Gặp H’Dresden trong sự kiện ra mắt nhãn hàng Miss Êđê đầu tháng 9/2019, khi cô được mời lên giới thiệu về thư viện mà cô đang tạo dựng cho thanh, thiếu nhi buôn làng, tôi nhận ra bé út nhỏ xíu ngày nào của cố NSND Y Moan nay đã trở thành một cô gái khỏe mạnh, năng động, đầy cảm hứng sống thiện lành. Trò chuyện sau buổi lễ, H’Dresden nồng nhiệt mời tôi đến nhà. “Mẹ con gặp lại cô sẽ mừng lắm. Con đã đọc nhiều bài cô viết về bố đăng trên báo Tiền Phong từ hồi con mới đi học. Nay con thành cô giáo mấy năm rồi!”.
Sáng hôm sau chở một nữ phóng viên nữa cùng đi, tôi bồi hồi nhận ra căn nhà sàn có thềm xi măng láng ra đến tận mép đường cuối buôn Dhă Prong sẫm màu gỗ cũ, trông quen thuộc và thân thương lạ lùng. Tại đây hơn 9 năm trước, tôi đến thăm khi ca sĩ Y Moan vừa từ bệnh viện Ung bướu trở về. Tựa vào lưng ghế, anh vén áo, gỡ băng cho tôi xem vết mổ rạch dài cả gang tay giữa bụng, hài hước pha trò “Bác sĩ nói trong này lộn xộn quá, thua rồi!”. Nửa tháng sau đó, show diễn đặc biệt “Ngọn lửa Cao nguyên” lần đầu tiên giới thiệu giọng ca độc nhất vô nhị Y Moan Enuôl với công chúng Thủ đô diễn ra, trong dàn ca sĩ đồng hành có 2 gương mặt ấn tượng, chính là 2 cậu con trai yêu quý Y Vôl và Y Garia của ông.
Giữa tháng 9/2010, ca sĩ Y Moan nhận danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân ở tuổi 53, phần thưởng động viên sau 35 năm ông cống hiến không ngừng nghỉ. Giữa bạt ngàn hoa tươi của những người mến mộ gửi đến, ca sĩ Y Moan nắm tay tôi thầm thì: “Nếu anh ngưng thở, cũng mãn nguyện rồi. Nhưng em nhớ lúc đó, nếu có viết bài cho Moan thì đừng dùng chữ chết nhé! Chỉ viết là Moan đã đi chơi với gió thôi!”. Tròn nửa tháng sau, ông “đi chơi” thật!
Tôi bước vào sân, bà Minh Ngẫu bước ra ôm choàng, rân rấn nước mắt. Vẻ đẹp mặn mà của người phụ nữ cả đời thủy chung với người chồng nổi tiếng đã qua đời 9 năm trước dù phôi pha, vẫn thanh thoát nhẹ nhõm. H’Dresden dẫn tôi bước lên cầu thang dốc đứng nhà sàn, líu lo kể chuyện. Cô năm nay 27 tuổi, vẫn độc thân vui tính, hiện đang dạy môn tiếng Anh từ lớp 3 đến lớp 5 tại một trường tiểu học vùng sâu thuộc huyện Krông Nô (tỉnh Đắk Nông).
“Mỗi ngày dạy học, con chạy xe máy 80km cả đi lẫn về. Chỉ dạy thay cho một cô giáo nghỉ sinh mấy tháng thôi, mỗi tháng con được nhận lương hơn 4 triệu đồng, tuy ít nhưng vẫn thấy “rất ổn” so với hồi con phải chạy sô dạy tiếng Anh như điên cho các Trung tâm. Lúc đó tuy thu nhập cao hơn, nhưng lãnh được bao nhiêu con phải mua thuốc uống hết, cuối tuần lại không còn chút thời gian nào cho các hoạt động cộng đồng. Con rất thích tham gia các buổi nhặt rác và đi tuyên truyền toàn dân bảo vệ môi trường”- Vừa xếp chồng sách tôi mang đến lên kệ, H’Dresden vừa hồn nhiên kể.
Niềm vui cuối tuần của H’Dresden bây giờ, là chăm chút cho gian thư viện nhỏ. Cô nói: Con muốn lan tỏa cho thanh thiếu nhi buôn làng tình yêu đọc sách. Muốn tạo ra một địa chỉ phục vụ miễn phí cho bất cứ ai đang cần một điểm nghỉ chân dịu mát, bình yên". Hơn nữa, đây chính là nơi lưu giữ, trưng bày các kỷ vật quý giá của cha. Ông từng dạy con phải ham học, và đã mua rất nhiều sách hay cho con đọc từ khi con mới biết chữ”, H’Dresden nói.
H’Dresden đặt tên thư viện là Ama Amí Vôl, nghĩa là Thư viện “bố mẹ của Vôl”. Người Êđê sau khi có con sẽ được gọi theo tên con đầu lòng. Hai ông anh ca sĩ nổi tiếng là Y Vôl và Y Garia đều làm việc ở TP Hồ Chí Minh. Chỉ còn cô và mẹ sống ở căn nhà cũ. Tòa thư viện chon von như tổ chim này vốn là thư phòng do cố NSND Y Moan xây dựng hơn 10 năm trước, chỉ rộng hơn 10 mét vuông ngay trong sân trước nhà. Vách và sàn ghép bằng ván bìa tận dụng, cầu thang bằng sắt. Khi đó ông đã nói với tôi: “Nhiều người hứa tặng gỗ, nhưng mình từ chối vì không muốn rừng Tây Nguyên bị tàn phá thêm nữa, nên làm cầu thang bằng sắt, không đẹp nhưng bền trăm năm luôn”.
Thư viện Ama Amí Vôl mới có hơn 600 đầu sách. Trong đó có sách ngày xưa NSND Y Moan mua cho con gái, sách của 2 anh trai H’Dresden gửi về; sách được tặng từ người thân, Trung Nguyên Legend và Đường sách Buôn Ma Thuột.
H’Dresden cũng đã tặng được nhiều bộ sách giáo khoa cũ quyên góp được cho các học sinh nghèo thiếu sách trong buôn Dhă Prong. Cô đang vận động thêm sách cho thư viện, nhất là các đầu sách về phong tục, tập quán, văn hóa đồng bào các dân tộc Tây Nguyên.
Niềm vui cuối tuần của H’Dresden bây giờ, là chăm chút cho gian thư viện nhỏ. Cô nói: Con muốn lan tỏa cho thanh thiếu nhi buôn làng tình yêu đọc sách. Muốn tạo ra một địa chỉ phục vụ miễn phí cho bất cứ ai đang cần một điểm nghỉ chân dịu mát, bình yên.