. Từ đó, cô gái đam mê xê dịch, sống nhờ vào số tiền tiết kiệm được khi đi làm.
“Tôi không có kế hoạch nghề nghiệp hay ý tưởng rõ ràng nào cho sự phát triển trong tương lai của mình,” Li nói. “Tôi nghĩ rằng mình có thể lấy cảm hứng từ những chuyến đi. Tôi không thể nói rằng mình đã tìm thấy ý nghĩa của cuộc sống, nhưng bây giờ tôi tin rằng cuộc sống là không ngừng tìm kiếm câu trả lời.”
Trước đây, Xu Dapao đã có một công việc mà nhiều đồng nghiệp khác thèm muốn trước khi cô drift: một vị trí tại một doanh nghiệp nhà nước ở Bắc Kinh, với giờ giấc ổn định và công việc được đảm bảo nghiêm ngặt. Nhưng vào tháng 7 năm 2022, cô đột ngột thay đổi cuộc sống thường ngày từ 9 giờ sáng đến 6 giờ chiều. “Công việc quá ổn định. Tôi không nghĩ kiểu sống này phù hợp với mình” - cô gái 25 tuổi nói với Sixth Tone.
Những bức hình du lịch khắp nơi của Xu Dapao
Ba năm trước, Xu tốt nghiệp. Sau khi bắt đầu làm việc, cô ngày càng thấy mình như một con chim bị nhốt trong lồng, và cuối cùng cảm thấy mình cần phải thoát ra.
“Lúc đầu, tôi chỉ muốn thư giãn và rong ruổi trên đường một thời gian,” Xu nói. “Nhưng sau đó trở thành một điều gì đó không thể ngăn cản được, và sau đó tôi trở thành một người kiểu trôi dạt.”
Trong năm qua, Xu đã đặt chân đến khoảng 50 thành phố ở Trung Quốc tại hơn 20 tỉnh khác nhau. Thông thường, cô ấy chỉ ở lại một thành phố trong 2 hoặc 3 ngày, sau đó sẽ tiếp tục lên đường. Điểm đến tiếp theo của Xu thường được chọn ngẫu nhiên.
“Cuộc sống trôi theo dòng chảy” Xu nói. “Tôi đã trải qua rất nhiều điều trên đường đi, nhưng cuối cùng tôi đã nhìn thấy những phong cảnh đẹp nhất.”
Đối với một số thanh niên Trung Quốc, trôi dạt đã trở thành một cảm giác tự nhiên. Ye Kaikai, 27 tuổi, đã cố gắng kiếm một công việc ổn định là tiếp viên tàu hỏa sau khi tốt nghiệp đại học, nhưng rồi bỏ cuộc sau 3 tháng.
Trong 5 năm qua, Ye đã sống ở nhiều nơi khác nhau. Cô dựng lều trên những ngọn núi tuyết ở Tây Tạng, mở một cửa hàng kem ở tỉnh Vân Nam và đi du lịch khắp nơi với vai trò là tay bass trong một ban nhạc rock. Trên đường đi, cô gái duy trì thu nhập ổn định bằng cách đan quần áo và làm đồ trang sức bằng tay, đồng thời bán các sản phẩm của mình trên mạng.
Ye Kaikai làm đồ handmade và bán trên mạng
Ye nói rằng cô ấy đã được định sẵn để trở thành một người trôi dạt. Cha mẹ không sống cùng nhau, cô luôn chuyển nhà và chuyển trường từ khi còn nhỏ. “Tôi đã hình thành thói quen thay đổi liên tục,” cô nói. “Mọi người xung quanh tôi đến rồi đi, và tôi sẽ luôn cô đơn.”
Gần đây, Ye đã đi hành hương ở Nepal. Khi ở đó, cô thấy rằng mình có thể kiếm tiền tốt với vai trò là một daigou - mua quần áo và đồ trang sức của người Nepal, rồi bán chúng cho khách hàng ở Trung Quốc - vì vậy cô quyết định ở lại lâu hơn một chút để tiết kiệm tiền cho hành trình tiếp theo. Ye thậm chí hiếm khi nghĩ đến việc ổn định và bắt đầu sự nghiệp. Theo quan điểm của Xu, “thế giới luôn thay đổi tôi cũng vậy. Cuộc sống thật ngắn ngủi. Tốt hơn là làm điều gì đó vui vẻ, làm những gì bạn muốn”.
Nhưng đối với những người khác, thời gian trôi dạt của họ có thể chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Li vẫn đang trả tiền thuê căn hộ trống của mình ở Bắc Kinh và chấp nhận rằng cô ấy có thể sẽ phải quay lại cuộc sống cũ sau 1 năm. Cô nói: “Không có nguồn thu nhập ổn định, tôi không thể sống cảnh nay đây mai đó lâu dài.”
Xu cũng biết rằng trôi dạt chỉ là một lối thoát tạm thời. Cha mẹ của Xu đã hỗ trợ con gái trong suốt chuyến đi của cô, nhưng hiện họ đang thúc giục cô ổn định cuộc sống. Bất cứ khi nào nghĩ về tương lai, sự lo lắng của Xu lại dâng lên. “Hầu hết những người ở độ tuổi của tôi không dành nhiều thời gian để vui chơi bên ngoài như tôi,” Xu nói. “Tôi cảm thấy rất áp lực khi nghĩ về điều đó.”
Tuy nhiên, Wei lạc quan hơn về việc duy trì lối sống tự do của mình. Khoản trợ cấp thôi việc mà anh nhận được từ người chủ cũ, cộng với số tiền kiếm được từ việc làm DJ, đủ để duy trì cuộc sống hàng ngày. Chàng trai cũng đang tìm cách kiếm tiền bằng cách trở thành người có ảnh hưởng trên mạng xã hội.
Wei nói: “Cốt lõi của drift là khả năng hỗ trợ cuộc sống của bạn. Bạn không cần phải làm việc, nhưng nên có cách để kiếm sống.” Wei cho biết anh không loại trừ khả năng một ngày nào đó sẽ quay lại làm việc, nhưng không còn lo lắng như trước nữa. “Tôi mới chỉ nhìn thấy một phần rất, rất nhỏ của thế giới. Tôi chỉ muốn thiết lập nhịp điệu của riêng mình.”