Cục Quản lý Đê điều và Phòng chống Thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam vừa tổ chức Hội nghị tổng kết Dự án “Tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của Biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển Việt Nam”.
Dự án được triển khai từ năm 2017 đến 2024 với tổng ngân sách 42 triệu USD, do Quỹ Khí hậu Xanh (GCF) tài trợ cùng nguồn vốn đối ứng của Việt Nam.
Dự án được thực hiện tại 7 tỉnh ven biển dễ bị tổn thương, bao gồm Nam Định, Thanh Hóa, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Cà Mau. Mục tiêu chính là bảo vệ và hỗ trợ các cộng đồng dễ bị tổn thương thông qua các giải pháp tích hợp như xây dựng nhà an toàn, phục hồi rừng ngập mặn, và tăng cường hệ thống thông tin rủi ro thiên tai.
Sau hơn 7 năm triển khai, dự án đã đạt được những kết quả vượt kỳ vọng với 4966 ngôi nhà an toàn được xây dựng, dự án đã mang lại nơi ở vững chắc cho hơn 25.000 người dân tại các khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão lũ. Những ngôi nhà này không chỉ bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân mà còn trở thành hình mẫu được lồng ghép vào Chương trình Mục tiêu Quốc gia Giảm nghèo Bền vững.
Dự án bàn giao nhà an toàn cho một hộ dân ở Cà Mau.
Theo bà Hoàng Thị Thoàn, 75 tuổi đến từ huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, nơi thường xuyên hứng chịu bão lũ và mưa lớn cho biết ngôi nhà chống chịu bão lụt mà dự án hỗ trợ đã giúp bà an tâm hơn trong mùa mưa bão, mang lại sự ổn định và hy vọng trong cuộc sống.
Dự án cũng đã tái sinh 4.028 ha rừng ngập mặn, đóng vai trò như những "lá chắn tự nhiên" bảo vệ cộng đồng trước triều cường và bão biển, đồng thời hấp thụ hơn 1,1 triệu tấn CO2, góp phần tích cực vào cam kết của Việt Nam trong giảm phát thải khí nhà kính.
Bên cạnh đó, dự án còn hỗ trợ phát triển các mô hình sinh kế bền vững như nuôi ong lấy mật tại Thanh Hóa, giúp người dân tăng thu nhập, đồng thời khuyến khích việc bảo vệ rừng ngập mặn.
Theo ông Vũ Tấn Sửu, hộ dân tại xã Đa Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa, nhờ mô hình nuôi ong lấy mật được hỗ trợ từ dự án, gia đình ông không chỉ có sinh kế ổn định hơn mà còn hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng ngập mặn.
Trong lĩnh vực quản lý rủi ro thiên tai, dự án đã thiết lập hệ thống cảnh báo sớm tại 24 xã có nguy cơ cao và tổ chức đào tạo cho hơn 62.000 cán bộ và người dân, trong đó gần 50% là phụ nữ. Những chương trình này đã góp phần nâng cao năng lực và nhận thức của cộng đồng trong ứng phó với thiên tai, giúp giảm thiểu thiệt hại trong các tình huống khẩn cấp.
Dự án cũng tài trợ hoạt động trồng rừng ngập mặn ở Thanh Hoá.
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam chia sẻ, kết quả của dự án nhắc nhở chúng ta rằng các cộng đồng ven biển Việt Nam đang phải đối mặt với những tác động ngày càng gia tăng của biến đổi khí hậu.
“Đây là một sự kiện quan trọng để nhìn lại hành trình của dự án trong suốt hơn sáu năm qua, tổng kết những kết quả đạt được, và thảo luận các bước tiếp theo nhằm nhân rộng và đảm bảo tính bền vững của các thành tựu đã đạt được”, bà Ramla Khalidi nói.
Đề xuất nhân rộng mô hình
Theo ông Nguyễn Văn Tiến, Phó cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai, Giám đốc dự án, thách thức đặt ra là làm thế nào để những khu vực dễ bị tổn thương khác của Việt Nam cũng có được khả năng chống chịu tương tự.
Ông Tiến lấy ví dụ, tháng 9 vừa qua Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề từ Bão số 3 (Yagi), cụ thể là 320 người chết, 25 người mất tích và 284.000 ngôi nhà bị hư hại do bão, mưa và sạt lở đất, ước tính thiệt hại từ cơn bão lên tới gần 4 tỷ USD.
“Tình huống này đặt ra cho chúng ta câu hỏi “Làm thế nào để tăng cường khả năng chống chịu cho các khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai? Làm sao để trong tương lai, khi những trận thiên tai lớn như Yagi đổ bộ vào, chúng ta không còn phải chịu thiệt hại tương tự?”, ông Tiến nêu.
Đại diện Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai chia sẻ thêm, trong cuộc họp Đối tác Giảm nhẹ rủi ro thiên tai, Việt Nam đã công bố báo cáo đánh giá đa ngành phục hồi sau bão Yagi. Đây là lần đầu Việt Nam tiến hành đánh giá đa ngành trên 15 lĩnh vực với sự tham gia của các cơ quan nhà nước và các đối tác phát triển.
Ông Tiến đề nghị UNDP xem xét phối hợp với các bên liên quan để nhân rộng kết quả xây nhà an toàn của dự án GCF trên toàn quốc, tập trung vào các khu vực có rủi ro thiên tai cao như miền núi phía Bắc, ven biển miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long.
“Chúng tôi hy vọng sáng kiến xóa nhà tạm cho các khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai sẽ nhận được sự hưởng ứng từ các tổ chức quốc tế, để chúng ta sớm cung cấp những ngôi nhà an toàn cho người dân, đảm bảo họ được tăng cường khả năng chống chịu trước thiên tai và cũng để trả lời cho hai câu hỏi tôi vừa nêu ra”, ông Tiến nói.