Sau hơn 1 tháng bị lực lượng Nga bao vây, Kiev đầu tuần này bất ngờ ra lệnh cho lực lượng chính quy và các thành viên Tiểu đoàn Azov cố thủ trong nhà máy Azovstal hạ vũ khí.
Theo thông tin ngày 18/5 từ Bộ Quốc phòng Nga, tổng cộng 959 binh sĩ đã đầu hàng từ đầu tuần đến nay, trong đó có 80 người bị thương nặng. Trong đợt đầu hàng mới nhất, 694 chiến binh Ukraine - bao gồm các thành viên của Tiểu đoàn Azov - đã rời khỏi nhà máy, trong đó có 29 người bị thương.
Sau đợt đầu hàng đầu tiên ngày 16/5, những người bị thương đã được xe buýt đưa đến bệnh viện ở thị trấn Novoazovsk, do Cộng hòa Nhân dân tự xưng Donetsk kiểm soát. Trong khi số binh sĩ còn lại được đến một nhà tù mới mở ở thị trấn Olenivka do Nga kiểm soát Donetsk.
Các binh sĩ Ukraine đầu hàng ở nhà máy Azovstal. Nguồn: RT
Hiện chưa rõ có bao nhiêu binh sĩ Ukraine còn lại trong nhà máy. Tuy nhiên các nguồn tin của Nga ước tính có khoảng 2.200 người đã mắc kẹt trong tầng hầm của khu phức hợp Azovstal. Nhà máy này rộng 11km vuông, với các tầng hầm được thiết kế để chống lại một cuộc tấn công hạt nhân
Nga gọi động thái hạ vũ khí của lực lượng Ukraine là “một cuộc đầu hàng quy mô lớn”, trong khi quân đội Ukraine cho biết các binh sĩ bảo vệ nhà máy thép đã “hoàn tất nhiệm vụ chiến đấu”, và mục tiêu chính hiện tại là cứu mạng họ.
“Ukraine cần những anh hùng còn sống”, Tổng thống Volodymyr Zelensky nói trong một đoạn video.
Bộ Quốc phòng Nga ngày 17/5 công bố đoạn video ghi lại cảnh các binh sĩ Ukraine và chiến binh Tiểu đoàn Azov bị lực lượng Nga khám người và đưa lên xe buýt để rời khỏi nhà máy. Nhiều người trong số đó dường như đã bị thương nặng và phải được đưa ra ngoài bằng cáng. Một số người khác được sơ cứu tại chỗ.
Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Ukraine Hanna Maliar cho biết “quy trình trao đổi sẽ được tiến hành để các binh sĩ được trở về nhà”. Phó Thủ tướng Ukraine Iryna Vereshchuk cũng đề cập đến phương án trao đổi tù binh với Nga, nhưng không cung cấp thông tin chi tiết.
Tổng thống Zelensky tỏ ra thận trọng hơn khi nói “để đưa binh sĩ của chúng tôi về nhà, các công việc vẫn sẽ tiếp tục, đòi hỏi sự khéo léo và thời gian”.
Các binh sĩ Ukraine được đưa ra khỏi nhà máy Azovstal sau nhiều tuần cố thủ. Ảnh: Reuters
Ảnh: Reuters
Những người bị thương được đưa ra ngoài bằng cáng. Ảnh: Reuters
Về phần Nga, người phát ngôn Điện Kremlin – Dmitry Peskov cam kết các chiến binh Ukraine đã đầu hàng “sẽ được đối xử theo đúng các tiêu chuẩn quốc tế”.
Tuy nhiên, một số quan chức Nga khác đã đưa ra những tuyên bố cứng rắn hơn. Theo Reuters, ông Leonid Slutsky - một nghị sĩ Nga từng tham gia đàm phán với Ukraine - đề xuất chính phủ nên dỡ bỏ lệnh cấm thi hành án tử hình đối với các chiến binh thuộc Tiểu đoàn Azov mà Mátxcơva cho là theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan, tân phát xít. Đây là một trong những lực lượng chính tham gia bảo vệ nhà máy thép Azovstal, bên cạnh lực lượng chính quy của quân đội Ukraine.
Vyacheslav Volodin – Chủ tịch Duma Quốc gia Nga hôm 17/5 tuyên bố “các đối tượng tân phát xít không nên được trao đổi”. “Đất nước của chúng tôi đối xử nhân đạo đối với những người đầu hàng hoặc bị bắt. Nhưng với những đối tượng tân phát xít, lập trường của chúng ta không nên thay đổi: họ là tội phạm chiến tranh, và chúng ta phải làm mọi cách để đưa họ ra vành móng ngựa".
Cùng ngày, Văn phòng Tổng công tố Nga đã yêu cầu tòa án Tối cao công nhận Tiểu đoàn Azov là một tổ chức khủng bố. Tòa án Tối cao Nga dự kiến sẽ xem xét đề nghị vào ngày 26/5. Việc này, nếu được tòa Tối cao chấp thuận, có thể sẽ tạo ra rào cản cho một cuộc trao đổi tù binh.
Ủy ban Điều tra Nga thông báo sẽ thẩm vấn các chiến binh bị bắt và có thể sẽ cáo buộc họ với tội ác chống lại dân thường ở vùng Donbass, miền đông Ukraine.
"Các nhà điều tra Nga sẽ thẩm vấn những đối tượng theo chủ nghĩa dân tộc, kiểm tra xem họ có dính líu đến tội ác chống lại dân thường hay không, và thông tin thu được trong các cuộc thẩm vấn sẽ được so sánh với các dữ liệu khác có sẵn", Ủy ban Điều tra Nga cho biết trong một thông báo.