Lo lắng với 'tham nhũng chính sách'

Còn hơn 40 quỹ tài chính ngoài ngân sách

Sáng 26/3, Quốc hội (QH) thảo luận tại hội trường về báo tổng kết nhiệm kỳ của Chủ tịch nước, Chính phủ, QH và các cơ quan tư pháp. Đánh giá cao những kết quả đổi mới của QH từ đầu nhiệm kỳ đến nay, song Phó Trưởng Ban Dân nguyện Lưu Bình Nhưỡng (Đoàn Bến Tre), thẳng thắn nhận xét rằng, công tác thẩm tra, thẩm định luật vẫn còn nhiều sơ hở.

“Có một số dự án chất lượng chưa cao, để lọt lưới những chính sách không phù hợp, có dấu hiệu của lobby không lành mạnh, lợi ích nhóm trong xây dựng chính sách pháp luật, năng lực phân tích chính sách trong quá trình xây dựng luật chưa đáp ứng yêu cầu; thậm chí còn tình trạng dễ dãi, dĩ hòa vi quý để bấm nút thông qua luật một cách cảm tính, chưa thực sự dành tâm huyết nghiên cứu, thể hiện quan điểm và trách nhiệm xây dựng luật”, ông Nhưỡng nói.

Khẳng định, khóa XIV với những lãnh đạo QH ưu tú, ĐB nhiệt thành, tâm huyết đã làm tròn bổn phận trước nhân dân, song cũng như ông Nhưỡng, ĐB Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) bày tỏ sự trăn trở về biểu hiện “tham nhũng chính sách”. Bà Mai cho biết, nếu rà soát thật kỹ, lật đi, lật lại tất cả các quy định và đặt trong mối quan hệ tổ chức thực hiện thì có thể nhận thấy, có những quy định, nếu như không giám sát chặt chẽ quá trình thực hiện rất có thể dẫn đến nguy cơ “tham nhũng chính sách”. “Tham nhũng chính sách có thể hiểu đây là việc cố tình đưa vào các đạo luật những quy định khi thực hiện sẽ đem lại lợi ích cho một số tổ chức, cá nhân nhất định. Hành vi này đặc biệt nguy hiểm vì nó tạo ra khung pháp lý bảo vệ cho hành vi tham nhũng có hệ thống”, bà Mai phân tích.

Dẫn chứng về các quỹ tài chính ngoài ngân sách trong nhiều đạo luật, nữ ĐB Đoàn Hà Nội cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành nghị quyết đề nghị rà soát và loại bỏ tất cả những quỹ hoạt động không hiệu quả. Trên thực tế vẫn tồn tại hơn 40 quỹ tài chính ngoài ngân sách, trong đó có những quỹ gây lãng phí rất lớn ngân sách nhà nước.

Liêm chính trong xây dựng luật

Trước thực trạng trên, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng - An ninh Nguyễn Mai Bộ (An Giang) đề nghị khởi động lại sự liêm chính trong khâu xây dựng luật. Theo ông Bộ, pháp luật là công cụ điều chỉnh xã hội cho nên rất cần thiết sự liêm chính. Nếu liêm chính sẽ xây dựng được những văn bản pháp luật khách quan, toàn diện, thúc đẩy quan hệ xã hội ngày càng tốt hơn. Ngược lại, không có sự liêm chính sẽ tạo ra những văn bản pháp luật nhiều khuyết tật.

Chỉ ra những “khuyết tật” có thể xảy ra từ sự thiếu liêm chính, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh, khuyết tật thứ nhất, là sự chồng chéo giữa các văn bản pháp luật, dẫn đến khó thực thi; thứ hai, pháp luật đó sẽ là công cụ để cơ quan soạn thảo hiện thực hóa lợi ích của bộ, ngành mình, và nhiều khi lợi ích đó xung đột với lợi ích của nhân dân, hoặc là công cụ để chiếm quyền bộ, ngành khác. Khuyết tật thứ 3 được ông Bộ nêu ra là “vòng đời” của các luật ngắn khiến Chính phủ, QH phải tốn kém thời gian kinh phí để ban hành văn bản pháp luật thay thế.

Từ những phân tích trên, ông Bộ đề nghị Chính phủ và các cơ quan được giao soạn thảo dự án luật có giải pháp để khởi động lại sự liêm chính trong khâu xây dựng luật. “Các cơ quan thẩm tra, các ĐBQH chúng ta luôn phải nghĩ tới từ liêm chính trong thẩm tra, tham gia ý kiến đối với mỗi dự án luật”, ông Bộ nhấn mạnh.

Trong khi đó, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách Vũ Thị Lưu Mai kiến nghị nên đề cao chất lượng của khâu phân tích chính sách trước khi thông qua các đạo luật; đề cao hơn nữa việc lấy ý kiến người dân, doanh nghiệp, những chủ thể chịu sự tác động trực tiếp của chính sách. Nâng cao hoạt động thẩm tra; hoạt động thẩm tra cần trí tuệ, bản lĩnh, tinh thần dám đấu tranh, dám phản biện. Đặc biệt, cương quyết xử lý những hành vi thông đồng, cố tình cài cắm những quy định trục lợi cá nhân.