Theo dự thảo, Chính phủ quy định khung giá các loại đất, khi giá đất trên thị trường có biến động lớn thì điều chỉnh cho phù hợp. Căn cứ nguyên tắc, phương pháp định giá đất, khung giá các loại đất và giá đất chuẩn của vùng giá trị đất thuộc khu vực giáp ranh giữa các tỉnh, thành phố xây dựng bảng giá đất tại địa phương (5 năm /lần); khi giá đất trên thị trường có sự thay đổi lớn thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh điều chỉnh bảng giá đất cho phù hợp. Bỏ quy định bảng giá đất do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành, công bố vào ngày 1tháng 1 hằng năm.
Phù hợp hay sát giá thị trường
Dự thảo Luật quy định: “Giá đất do Nhà nước quyết định bảo đảm nguyên tắc phù hợp với giá thị trường” thay vì “sát giá thị trường trong điều kiện bình thường” (Luật hiện hành).
Ban soạn thảo cho rằng, xác định giá đất “sát với giá thị trường” như hiện nay rất khó, do thị trường luôn biến động, mặt khác ở nước ta còn có những vùng, những loại đất chưa có thị trường. Thẩm tra dự án Luật, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành quan điểm đã quy định trong dự thảo Luật.
Trước thắc mắc của Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - ngân sách (TC NS) Phùng Quốc Hiển về quy định giá đất phù hợp với thị trường tại dự thảo là gì, khác gì so với hiện hành? Thứ trưởng Bộ TNMT Nguyễn Mạnh Hiển lý giải: “Quy định định giá đất phù hợp với nguyên tắc của thị trường tức là thị trường có nguyên tắc nào thì áp dụng nguyên tắc đó để tính giá đất. Tuy nhiên, Chủ nhiệm UBTCNS và một số đại biểu cho rằng, khái niệm “phù hợp thị trường” còn chung chung. Điểm nút cần tháo gỡ trong cơ chế thu hồi đất, tránh dẫn tới tranh chấp, khiếu kiện, chính là vấn đề giá đất”.
“Đó là vấn đề người dân quan tâm nhất. Nếu không đưa vào luật, sẽ gây tranh cãi nhiều hơn” - ông Phùng Quốc Hiển phân tích.
Luật sửa đổi có giải quyết được những khiếu kiện đất đai hiện nay không? - Theo Trưởng Ban công tác Đại biểu Nguyễn Thị Nương, thu hồi đất bằng biện pháp hành chính đang tạo điều kiện cho tham nhũng, khiếu kiện phát sinh.
“Căn cứ thu hồi đất quá rộng, nhiều kẽ hở, nhất là với đất nông nghiệp, khiến người thiệt thòi cuối cùng là nông dân. Việc có nhiều loại giá trong khi quản lý không tốt, khiến giá đất có lúc gây bất ổn”- bà Nương nói.
Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh, quy định giá đất cần phải phù hợp quy luật kinh tế thị trường, tức là phải xác định có thị trường thì mới hình thành giá.
“Đành rằng có tổ chức tư vấn, nhưng định giá theo thị trường nào, vào thời điểm thu hồi đất hay định giá trên quy hoạch, hay thời điểm làm dự án đấu giá? Ví dụ, đất chưa có quy hoạch thì giá khác, có khi chỉ 1 triệu đồng/m2, nhưng khi làm con đường vào thì giá đã khác, tăng lên nhiều lần. Phải xác định rõ thị trường đó là gì, vào thời điểm nào, nếu không định giá sẽ tù mù và nảy sinh khiếu kiện. Lần sửa đổi luật này, phải đổi mới yếu tố đó, phải khả thi mới ra luật” - Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh.
Tán thành giao đất nông nghiệp 50 năm
Một số ý kiến đề nghị, giao đất nông nghiệp không thời hạn cho hộ gia đình, cá nhân để người dân yên tâm đầu tư, sản xuất. Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, đất nông nghiệp là tư liệu sản xuất đặc biệt, cần được quản lý chặt chẽ, giao đúng người sử dụng, cần giữ thời hạn giao đất.
“Việc kéo dài thời hạn sử dụng đất lên 50 năm sẽ khắc phục được sự bất bình đẳng giữa thời hạn sử dụng đất của nông dân với doanh nghiệp, người nông dân gắn bó hơn với đồng ruộng, yên tâm đầu tư sản xuất, nâng cao hiệu quả sử dụng đất” - Chủ nhiệm UBKT Nguyễn Văn Giàu cho biết.
Tán thành thời hạn giao đất nông nghiệp là 50 năm, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu cho rằng nên mở rộng hạn điền, cho tích tụ ruộng đất nhưng phải có cơ chế bảo vệ người nông dân, ví dụ người nông dân có thể góp vốn bằng quyền sử dụng đất, cho thuê đất.
Ủy ban Kinh tế khuyến khích người sử dụng đất tích tụ đất đai trong hạn mức, phát triển nông nghiệp theo hướng công nghiệp, hiện đại. Tuy nhiên, hạn mức cụ thể còn ý kiến rất khác nhau.
Ví như: phần đất vượt hạn mức do thuê lại của nông dân không phải trả tiền thuê đất cho Nhà nước. Dự thảo quy định hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân không quá 10 lần hạn mức giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân.
Cho phép thế chấp tại ngân hàng nước ngoài
Quy định tại Dự thảo luật cho phép tổ chức sử dụng đất thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất tại ngân hàng ở nước ngoài. Việc thế chấp phải được Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định cụ thể.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho biết, nhiều ý kiến tại Thường trực Ủy ban cho rằng đây là vấn đề mới, cần cân nhắc, tính toán đến hậu quả pháp lý chưa nên quy định vấn đề này trong dự án luật, mà giao Chính phủ xác định cụ thể các trường hợp được thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất tại ngân hàng ở nước ngoài để báo cáo UBTVQH quyết định.
Dự án Luật Đất đai (sửa đổi) sẽ được trình QH cho ý kiến vào kỳ họp thứ tư, dự kiến thông qua vào giữa năm 2013.