Thiếu hụt 50% nguyên liệu
Từ đầu năm 2017 đến nay, giá cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL liên tục tăng từ 22.000 đồng/kg lên gần 25.000 đồng/kg trong những ngày cuối tháng 2 và đầu tháng 3/2017. Tại Thốt Nốt (TP Cần Thơ), trong tuần cuối của tháng 2/2017, giá bán cá tra nguyên liệu đạt 24.800đồng/kg loại I (800gram/con). Tại Châu Phú (An Giang), giá cá tra 23.500 đồng /kg - 24.000đồng/kg, tăng từ 6.500 đến gần 8.000 đồng /kg so với thời điểm trước Tết nguyên đán.
Theo Hiệp hội Cá tra Việt Nam, nguyên nhân giá cá tra tăng là do sản lượng giảm, diện tích cá tra thu hẹp. Cá cung ứng cho các nhà máy chế biến chỉ đáp ứng 50% nhu cầu.
Hiện nhiều nhà máy chế biến xuất khẩu đã phải giảm công suất. Ông Nguyễn Chí Thảo - Phó Tổng giám đốc Cty CP XNK thủy sản Cần Thơ (CASEAMEX) cho biết, Cty có vùng nuôi 150 ha nằm ở các tỉnh ĐBSCL, trong đó có 30% nuôi theo chuỗi liên kết với dân, quy trình khép kín, từ sản xuất con giống đến nuôi và chế biến. “Bình thường vùng nuôi của đơn vị đáp ứng cho chế biến của nhà máy 150 - 200 tấn cá/ngày. Tại thời điểm này vùng nuôi chỉ cung cấp được một nửa số lượng kể trên, do cá chưa tới kỳ thu hoạch”- ông Thảo nói.
Theo ông Thảo, trong năm 2017 này, thị trường cá tra sẽ tăng trưởng 10 - 15% so với năm rồi. Riêng CASEAMEX đặt mục tiêu trong năm 2017 đạt kim ngạch xuất khẩu cá tra hơn 35 triệu USD, cao hơn năm 2016 là 5 triệu USD. Ông Thảo cho rằng, cái khó hiện nay không phải là thị trường đầu ra, mà chủ yếu là nguồn vốn hỗ trợ cho doanh nghiệp vừa chế biến vừa phải gia tăng sản lượng nuôi để duy trì công suất chế biến.
Ông Nguyễn Tùng Dương - Phó Giám đốc Công ty CP Gò Đàng (Tiền Giang) cho biết, nhu cầu cá tra nguyên liệu của công ty rất cao. Năm nay, nguồn cung không đáp ứng được nhu cầu sản xuất của công ty.
Dè dặt thả nuôi
Mặc cho doanh nghiệp đang sốt ruột và thiếu nguyên liệu, người nuôi vẫn chưa mặn mà với việc thả nuôi vụ mới. “Do giá liên tục bấp bênh, thường khi cá tra có giá cao thì ao nuôi trong dân hết cá và vào kỳ thu hoạch cần xuất bán thì khó tiêu thụ. Để tránh cá quá lứa, người nuôi phải bán dưới giá thành”- ông Nguyễn Văn Cẩn, thị trấn Mái Dầm (huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang) nói, đồng thời cho biết, gia đình ông từng nuôi 5 ao với tổng diện tích 1,5 ha, nhưng sang năm 2016 ông chỉ còn nuôi 2 ao. Trước Tết thu hoạch được 50 tấn, bán với giá 22.000đồng/kg, đến nay đã qua 45 ngày vẫn chưa nhận được tiền bán cá nên chưa muốn thả nuôi vụ mới.
Bà Nguyễn Thị Bích, hộ nuôi cá ở huyện Châu Phú (An Giang) cho biết, gia đình chị có nhiều năm nuôi cá tra với diện tích 8 ha, mỗi năm cung cấp cho thị trường hàng trăm tấn cá nguyên liệu. Nhưng “việc sản xuất cá tra cứ đi vào ngõ cụt, rủi ro ngày càng tăng nên từ năm 2014 đã giảm nuôi cá tra và chuyển một nửa diện tích sang nuôi cá khác”- bà Bích nói. Bà cho biết, năm 2016 gia đình bà duy trì nuôi 4 ha, sau Tết Đinh Dậu thu hoạch 2 ha, sản lượng 800 tấn, bán giá 23.500đồng/kg. “Nay giá cá tăng thêm, thấy thì ham nhưng gia đình chưa quyết định tái thả nuôi. Bởi nếu thả nuôi lúc này, chi phí giống sẽ cao hơn gấp 1,5 lần, trong khi phải sau 8 tháng mới thu hoạch, nếu giá cá lao dốc lỗ nặng”- bà Bích nói.
Những hộ nuôi cá tra giống cũng trong tình trạng băn khoăn, lưỡng lự. Trước đó, vì thua lỗ liên tục, nhiều cơ sở sản xuất cá giống phải ương nuôi cầm chừng. Từ đó dẫn đến thiếu nguồn và giá cá giống bị đẩy cao, 34.000 - 36.000 đồng/kg, tăng 8.000 đồng/kg so với cuối năm 2016 nhưng vẫn không có cá để bán.
Ông Lê Văn Tính-Giám đốc Trung tâm Giống cây trồng- vật nuôi- thủy sản Cần Thơ (TTG) cho biết, giá thành sản xuất cá tra giống tại TTG khoảng 20.000đồng/kg, giá bán hiện nay 34.000 - 35.000 đồng/kg (30con/kg) lợi nhuận rất hấp dẫn. Tuy vậy, không phải lúc nào cũng bán được giá này, bởi giá cá giống luôn đi liền với cá nguyên liệu. “Cá giống chỉ có giá và bán chạy khi cá nguyên liệu phục vụ chế biến có giá tốt, còn khi cá nguyên liệu lao dốc, cá giống dễ bị ế ẩm”- ông Tính nói. Thực tế cho thấy, nguy cơ thiếu cá tra nguyên liệu trong năm nay, thậm chí những năm tiếp theo vẫn đang tiếp diễn.