Cận cảnh hàng nghìn hiện vật cổ tại Bảo tàng Hoa Cương. Video: Phạm Trường.
Bảo tàng Hoa Cương là công trình bảo tồn văn hóa ngoài công lập đầu tiên tại Hà Tĩnh được ông Nguyễn Quang Cương - Tiến sĩ, nhà văn, nguyên giảng viên ngành Ngữ văn của Đại học Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, xây dựng ở xã Bình An (huyện Lộc Hà, Hà Tĩnh).
Công trình được xây dựng từ năm 2020, trên diện tích hơn 1.500 m2. Đến nay, Bảo tàng Hoa Cương trưng bày hơn 4.000 hiện vật và hơn 4.000 đầu sách, tài liệu, bút tích, hình ảnh quý hiếm phản ánh khá đa diện về truyền thống người Việt xưa. Ngay từ sảnh bảo tàng là hàng trăm chiếc chum, ché, vại cổ và các loại cối, kệ đá có niên đại hàng trăm năm.
Không gian chính của Bảo tàng Hoa Cương trưng bày hàng ngàn hiện vật thể hiện nhiều phương diện đời sống người Việt theo dọc chiều dài lịch sử, nhất là từ thời nhà Nguyễn đến nay.
Các hiện vật được trưng bày, xử lý khoa học bởi các chuyên gia bảo tàng và có thêm sự tư vấn của các nhà sử học, văn hóa học...
Một trong những hiện vật được tìm thấy tại Hà Tĩnh là rùa đá cổ có nguồn gốc ở khe Hao, núi Hồng Lĩnh với niên đại hàng ngàn năm.
Tấm gỗ lót đáy giếng thời Lê (năm Quang Thuận thứ 10-1469) được tìm thấy tại giếng Tran, xã Bình An, huyện Lộc Hà.
Các loại dĩa gốm được tìm thấy có niên đại từ thời Lý - Trần - Lê. Mỗi chiếc dĩa đều thể hiện vẻ đẹp, đời sống tinh thần của người dân qua từng giai đoạn lịch sử.
“Khi còn là học sinh trường THPT, ông đã có ý thức lưu giữ hiện vật quá khứ và ước mơ sau này làm một bảo tàng gia đình, hoặc bảo tàng làng xã, quê hương. Từ ước mơ đó, gần 50 năm qua, tôi đã lặn lội tìm tòi, sưu tập, thu mua, lưu giữ các hiện vật để chuẩn bị cho một bảo tàng của mình ra đời”, ông Nguyễn Quang Cương chia sẻ.
Những chiếc tẩu thuốc phiện được chạm khắc tinh xảo, kiểu dáng đẹp mắt.
Những chiếc bàn là cổ của các quốc gia trên thế giới được lưu giữ tại Bảo tàng Hoa Cương hiện vẫn còn khá nguyên vẹn. Hay những chiếc bình rót rượu, máy ảnh, kỷ vật chiến tranh được ông Cương tìm kiếm, sưu tập suốt 50 năm qua.
Theo chủ bảo tàng, thông qua các hiện vật, các hoạt động văn hóa phi vật thể khác, thế hệ học sinh mai sau sẽ thêm yêu mến và trân quý những giá trị của lịch sử, từ đó thức tỉnh, sinh dưỡng tình yêu Tổ quốc, quê hương để học tập, cống hiến nhiều hơn nữa. Trong hình là hũ tiền đồng cổ có từ thời Lê Trung Hưng.
Bảo tàng Hoa Cương đã được trao chứng nhận xác nhận Kỷ lục Việt Nam về: Bảo tàng ngoài công lập giới thiệu và trưng bày bộ sưu tập hiện vật đa chất liệu cùng các tư liệu, hình ảnh, bút tích về lịch sử, văn hóa, đời sống của người Việt được sưu tầm trong 50 năm với các chủ đề đa dạng nhất tại Việt Nam.