Thiếu máu là tình trạng giảm số lượng hồng cầu hoặc huyết sắc tố hoặc hematocrit dưới mức bình thường so với người cùng tuổi, cùng giới khỏe mạnh. Có nhiều nguyên nhân thiếu máu như: do chấn thương, sau phẫu thuật, do giun móc, tóc, rong kinh, trĩ, loét dạ dày - tá tràng, do tan máu, bệnh tự miễn, do thuốc hoặc hóa chất, sốt rét hoặc do tủy xương kém hoạt động hoặc không hoạt động...
Theo y học cổ truyền, thiếu máu thuộc phạm vi chứng hư lao. Nguyên nhân do hai tạng tâm và tỳ suy yếu. Người bệnh có biểu hiện da và niêm mạc trắng bệch, đánh trống ngực, làm việc chóng mệt, hoa mắt, chóng mặt, váng đầu, ù tai, tim hồi hộp, ngủ không yên giấc. Phụ nữ thường kinh nguyệt không đều, ít hoặc không thấy kinh, lưỡi nhạt, rêu ít hoặc không rêu, mạch hư, nhược. Phép điều trị là bổ huyết, dưỡng huyết, kiện tỳ, dưỡng tâm. Dùng một trong các bài thuốc:
Bài 1: xuyên khung 12g, đương quy 16g, thục địa 16g, bạch thược 12g, hoài sơn 16g, liên nhục 12g, cam thảo 10g. Sắc uống.
Bài 2: hà thủ ô 16g, hoài sơn 16g, sơn thù 12g, thục địa 16g, mạch môn 12g, ngũ vị 10g, kê huyết đằng 16g, táo tàu 4 quả, cam thảo 10g, sinh khương 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 3: ngải diệp 12g, đương quy 16g, bạch truật 16g, hoàng kỳ 12g, đinh lăng 20g, phòng sâm 16g, mạch môn 12g, thục địa 16g, sinh khương 4g, cam thảo 10g, táo tàu 4 quả. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 4: Ích huyết thang: a giao 9g, bạch thược 9g, đại táo 10 quả, nhân sâm 6g, trần bì 9g, cam thảo 9g, bạch truật 9g, mộc hương 9g, nhục quế 3g, quy bản 9g, quy đầu 9g, long nhãn 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 5: bài thuốc ngâm rượu: xuyên khung 16g, đương quy 20g, thục địa 20g, bạch thược 16g, phòng sâm 16g, hoàng kỳ 16g, xương truật 16g, hà thủ ô 16g, củ đinh lăng 20g, kê huyết đằng 16g, khởi tử 16g, sơn thù 16g, hoài sơn 16g, đan bì 12g, cẩu tích 12g, quế 10g, cam thảo 16g, trần bì 10g, táo tàu 10 quả. Các vị cho vào bình thủy tinh, đổ ngập rượu trắng 40 độ để ngâm. Sau 20 ngày chắt hết rượu ra, đổ rượu mới vào ngâm lần 2, cũng thời gian 20 ngày, lại chắt rượu ra. Hòa rượu ngâm lần 1 và 2 vào nhau, cho thêm 300ml mật ong. Ngày uống 40 - 50ml, chia 2 lần trước bữa ăn. Công dụng: bổ khí huyết, bổ tỳ vị, tăng hồng cầu, giúp ăn ngon ngủ tốt. Rượu bổ này phù hợp cho những người thiếu máu, da xanh, hay bị đau đầu, ngủ ít, chân tay lưng gối nhức mỏi.
Người bị thiếu máu da và niêm mạc thường nhợt, hay mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt,...