Độc đáo Lễ hội kén rể có niên đại nghìn năm tại Hà Nội.
Lễ hội kén rể thôn Đường Yên (Xuân Nội, Đông Anh) có từ ngàn xưa, được tổ chức vào ngày 2 tháng Hai Âm lịch và được phục dựng lại từ năm 2001 sau 60 năm thất truyền, với nhiều nghi lễ và trò chơi dân gian, thể hiện tinh thần hiếu học, tinh thần thượng võ của dân tộc.
Những người được chọn tham gia các vai chính trong lễ hội đều phải trải qua quá trình tuyển lựa với nhiều tiêu chí khắt khe. Người đóng vai mẹ của Thánh bà, tức Mẫu bà phải là người đẹp, song toàn, gia đình gương mẫu.
Người đóng Thánh bà (tức bà Lê Hoa) cùng hai “chàng rể” (gồm phe Bắc và phe Hậu) phải là các trai thanh gái lịch, chưa có gia đình riêng, học hành giỏi giang, xuất thân trong các gia đình nền nếp...
Theo truyền thuyết dân gian và thần phả của đình thì bà Lê Hoa là danh tướng của Hai Bà Trưng và là người có công chữa bệnh cho dân làng Đường Yên được dân làng tôn vinh thờ phụng. Chuyện kể rằng khi Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa đánh giặc Đông Hán (năm 40-43) thì ở làng Đường Yên có bà Lê Hoa (còn gọi là Ả Lự) tuổi 17-18 vẫn chưa lấy chồng, tình nguyện đi theo Hai Bà Trưng.
Sau đó bà Lê Hoa chiêu mộ quân sĩ ở các nơi và về Đường Yên làm lễ khao quân vào ngày 25 tháng chạp. Sau khi Hai Bà Trưng thắng trận lên ngôi vua, hai bà phong tước cho bà Lê Hoa là “Nữ sử anh phong”, “Tuệ tĩnh phu nhân”.
Khi đất nước thanh bình, bà Lê Hoa vinh quy bái tổ về làng Đường Yên thì “kiếm gươm vứt bỏ lại hiền như xưa”. Vì là nữ tướng nên khi nước nhà không còn khói lửa đao binh thì phải làm tròn bổn phận của người con gái là đi lấy chồng. Và lễ hội “kén rể” ra đời từ đó.
Lễ hội có những phần thi trong đó lễ kén rể tái hiện những công việc thường ngày của cư dân lúa nước. Các “chàng rể” phải trải qua những màn thi khó khăn như thi cày, cấy, kiếm cá… từ các phần thi ban giám khảo chấm điểm để tìm ra người chiến thắng, dân làng tổ chức múa hát mừng cho đôi trai tài gái sắc nên duyên.
Kết thúc các phần thi, người thắng cuộc được cùng nữ tướng làm lễ vinh quy bái tổ. Cùng với đó, dân làng tổ chức múa hát mừng cho đôi trai tài gái sắc đã nên duyên.