Theo một nghiên cứu mới, một hình ảnh do máy tính tạo ra về bề mặt của Sao Kim cho thấy Maat Mons, một ngọn núi lửa cao 8.000 m gần đường xích đạo của Sao Kim đã phun trào vào năm 1991.
Hình ảnh radar phát hiện miệng núi lửa phun trào
Các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu 30 năm từ sứ mệnh Magellan của NASA tới Sao Kim và phát hiện ra những dấu hiệu đầu tiên về hoạt động núi lửa trên hành tinh này, phát ra từ một miệng núi lửa khổng lồ có tên là Maat Mons.
Magellan, được phóng vào tháng 5 năm 1989, là tàu vũ trụ đầu tiên lập bản đồ toàn bộ bề mặt Sao Kim. Các hình ảnh radar của sứ mệnh này tiết lộ rằng, Sao Kim có nhiều núi lửa, nhưng vào thời điểm đó, các nhà khoa học không thể biết liệu có ngọn lửa nào trong số chúng còn hoạt động hay không.
Giờ đây, một phân tích mới về các tài liệu lưu trữ trong 30 năm đã phát hiện ra một miệng núi lửa đang phun trào dung nham ở vùng Atla Regio, gần đường xích đạo của Sao Kim.
Khám phá này lấy cảm hứng từ sứ mệnh tiếp theo của NASA tới Sao Kim, hành tinh chị em của chúng ta, khởi động trong vòng một thập kỷ. VERITAS (Venus Emissivity, Radio science, InSAR, Topography And Spectroscopy) do Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA ở Nam California đứng đầu, sẽ quét Sao Kim từ bề mặt đến lõi để tìm hiểu xem làm thế nào mà một hành tinh đá giống như hành tinh của chúng ta lại trở thành một hố địa ngục thiêu đốt.
Robert Herrick, giáo sư nghiên cứu tại Đại học Alaska Fairbanks và là thành viên của nhóm VERITAS, người đứng đầu cuộc tìm kiếm dữ liệu lưu trữ, cho biết: “Việc NASA lựa chọn sứ mệnh VERITAS đã truyền cảm hứng cho tôi tìm kiếm hoạt động núi lửa gần đây trong dữ liệu Magellan. Tôi thực sự không mong đợi sẽ thành công, nhưng sau khoảng 200 giờ so sánh thủ công hình ảnh của các quỹ đạo Magellan khác nhau, tôi đã thấy hai hình ảnh của cùng một khu vực được chụp cách nhau 8 tháng cho thấy những thay đổi địa chất rõ rệt do một vụ phun trào gây ra. "
Hai hình ảnh cho thấy sự biến dạng của bề mặt Sao Kim
Các nhà nghiên cứu đã mô tả hai hình ảnh trong một nghiên cứu, được công bố ngày 15/3 trên tạp chí Khoa học. Họ cũng đã trình bày kết quả nghiên cứu của mình tại Hội nghị Khoa học Hành tinh và Mặt trăng lần thứ 54 ở The Woodlands, Texas,Mỹ.
Maat Mons là ngọn núi lửa cao nhất trên Sao Kim, cao 8.000 m trên vùng đồng bằng núi lửa cằn cỗi và địa hình biến dạng. Trong một bức ảnh được chụp vào tháng 2 năm 1991, một lỗ thông hơi núi lửa liên quan đến Maat Mons có vẻ gần như hình tròn, với các dấu hiệu dung nham đã cạn kiệt trên các sườn bên ngoài của nó và có diện tích chưa đến 2,2 km2. Vào tháng 10, Magellan đã chụp được lỗ thông hơi tương tự chứa đầy hồ dung nham sủi bọt. Nó bị biến dạng và có kích thước gấp đôi.
Tuy nhiên, hình ảnh chụp từ tàu quỹ đạo với độ phân giải kém, khiến các nhà khoa học khó so sánh các hình ảnh. Thế nhưng, họ đã sắp xếp chúng theo cách thủ công và xây dựng các mô hình máy tính về các lỗ thông hơi, giúp họ xác định nguyên nhân gây ra những thay đổi địa chất.
Scott Hensley, một nhà khoa học nghiên cứu cấp cao tại Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA, người đã làm việc trong sứ mệnh radar Magellan, cho biết: “Chỉ một vài mô phỏng khớp với hình ảnh và kịch bản có khả năng nhất là hoạt động núi lửa đã xảy ra trên bề mặt Sao Kim".
Các nhà nghiên cứu cho biết trong tuyên bố rằng, dòng dung nham phun ra từ miệng núi lửa Maat Mons có kích thước tương tự như vụ phun trào của núi lửa Kilauea ở Hawaii vào năm 2018.
Phát hiện này giúp các nhà khoa học có được những khám phá mà nhiệm vụ sắp tới của NASA có thể sẽ tiết lộ. VERITAS là tàu vũ trụ đầu tiên quay trở lại Sao Kim kể từ những năm 1990. Nhiệm vụ của nó là tạo ra các mô hình 3D của hành tinh này để tiết lộ những bí mật sâu xa nhất của nó.
Jennifer Whitten, trợ lý giáo sư tại Đại học Tulane ở New Orleans, Mỹ và là thành viên của nhóm VERITAS, cho biết: “Sao Kim là một thế giới bí ẩn và sứ mệnh Magellan đã hé mở rất nhiều khả năng. Bây giờ chúng tôi chắc chắn rằng, hành tinh này đã trải qua một vụ phun trào núi lửa 30 năm trước. Đây là một trong những khám phá đáng kinh ngạc mà VERITAS sẽ thực hiện."