Trách nhiệm môi trường: 'Cha chung không ai khóc'
Sáng 24/8, Chính phủ tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác bảo vệ môi trường. Tham dự có Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, các Phó Thủ tướng Trương Hòa Binh, Vũ Đức Đam, Trịnh Đình Dũng, đại diện các bộ, ngành và chính quyền địa phương.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng nhấn mạnh, thời gian qua, tình trạng ô nhiễm môi trường, vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường diễn ra phức tạp với nhiều sự cố nghiêm trọng gây bất ổn xã hội. Nhiều điểm nóng môi trường đã xảy ra.
Theo Thủ tướng, tình trạng ô nhiễm môi trường bùng phát gần đây là do tích tụ từ lâu trong quá trình phát triển, giờ bắt đầu bộc lộ. Ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí nghiêm trọng xảy ra ở các đô thị, khu công nghiệp, làng nghề diễn ra trên diện rộng chứ không chỉ một vài điểm. Nhiều vụ khiếu kiện đông người về môi trường tạo ra những điểm nóng về trật tự xã hội.
Từ thực tế đó, Thủ tướng cho rằng, đã đến lúc buộc phải thay đổi tư duy phát triển, không đánh đổi kinh tế lấy môi trường để gây ảnh hưởng cuộc sống bình yên của người dân. Thủ tướng yêu cầu đánh giá thực chất tình trạng ô nhiễm môi trường trong các lĩnh vực để nhận định rõ hơn những yếu kém trong công tác quản lý nhà nước dẫn đến thực trạng hiện nay, đặc biệt là những yếu kém về hệ thống cơ quan quản lý nhà nước từ Bộ TN-MT tới các Sở TN-MT và các cơ quan chức năng liên quan.
Thủ tướng chỉ rõ, ngay ở Bộ TN-MT, trách nhiệm của các Cục thế nào hiện cũng chưa rõ. “Giờ cần phải làm rõ hơn trách nhiệm cụ thể của từng cơ quan để tránh tình trạng cha chung không ai khóc cứ phải nói đi nói lại mãi”, Thủ tướng yêu cầu.
Tuồn công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm vào Việt Nam
Báo cáo với Hội nghị, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho hay, khu vực FDI hiện đóng vai trò chủ yếu trong xuất khẩu của Việt Nam. Các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chiếm khoảng 70% kim ngạch xuất khẩu và 59% kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam. Xét về mặt tăng trưởng, 70% tốc độ tăng trưởng của nước ta hiện nay được đóng góp bởi các doanh nghiệp FDI.
Bộ trưởng TN&MT Trần Hồng Hà báo cáo về tình hình ô nhiễm môi trường trong thời gian qua
Tuy nhiên, FDI có chiều hướng dịch chuyển dòng vốn vào các ngành tiêu tốn năng lượng và tài nguyên, nhân lực, không thân thiện với môi trường như luyện kim, sửa chữa tàu biển, dệt may, da giày, khai thác và tận thu khoáng sản không gắn với chế biến sâu, sản xuất bột giấy, sản xuất hóa chất, chế biến nông sản thực phẩm… vào Việt Nam.
Một số dự án FDI vi phạm pháp luật gây ô nhiễm môi trường như Công ty Vedan, Miwon, Formosa, khói bụi ô nhiễm của nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2, Công ty Lee&Men…
Theo ông Hà, cơ chế thu hút FDI bằng mọi giá, đánh đổi với chi phí cơ hội về môi trường… Việt Nam có xu hướng nới lỏng các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường nhằm cạnh tranh với các nước khác trong quá trình thu hút nguồn vốn. Chính vì vậy, FDI đã gây nên những tác hại rất lớn đối với môi trường, ví dụ như Công ty Vedan, Miwon, sự cố môi trường biển do Formosa gây ra tại 4 tỉnh miền Trung; khói bụi gây ô nhiễm của nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2, nhà máy giấy gây ô nhiễm ở Hậu Giang.
Ngoài ra các nhà đầu tư nước ngoài lợi dụng những hạn chế của Việt Nam về các quy chuẩn kỹ thuật để tuồn những công nghệ lạc hậu, thâm dụng tài nguyên, thâm dụng năng lượng vào lao động nhằm tối đa hóa lợi nhuận.
Ông Hà cũng cảnh báo, đang xuất hiện ngày càng nhiều dự án đầu tư có quy mô lớn được cấp phép song thiếu tính toán về quy hoạch, chưa được đánh giá đầy đủ các tác động tới môi trường. Việc kiểm soát, phòng ngừa, ứng phó với các sự cố môi trường trong các dự án đầu tư chưa được quan tâm thực hiện.