Tại lễ tiếp nhận, PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh, vắc xin sởi được bắt đầu đưa vào Chương trình Tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam từ tháng 10 năm 1985. Sau 40 năm tổ chức tiêm vắc xin sởi cho trẻ em, tỉ lệ mắc sởi đã giảm rõ rệt từ 112,8/100.000 dân năm 1986 xuống còn 29,8/100.000 dân năm 2010 và nhất là sau chiến dịch tiêm vắc xin sởi cho trẻ từ 1-5 tuổi trên toàn quốc cuối năm 2010 tỉ lệ mắc sởi tiếp tục giảm trong các năm 2010-2012.
Nhận định về tình hình dịch bệnh trong thời gian tới, Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương cho biết sẽ còn những đợt bùng phát dịch sởi theo chu kì khoảng 5 năm như đợt dịch sởi vào năm 2014-2015, 2019-2020 và đợt này là 2024-2025.
Từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận khoảng 40.000 ca nghi sởi, trong đó có 5 ca tử vong liên quan đến bệnh này. Số trường hợp nghi sởi ghi nhận cao nhất tại khu vực miền Nam (57%), miền Trung (19,2%), miền Bắc (15,1%), Tây Nguyên (8,7%).
Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương phát biểu tại lễ tiếp nhận 500.000 liều vắc xin sởi
Trước diễn biến phức tạp của dịch sởi, thời gian qua, Bộ Y tế đã tổ chức các hội nghị, các đoàn đi giám sát tại nhiều địa phương trên toàn quốc, tổ chức triển khai chiến dịch tiêm chủng vắc xin sởi trong cuối năm 2024 và đầu năm 2025 từ nguồn vắc xin hỗ trợ của Chính phủ Úc.
Ngày 15/3/2025, Thủ tướng Chính phủ có Công điện số 23/CĐ-TTg về việc đẩy nhanh tiêm chủng vắc xin phòng, chống bệnh sởi. Tại công điện, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo giao Bộ Y tế bảo đảm đủ vắc xin phòng bệnh sởi, cấp phát kịp thời cho các địa phương để triển khai có hiệu quả Chương trình tiêm chủng mở rộng; kết thúc chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống bệnh sởi chậm nhất ngày 31/3/2025.
"Việc cung ứng số lượng lớn vắc xin trong thời gian rất ngắn là thách thức đối với Bộ Y tế. Trong bối cảnh khẩn thiết này, Bộ Y tế đã nhận được sự hỗ trợ kịp thời 500.000 liều vắc xin phòng bệnh sởi của Công ty Cổ phần Vắc xin Việt Nam (VNVC). Lượng vắc xin này có thể giao ngay cho các địa phương góp phần đẩy nhanh tiến độ triển khai chiến dịch tiêm chủng vắc xin phòng, chống bệnh sởi theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ", PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương nhấn mạnh.
Trên thế giới, tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã cảnh báo về việc gia tăng số ca mắc bệnh sởi trong năm 2024. Trong 5 năm qua, dịch sởi đã bùng phát ở 103 quốc gia, nguyên nhân chính là do tỉ lệ tiêm vắc xin phòng bệnh thấp, chỉ đạt 80% hoặc ít hơn. Đây là tình hình đáng lo ngại, đặc biệt khi sởi có khả năng lây lan mạnh và gây nhiều biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân dịch sởi lây lan thời gian qua
Theo TS. Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục phòng bệnh, Bộ Y tế, bệnh sởi có khả năng lây truyền cao, chỉ có thể cắt đứt được sự lây truyền trong cộng đồng khi miễn dịch bảo vệ đặc hiệu cần đạt ít nhất 95%. Các trường hợp chưa được tiêm chủng hoặc tiêm chưa đầy đủ tích luỹ qua nhiều năm tạo khoảng trống miễn dịch...
Bên cạnh đó, việc ghi nhận các trường hợp mắc bệnh khi chưa đến độ tuổi tiêm chủng (khoảng hơn 20% trẻ dưới 9 tháng tuổi) làm tăng thêm nguy cơ lây lan dịch bệnh. Tỉ lệ tiêm vắc xin phòng bệnh sởi thấp, miễn dịch trong cộng đồng không đạt mức để có thể ngăn ngừa dịch bệnh. Một bộ phận người dân chủ quan, lơ là, không đưa trẻ đi tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch. Hiện tượng chống vắc xin đã xuất hiện và có xu hướng gia tăng, nhất là ở các đô thị lớn.
Ông Hoàng Minh Đức cho biết thêm, kinh phí bố trí cho công tác phòng, chống dịch hàng năm hạn chế, chậm, không kịp thời. Nhiều hoạt động y tế dự phòng, kiểm dịch chưa có định mức chi tại địa phương. Thống kê có khoảng 7-8 tỉnh đến thời điểm này mới phê duyệt kế hoạch tiêm chủng theo mở rộng đối tượng mà chỉ mới tiêm bù.
Cần thiết tiêm vắc xin sởi cho trẻ em.
"Hiện nay số ca mắc sởi có xu hướng giảm nhưng chưa dừng lại, vì thế chúng ta không chủ quan, cần hết sức thận trọng. Dự báo sẽ tiếp tục ghi nhận nhiều ca sốt phát ban nghi sởi tại các tỉnh, thành phố trong phạm vi cả nước, đặc biệt ở một số tỉnh miền núi, điều kiện tiếp cận dịch vụ y tế còn khó khăn, những tỉnh có tỷ lệ tiêm vắc xin phòng sởi thấp", ông Đức nhấn mạnh. Ngoài ra, tại một số địa phương, số mắc có xu hướng tăng lên, tốc độ tiêm chủng chậm hơn tốc độ lây lan của dịch, tốc độ của lây của sởi rất cao.
GS.TS Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cũng cho rằng, các địa phương cần quản lí 2 đối tượng, đó là đối tượng chưa tiêm và khó tiêm ở vùng sâu, vùng xa. Để bảo đảm tỉ lệ tiêm chủng đạt trên 95% cần phải rà soát tỉ lệ tiêm chủng đến từng xã, phường, tránh bỏ lọt đối tượng.
Cùng đó theo ông Phan Trọng Lân cần tăng miễn dịch cộng đồng bằng vắc xin phòng bệnh sởi. Trong đó, vắc xin sởi cho chiến dịch tiêm chủng cần khoảng 305.000 liều các tỉnh, thành phố phải tự mua. Vì vậy, các tỉnh, thành phố cần chủ động mua sắm vắc xin để đảm bảo tiêm chủng.