Cuộc chiến với thuốc lá lậu: Hiệu quả từ vận động, cảm hóa

Nhiều băng nhóm phức tạp

Đại diện Mặt trận tổ quốc tỉnh Long An cho biết, cuộc chiến chống buôn lậu thuốc lá đang gặp nhiều khó khăn do tỉnh có đường biên giới dài tới 132,97km đi qua địa giới hành chính của 20 xã thuộc 5 huyện và 1 thị xã biên giới, tiếp giáp với 2 tỉnh của Campuchia. Đời sống của người dân biên giới còn nhiều khó khăn, chưa có công ăn việc làm ổn định rất dễ bị các đối tượng buôn lậu lôi kéo tham gia, tiếp tay cho buôn lậu.

Hội nghị giữa MTTQ Việt Nam tỉnh Long An, quản lý thị trường, công an, hải quan…về vận động, giáo dục các đối tượng buôn lậu, vận chuyển thuốc lá.

Trên dọc tuyến biên giới có nhiều đường ngang ngõ tắt, đường mòn, lối mở nên việc kiểm soát người và phương tiện qua lại biên giới có lúc có nơi còn thiếu chặt chẽ. Trong khi đó nhu cầu sử dụng thuốc lá ngoại (đặc biệt là thuốc lá Jet, Hero) ở thị trường nội địa khá cao, lợi nhuận thu được từ hoạt động buôn lậu lớn. “Điều kiện hoạt động thuận lợi cả tuyến đường bộ và đường thuỷ nên khi đường dây, băng nhóm buôn lậu này vừa bị triệt phá thì băng nhóm, đường dây khác lại nổi lên”, đại diện MTTQ Long An nói.

Theo Ban chỉ đạo 389 TP Cần Thơ, tình hình buôn lậu, vận chuyển, mua bán thuốc lá điếu nhập lậu trên địa bàn thành phố thời gian qua tiếp tục diễn ra, nhất là từ tuyến tỉnh An Giang, TPHCM về Cần Thơ. Các đối tượng vận chuyển thuốc lá nhập lậu đa phần là chủ phương tiện, lái xe sử dụng phương thức như lợi dụng đêm tối cất giấu, chia nhỏ thuốc lá lậu cất trong vách ngăn xe ô tô. Đặc biệt một số đối tượng còn thiết kế hầm chứa thuốc lá lậu rất tinh vi nhằm qua mặt lực lượng chức năng. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2018 TP Cần Thơ đã phát hiện xử lý 260 vụ, phạt tiền hơn 2,7 tỷ đồng, bắt giữ gần 80 nghìn bao thuốc lá nhập lậu…

Hàng loạt khó khăn, thách thức

Ông Nguyễn Văn Sanh, Chi cục trưởng Chi cục quản lý thị trường TP Cần Thơ cho biết, cuộc chiến chống thuốc lá lậu đang gặp nhiều khó khăn. Điển hình là văn bản quy phạm pháp luật quy định về kiểm tra, xử phạt, xử lý thuốc lá nhập lậu bị tịch thu còn nhiều bất cập khó thực hiện; thời gian lưu bảo quản thuốc lá còn dài, khó khăn thanh toán chi phí. Lực lượng phòng chống thuốc lá lậu còn mỏng, thiếu công cụ, phương tiện chuyên dùng; Chi cục có 7/11 Đội quản lý thị trường phải thuê nhà dân để làm trụ sở làm việc. Ông Sanh cũng đề nghị tăng cường quản lý địa bàn, rà soát các điểm buôn bán, tàng trữ thuốc lá điếu nhập lậu vào nhà hàng, quán cà phê, cửa hàng tạp hoá, tủ thuốc nhỏ lẻ…

Đại diện Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Long An cho biết: Công tác tuyên truyền, vận động nhân dân biên giới một số nơi còn mang tính chất chung chung, chưa được thường xuyên, liên tục; việc tạo công ăn việc làm còn hạn chế nên việc tham gia, tiếp tay bao che cho đối tượng buôn lậu còn
xảy ra.

Đại diện đồn biên phòng cửa khẩu Mỹ Quý Tây (huyện Đức Huệ, Long An) đề nghị, bên cạnh áp dụng các biện pháp nghiệp vụ để công tác phối hợp vận động quần chúng nhân dân không tham gia buôn bán, vận chuyển thuốc lá lậu cần kết hợp với công tác giảm nghèo, tạo công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân biên giới. Chính vì vậy từ chương trình xây dựng nông thôn mới, người dân đã được hưởng lợi và tạo nhiều điều kiện trong phát triển kinh tế gia đình, tạo thêm niềm tin cho người có hoàn cảnh khó khăn, không còn tham gia buôn lậu, tiếp tay cho buôn lậu. Nhiều người từng tham gia buôn lậu thuốc lá trước đây đã tự nguyện chuyển sang làm ăn chân chính, tăng thu nhập từ kinh tế gia đình như trường hợp gia đình ông Nguyễn Văn Thực đã có 3 máy cày và 3 mẫu ruộng…

Để công tác vận động người dân tham gia phòng chống thuốc lá lậu hiệu quả hơn, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Long An đã tổ chức các buổi vận động đạt hiệu quả tích cực. Cụ thể đã tổ chức 32 buổi với 1.181 lượt cán bộ, đảng viên tham dự; phối hợp các ban ngành tổ chức được 56 buổi với 2565 lượt người tham dự xây dựng nòng cốt tuyên truyền vận động người thân, con em trong gia đình không buôn lậu, không tiếp tay cho buôn lậu…Biên phòng tỉnh Long An cũng đề nghị kịp thời phát hiện và biểu dương tấm gương điển hình tiên tiến trong tố giác buôn lậu, tàng trữ thuốc
lá lậu…

Thiếu văn bản hướng dẫn xử lý

Thực tế phòng chống buôn lậu thuốc lá bộc lộ khó khăn về khung xử phạt. Theo Hiệp hội thuốc lá VN, hiện nay, việc xử lý những vụ việc bắt giữ thuốc lá điếu nhập lậu với số lượng từ 500 bao đến dưới 1.500 bao còn gặp khó khăn. Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2018, tại Điều 190 quy định tội sản xuất, buôn bán hàng cấm; đối với hành vi buôn bán thuốc lá điếu nhập lậu từ 1.500 bao đến dưới 3.000 bao thì phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 đến 05 năm.

Trong khi đó Nghị định số 124/2015/NĐ-CP quy định: Đối với hành vi buôn bán hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng từ 500 bao trở lên thì người có thẩm quyền đang thụ lý vụ việc phải chuyển ngay hồ sơ vụ vi phạm cho cơ quan tiến hành tố tụng hình sự để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Điều 62 Luật Xử lý vi phạm hành chính; trường hợp cơ quan tiến hành tố tụng có quyết định không khởi tố vụ án hình sự thì phạt tiền từ 70.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng. Trong khi đó không có văn bản hướng dẫn giải quyết việc bắt giữ thuốc lá từ 500 bao đến dưới 1.500 bao cơ quan chức năng có chuyển hồ sơ đến cơ quan tiến hành tố tụng hình sự hay không.

Đại diện Ban Chỉ đạo 389 thành phố Cần Thơ đề xuất: Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia kiến nghị Chính phủ sớm sửa đổi, bổ sung Nghị định số 185/2013/NĐ-CP và Nghị định số 124/2015/NĐ-CP của Chính phủ, trong đó quy định cụ thể mức xử lý số lượng thuốc lá
từ trên 500 bao đến dưới
1.500 bao.

Ban chỉ đạo 389 tỉnh Long An kiến nghị: Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tích cực phối hợp, hỗ trợ tạo điều kiện cung cấp thông tin, tài liệu để cơ quan báo, đài tổ chức tuyên truyền, phối hợp chặt chẽ với hệ thống chính trị cơ sở, chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội như: Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Hội Cựu chiến binh tại địa bàn vùng biên giới là điểm nóng buôn lậu thuốc lá trong công tác vận động quần chúng, xây dựng cơ sở bí mật và tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về chống buôn lậu thuốc lá tới người dân trên địa bàn.

Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho rằng: Trong bối cảnh hoạt động buôn lậu thuốc lá gặp rất nhiều khó khăn, thiếu nguồn kinh phí, Hiệp hội đề nghị Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Y tế nghiên cứu cơ chế tài chính cho phép trích khoảng 50% Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cho công tác phòng chống thuốc lá lậu vì thuốc lá nhập lậu có tác hại hơn gấp nhiều lần, không được kiểm soát chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, sử dụng chất cấm gây nguy hại nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng.