Một bữa ăn có rất nhiều món, la liệt các loại nước chấm và nước sốt, đến nỗi bạn khó mà nhớ nổi món nào dùng với loại nào. Hầu hết các món ăn của người Do Thái đều có vị thanh dịu, rất nhiều rau và các loại hạt, không nhiều dầu mỡ như món ăn của người Trung Quốc, cũng không nhiều thịt như món ăn của người Âu, không cay nồng hay nhiều cà ri như của người Thái hay người Ấn. Trong bữa ăn thường có món bánh mỳ pita nóng hổi, đó là một loại bánh mỏng to bằng cái đĩa làm bằng bột mỳ đem áp chảo, rồi cứ thế xé ra và xúc các loại thức ăn khác để lên trên ăn kèm.
Chắc do đặc điểm trung tính, mùi vị thơm ngon và rất tốt cho sức khỏe của món ăn truyền thống Do Thái mà không riêng gì tôi, cả đoàn nhà báo quốc tế gần hai chục người gồm đủ các châu lục Á, Âu, Mỹ, Phi đều ăn rất nhiệt tình và ngon lành bữa trưa ở Jaffa hôm ấy. Một trong các món đầu bếp mang ra đến đâu hết đến đó có tên gọi falafel. Đây là món ăn rất phổ biến, có mặt trong hầu hết các bữa ăn của người Israel. Những viên falafel nóng hổi, thơm phức được làm từ đậu xanh tẩm gia vị đặc trưng rồi chiên ngập trong dầu cho tới khi chuyển màu nâu vàng. Cắn ngập răng một viên falafel nóng giòn, bạn sẽ cảm nhận được vị ngon là lạ rất dễ chịu của đậu xanh, rau thơm cùng sốt sữa chua. Đảm bảo ăn một viên rồi bạn sẽ thích ăn hai, ba và nhiều viên nữa…
Một món phổ biến ở Israel rất ngon và dễ ăn nữa phải kể tới là salad kiểu Do Thái. Salad ở đây được chế biến rất đơn giản, các loại rau quả đều được thái nhỏ rồi trộn với nước chanh và dầu ôliu. Tôi thích nhất loại salad làm từ một thứ rau xanh ngắt được thái nhỏ, nom hơi giống rau ngải cứu nhưng vị dịu hơn nhiều, trộn thêm lạc rang, ăn mát và ngon như món nộm ở ta. Kết thúc bữa ăn, bạn đừng bỏ qua món bánh tráng miệng rất ngon đặc trưng của vùng Đông Địa Trung Hải, đó là Kanafeh - một loại bánh phô mai béo ngậy được rưới sirô đường ngọt dịu.
Người Do Thái rất thích ăn và ăn thường xuyên các loại hạt như óc chó, hạnh nhân, lạc và rất nhiều loại khác mà tôi chưa kịp biết tên. Các loại hạt này, nghe nói rất tốt cho sức khỏe. Ở Tel Aviv tôi từng bắt gặp những cửa hàng rất lớn chuyên bán các loại hạt này, ai thích loại nào thì tự xúc vào túi giấy, hạt được bán theo cân.
Luật Kashrut và thực phẩm Kosher
Thức ăn đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của người Do Thái. Một bữa ăn gia đình thịnh soạn bao giờ cũng là một phần trung tâm của mọi cuộc lễ hội, trong đó không thể thiếu một nồi hầm cho ngày lễ Sabbath hoặc món bánh khoai chiên cho lễ hội “dâng tặng” Chanukah. Cách nấu nướng và ăn uống của người Do Thái tuân thủ nghiêm ngặt theo Luật tôn giáo mang tên Kashrut. Luật này quy định rất chi tiết các loại thực phẩm được phép ăn và cấm ăn, thậm chí quy định cả cách thức giết mổ và cách ăn. Thực phẩm đáp ứng đầy đủ quy định của Luật Kashrut được gọi là Kosher. Ngày nay thực phẩm Kosher, nhà hàng Kosher, đồ bếp Kosher… đã trở nên phổ biến trên thế giới. Và tất nhiên, để được dán nhãn Kosher không hề đơn giản, chúng phải được các tổ chức tôn giáo chuyên trách do những giáo sĩ Do Thái trực tiếp kiểm nghiệm và chứng nhận. Đặc biệt, nhà hàng Kosher bắt buộc phải do đích thân đầu bếp người Do Thái thực hiện.
Nguyên tắc đầu tiên của Luật Kashrut là nghiêm cấm trộn lẫn thịt với sữa. Quy định này nghiêm ngặt tới mức từ dụng cụ đựng, nấu như nồi niêu xoong chảo, bát đĩa cho tới chậu rửa thịt và sữa dứt khoát phải riêng biệt, không thể dùng lẫn cho nhau. Thậm chí chỉ được uống sữa và các chế phẩm từ sữa 6 tiếng sau khi ăn thịt hoặc nửa tiếng trước khi ăn thịt, tuyệt đối không ăn thịt và sữa đồng thời.
Nguyên tắc thứ hai, chỉ được ăn thịt các loài gia súc có móng chẻ, ăn cỏ và nhai lại như bò, dê, cừu, nai. Thịt lợn, thỏ, ngựa và lạc đà bị cấm ăn vì lợn và thỏ không nhai lại, còn ngựa và lạc đà tuy ăn cỏ nhưng lại không có móng chẻ. Các loài côn trùng và bò sát đều bị liệt vào danh sách cấm ăn. Tuy nhiên, trong các loài gia súc được phép ăn, người Do Thái chỉ ăn nửa phía trên, tuyệt nhiên không ăn nửa phía sau con thú. Đặc biệt, không được ăn máu hoặc thịt dính máu và nội tạng. Chính vì vậy, thịt xẻ ra phải được xử lý để thải hết máu, quy trình giết mổ được thực hiện rất nghiêm ngặt để đảm bảo con vật không sợ hãi và đau đớn. Người Do Thái cho rằng, thú tính của con vật nằm ở dòng máu của chúng, bởi vậy ăn tiết động vật sẽ khiến con người bị nhiễm thú tính, đầu óc trở nên mu muội, nòi giống dần bị thoái hóa đi.
Với các loài thủy sinh, tuyệt đối không ăn các loài có vỏ (shellfish) như tôm, cua, nghêu, sò, ốc, hến…; chỉ được phép ăn các loài cá có vây và vảy, tất cả các loài cá không vảy như lươn, trê, chình, tầm… đều bị cấm ăn. Không ăn các loại động vật không xương sống. Không ăn thịt và cá đồng thời trong bữa ăn.
Luật Kashrut cấm ăn các loài chim săn mồi, chỉ các loại gia cầm quen thuộc như gà, ngan, ngỗng, vịt và gà tây mới được coi là thực phẩm Kosher không bị nghi ngờ. Với các loại quả có múi như cam, quýt, bưởi…, Luật Kashrut quy định không được ăn khi những cây ăn quả này dưới 3 tuổi.
Tôi nghe nói, hàng tuần những người Israel theo đạo Do Thái giáo chính thống ở Hà Nội thường phải sang tận Bangkok, nơi có một cơ sở giết mổ được cấp chứng chỉ, mới mua được thịt đạt chuẩn Kosher.
Người Do Thái tin rằng, thực phẩm Kosher rất tốt cho sức khỏe thể chất và tinh thần của họ. Ngoài niềm tin tôn giáo thì ngày nay, nhiều điều kiêng kị về ăn uống của người Do Thái đã được khoa học chứng minh là hoàn toàn toàn có cơ sở. Ví như nội tạng động vật có nhiều cholesterol không tốt cho sức khỏe thì từ hàng ngàn năm nay người Do Thái đã không hề đụng tới.
(Còn nữa)
Có “7 loài” được mô tả trong kinh thánh Do Thái, đó là : Lúa mì, lúa mạch, nho, quả vả, quả lựu, quả ôliu và quả chà là. Đây cũng là 7 loại cây trồng bản xứ của Israel và được dùng rất phổ biến trong bữa ăn hàng ngày của người Do Thái.
>>Do Thái ký sự: Từ Tel Aviv tới Jaffa<<
>> Do Thái ký sự: Tối thứ sáu kỳ lạ ở Tel Aviv<<
>> Do Thái ký sự: Ăn uống kỹ tính như người Do Thái<<
>> Do Thái ký sự: Thánh địa Jerusalem<<