- Khi nhận được sự chào mừng nồng nhiệt của gần 4.000 người tối 29/8, cảm xúc của Giáo sư khi đó thế nào?
- Tôi rất cảm kích trước sự quan tâm của Chính phủ khi tổ chức buổi lễ mừng công với tình cảm rất trân trọng và chân thành. Tôi cũng thực sự cảm động trước tình cảm và sự tự hào mà tôi nhìn thấy trong ánh mắt của các em học sinh, sinh viên tới dự buổi lễ. Đối với tôi, đó là niềm hạnh phúc, cổ vũ rất lớn.
- Trên blog cá nhân, anh có nói lo lắng về trách nhiệm lớn sau khi nhận giải thưởng Fields. Vậy, anh có thể chia sẻ về trách nhiệm này?
- Rất nhiều người lo lắng về hiện trạng của khoa học và giáo dục đại học của nước ta. Từ trước đến nay, ngoài công việc chính là nghiên cứu toán học, tôi cảm thấy mình có trách nhiệm đối với câu hỏi khó giải đáp này. Giải thưởng Fields làm cho tiếng nói của tôi được mọi người lắng nghe hơn, vì vậy trách nhiệm kể trên cũng trở nên nặng nề hơn.
- Vậy trong thời gian tới anh sắp xếp thế nào giữa công việc ở ĐH Chicago và trách nhiệm đối với ngành Toán học Việt Nam nói chung và Viện Nghiên cứu và Đào tạo cấp cao về Toán học nói riêng?
- Ngoài việc triển khai hướng nghiên cứu mới cho bản thân, tôi dự định sẽ nhận nhiều sinh viên làm nghiên cứu sinh hơn trước đây. Công việc ở Việt Nam liên quan chủ yếu đến Viện Nghiên cứu và Đào tạo cấp cao về Toán học - hy vọng sẽ sớm được thành lập. Viện này sẽ phải là một vườn ươm để nhiều nhóm nghiên cứu mới, nhiều đề tài nghiên cứu mới có cơ hội nảy mầm.
Cá nhân tôi cũng có dự định tổ chức một nhóm nghiên cứu như vậy, nhưng tôi hy vọng sẽ có nhiều nhóm khác. Cụ thể hơn, tôi sẽ tham gia cùng với Ban điều hành của Viện trong công việc tuyển chọn cũng như thu hút những nhà toán học có năng lực trong và ngoài nước đến làm việc ở Viện trong một khoảng thời gian có giới hạn. Việc tuyển chọn sẽ dựa trên lý lịch khoa học, triển vọng của đề tài nghiên cứu cũng như khả năng hợp tác.
Ngoài ra, tôi cũng sẽ cố gắng giúp ĐH Quốc gia Hà Nội tạo những mối quan hệ quốc tế xứng với tầm của mình. Theo khả năng, tôi sẽ cố gắng theo dõi những vấn đề chung của nghiên cứu và đào tạo khoa học, và có ý kiến nếu cần thiết.
- Trở lại với giải thưởng Fields, nhiều người cho rằng, việc anh đoạt giải là thành tựu của nền giáo dục Pháp và Mỹ chứ không phải là nền giáo dục Việt Nam. Quan điểm của giáo sư về nhận định này?
- Nên nói chính xác hơn, thành công của cá nhân tôi phụ thuộc nhiều vào môi trường nghiên cứu khoa học của Pháp và Mỹ. Nhiều tố chất toán học ở tôi đã được hình thành từ thời gian học phổ thông ở Việt Nam, vì vậy phủ nhận nền giáo dục Việt Nam ở đây là rất không công bằng.
- Như anh từng nói, anh sẽ dành khoản tiền thưởng (15.000 USD) của giải Fields cho Quỹ học bổng Ngô Bảo Châu. Vậy, anh có thể chia sẻ về dự định thành lập và mục đích của Quỹ học bổng?
- Tôi đang bàn bạc với nhiều bạn bè, cũng như một số doanh nghiệp để thành lập Quỹ khuyến học hay Quỹ học bổng này. Tôi sẽ dành trọn số tiền thưởng của giải Fields cho Quỹ. Đây không phải là một món tiền lớn nhưng có ý nghĩa. Hy vọng nó sẽ làm chất xúc tác để nhiều tổ chức và cá nhân tham gia ủng hộ Quỹ. Cuối tuần này, chúng tôi dự định sẽ có buổi họp bàn tròn để dự định này trở nên gần với hiện thực hơn.
Bước đầu, chúng tôi dự định sẽ trao một số học bổng cho sinh viên có thành tích xuất sắc có gia cảnh khó khăn, và một số nghiên cứu sinh trong nước. Ngoài việc trao học bổng, Quỹ sẽ tìm một giảng viên nơi sinh viên học làm người đỡ đầu. Lời khuyên, sự quan tâm của một người anh đôi khi cũng có giá trị không kém so với hỗ trợ bằng tài chính.
- Trước đã từ chối đề nghị tặng biệt thự của ông Đào Hồng Tuyển ở Tuần Châu. Nhiều ý kiến cho rằng, anh nên nhận căn biệt thự đó và bán đấu giá rồi sung vào Quỹ học bổng Ngô Bảo Châu để nhiều học sinh nghèo hiếu học sẽ có cơ hội học tập?
- Sự hỗ trợ của những doanh nhân thành công như ông Tuyển là rất quý đối với Quỹ. Nhưng tôi hy vọng là Quỹ có thể nhận được sự ủng hộ bằng một thể thức đơn giản hơn cách mà nhiều người đề xuất ở trên. Đối với tôi, việc Quỹ tuyệt đối minh bạch và trao được học bổng đến đúng người, quan trọng hơn là tổng số tiền quyên góp được. Thành lập được Quỹ này là một việc khó, nhưng duy trì nó là việc còn khó hơn nhiều.
- Từ thành công của mình, Giáo sư có lời khuyên nào đối với các bạn trẻ hiện nay?
- Hiện nay, điều kiện vật chất của các gia đình tốt hơn nhiều so với thời tôi còn bé. Nhưng bên cạnh đó, vẫn còn những vấn đề khác trong cuộc sống làm cho các em sao nhãng việc học tập. Vì vậy, tôi thấy các em có nhiều thứ dễ hơn nhưng cũng có nhiều cái phức tạp hơn. Do đó, các bạn trẻ nên giữ cho mình một khoảng thời gian yên tĩnh để học tập và đọc sách.
Theo Tiến Dũng
VnExpress