Chương trình Giáo dục phổ thông mới được áp dụng cho bậc THPT từ năm học 2022-2023. Thay vì 13 môn như hiện nay, học sinh sẽ chỉ học 12 môn, gồm 7 môn bắt buộc và 5 môn tự chọn. Bảy môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc gồm: Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, Nội dung giáo dục của địa phương. Năm môn học được chọn từ 3 nhóm môn học (mỗi nhóm có ít nhất 1 môn). Đó là nhóm môn Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật); nhóm môn Khoa học tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học); nhóm môn Công nghệ và Nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật).
Lo thất nghiệp
Hai năm nữa, chương trình mới bắt đầu được áp dụng từ lớp 10, nhưng nhiều giáo viên dạy môn tự chọn như cô Trần Thị Thanh Thái (bộ môn Sinh học tại một trường THPT ở Hà Nội) đã bày tỏ lo lắng về nguy cơ thất nghiệp. Theo cô Thái, theo chương trình hiện hành, môn Sinh học được bố trí 1 tiết/tuần; giáo viên như cô được bố trí dạy 16 tiết/tuần ở các khối lớp. Cô cho rằng, môn Sinh học hiện có sự bất cập, mâu thuẫn giữa học và thi ở chỗ thời lượng học ít, không có thời gian thực hành, nhưng đề kiểm tra, thi cử lại có nhiều câu hỏi nâng cao, luyện tập.
Do đó, nếu không được ôn luyện thi, học sinh khó đạt được điểm cao. Thêm nữa, môn Sinh học được bố trí trong các khối như B (Toán, Hóa học, Sinh học); B08 (Toán, Sinh học, Tiếng Anh)…, nhưng những khối ngành này có điểm tuyển sinh rất cao, có môn 9 điểm chưa đỗ. Như vậy, thi tốt nghiệp đề khó, điểm thấp, khối ngành ít, điểm tuyển lại cao, học sinh ngại chọn là điều tất yếu.
“Chương trình hiện hành đã vậy, với chương trình mới, môn Sinh học nằm trong nhóm môn tự chọn lại càng có ít học sinh. Chúng tôi đang tâm tư, lo lắng. Chỉ mong, chương trình học và thi hợp lý hơn để có phổ điểm đẹp, thu hút học sinh lựa chọn nhiều hơn. Nếu không, số phận giáo viên đứng lớp các môn này chưa biết sẽ ra sao”, cô Thái nói.
Thầy Nguyễn Văn Thuần, Hiệu phó Trường THPT Đồng Lộc (Hà Tĩnh), cho biết, nhà trường đang “đau đầu” tính toán các phương án. “Khi cho học sinh lựa chọn, ví dụ có 2 em chọn môn Âm nhạc, trường không biết xoay xở ra sao khi hiện nay chưa có giáo viên ở bộ môn này. Hay như, học sinh chọn không đồng bộ giữa các môn Khoa học tự nhiên, Khoa học xã hội… dẫn đến dư giáo viên ở một số bộ môn thì sẽ phải giải quyết thế nào”, ông Thuần nói.
Nếu có những môn học sinh chọn ít, giáo viên đã đứng lớp 18-20 năm nay bỗng dưng thất nghiệp thì chưa biết giải quyết như thế nào cho hợp tình hợp lý. Có thể, ngành phải tính toán việc đào tạo lại giáo viên các bộ môn để dạy hỗ trợ như: giáo viên Lịch sử có thể dạy thêm Địa lý, giáo viên Địa lý dạy thêm Giáo dục công dân, giáo viên Vậy lý dạy thêm Hóa học…
Thầy Nguyễn Quốc Bình, nguyên Hiệu trưởng Trường THCS - THPT Lê Qúy Đôn (Hà Nội), chia sẻ, trong quá trình tập huấn về đổi mới chương trình, các trường cũng đưa ra tình huống có bộ môn học sinh lựa chọn quá ít, không lập được lớp thì tổ chức dạy học thế nào. Nếu rất ít học sinh chọn môn Lịch sử thì nhà trường có phải liên kết với các trường khác trong khu vực hay không, thầy Bình nêu câu hỏi. Theo thầy, việc liên kết cũng sẽ gặp khó khăn vì các trường có thời khóa biểu khác nhau.
Ðịnh hướng hay không định hướng chọn môn?
Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học - Bộ GD&ĐT, nói rằng, nhiều giáo viên đang lo lắng sẽ bị quá tải với môn học sinh chọn nhiều, hoặc mất việc nếu các em chọn quá ít. Để tránh tình trạng này, Bộ GD&ĐT yêu cầu các trường xây dựng tổ hợp gồm 5 môn học được chọn từ 3 nhóm môn học trong chương trình (đảm bảo mỗi nhóm chọn ít nhất 1 môn) và xây dựng một số tổ hợp 3 cụm chuyên đề của 3 môn học trong chương trình phù hợp với khả năng tổ chức của nhà trường, nhất là đảm bảo định mức giờ dạy cho giáo viên. “Tất nhiên, có những tổ hợp sẽ nhiều học sinh lựa chọn hơn, nhưng trường phải tổ chức thực hiện để không xảy ra tình trạng môn chọn quá nhiều hoặc quá ít”, ông Thành nói.
Bộ GD&ĐT vừa có hướng dẫn thực hiện kế hoạch giáo dục nhà trường, trong đó quy định hiệu trưởng tổ chức xây dựng và ban hành kế hoạch thời gian thực hiện chương trình của từng môn học bắt buộc, môn học tự chọn, chuyên đề học tập… đảm bảo tổng số tiết/năm học theo quy định. Chương trình mỗi môn học ở mỗi khối lớp được bố trí phù hợp trong cả năm học.
Theo thầy Nguyễn Văn Thuần, đã cho phép học sinh chọn môn học thì phải đáp ứng sự lựa chọn của các em. Nhưng trên thực tế, điều kiện cơ sở vật chất, con người không đáp ứng được, nên nhà trường sẽ trao đổi, định hướng để tổ chức học tập trong điều kiện cho phép. Trường đã lấy ý kiến học sinh lớp 10 và lớp 11 xem xu hướng lựa chọn của các em ra sao nhưng chưa có kết quả, thầy Thuần cho biết. Sở GD&ĐT Hà Tĩnh đang từng bước tập huấn để giáo viên các trường tiếp cận chương trình GDPT mới.
Hiệu trưởng một trường THPT nhìn nhận, chương trình Giáo dục phổ thông mới cho học sinh được quyền lựa chọn môn học là dân chủ, phù hợp xu thế, đồng thời đáp ứng chương trình phân hóa nghề nghiệp ở bậc học. Tuy nhiên, khi thực hiện nội dung này, phải có quy chế, chính sách phù hợp về đội ngũ, về cơ sở vật chất, để khi học sinh lựa chọn, nhà trường đáp ứng được nguyện vọng của các em, tránh chuyện “định hướng phù hợp với điều kiện thực tiễn”.
“Nếu học sinh được quyền lựa chọn môn học nhưng vì lý do nào đó, nhà trường chưa tổ chức được mà bắt các em chọn theo định hướng thì lại sai quan điểm, mục tiêu đổi mới giáo dục”, vị hiệu trưởng nói.
Những người biên soạn chương trình Giáo dục phổ thông mới cho rằng, học sinh lựa chọn môn học, nhưng nhà trường tư vấn các em sao cho hợp lý. Tuy nhiên, theo hiệu trưởng một trường THPT, nếu buộc học sinh chọn theo định hướng thì lại sai quan điểm, mục tiêu đổi mới giáo dục.