Kho mộc bản quý giá có niên đại khoảng 400 năm tại chùa Bổ Đà. Photo: Nguyễn Trường
Chùa Bổ Đà ở xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang- danh lam cổ tự nổi tiếng của vùng Kinh Bắc xưa, đây cũng là nơi tu luyện và đào tạo tăng đồ của Thiền phái Lâm Tế và bảo lưu giá trị kiến trúc truyền thống độc đáo của người Việt.
Chùa được gắn với câu ca nổi tiếng “Nam Hương Tích, Bắc Bổ Đà” về những đạo tràng nổi tiếng của xứ Bắc. Đây là ngôi chùa toạ lạc trên vùng đất linh thiêng thuộc dãy Bổ Đà gắn liền với truyền thuyết người tiều phu đốn củi và Phật Bà Quan Âm Bồ Tát ứng hiện cứu đời. Chùa Bổ Đà tương truyền có từ thời Lý, được tu bổ, tôn tạo và mở rộng vào thời vua Lê Dụ Tông (1720-1729), gồm các đơn nguyên kiến trúc chính: Chùa Tứ Ân, am Tam Đức, chùa Cao, vườn Tháp, ao Miếu và khu vườn chùa.
Tại đây hiện còn bảo lưu trên 40 pho tượng Phật trong đó phần lớn là tượng Phật cổ thời Lê ( thế kỷ XVIII), Nguyễn ( thế kỷ XIX) như bộ tượng Tam Thế Phật, tượng A Di Đà, tượng Thích Ca Niệm Sen, toà Cửu Long, tượng Tam Châu…
Ngoài ra còn có các pho tượng bài trí theo tín ngưỡng thờ Nho Giáo, Đạo Giáo và tín ngưỡng dân gian bản địa như Thạch Linh Thần Tướng, tượng Lão Tử, Khổng Tử, thể hiện rõ dấu ấn tam giáo đồng nguyên. Đây là một trong những điểm khác biệt trong thờ tự của chùa Bổ Đà với các ngôi chùa khác trong cả nước. Hệ thống tượng phật tác chất liệu gỗ, sơn thếp đến nay còn nguyên vẹn, có giá trị đặc sắc về lịch sử, văn hoá, tôn giáo.
Chùa Bổ Đà là nơi tu hành của các tăng ni và đào tạo các tăng đồ theo Thiền phái Lâm Tế trong hơn 300 năm. Đặc biệt, tại đây đang bảo lưu 1.935 mộc bản kinh Phật và 18 bộ sách kinh chính. Mộc bản có niên đại sớm nhất được san khắc vào năm 1740, và muộn nhất vào những năm của thế kỷ XX. Trải qua nhiều thế kỷ, bộ kinh viện hiện nay vẫn còn khá nguyên vẹn, thể hiện những tư tưởng của Phật giáo Việt Nam thuộc dòng Thiền Lâm Tế.
Các ván kinh được khắc trên gỗ thị vừa bền, không cong vênh và rất nhẹ. Kinh được khắc nổi bằng chữ Hán, nét chữ tinh xảo, nay vẫn sắc nét. Đây là kho di sản tư liệu quý giá không chỉ về lịch sử Phật giáo mà còn có giá trị nghiên cứu trên nhiều phương diện: lịch sử, văn hoá, ngôn ngữ, văn học, mỹ thuật, y học….
Năm 2016, tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã xác nhận kỷ lục Bộ Mộc bản Kinh phật tại chùa Bổ Đà của Thiền phái Lâm Tế khắc trên gỗ thị cổ nhất Việt Nam.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang Lê Ánh Dương cho biết việc chùa Bổ Đà xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt và Lễ hội Bổ Đà là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia là sự tôn vinh, ghi nhận các giá trị tiêu biểu nổi bật, độc đáo của di sản.
Trong thời gian tới, UBND tỉnh Bắc Giang sẽ xây dựng các hoạt động du lịch tâm linh, mở rộng và kết nối với các tour tuyến để thu hút khách đến với vùng đất này. Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt và khai hội chùa Bổ Đà năm 2017 diễn ra từ ngày 12/3 ( tức ngày 15/2 âm lịch) tại di tích chùa Bổ Đà, xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, Bắc Giang.