Theo thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL), ngày 18/6, tượng đồng nữ thần Durga đã về tới Việt Nam. Pho tượng được lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia (Hà Nội) để phục vụ việc nghiên cứu, xây dựng kế hoạch trưng bày, giới thiệu và phát huy giá trị cổ vật.
Tượng đồng nữ thần Durga bốn tay là pho tượng cổ, có nguồn gốc Việt Nam, với thể khối lớn (dài 191 cm, nặng 101 kg), thể hiện hình tượng nữ thần Durga của Hindu giáo. Hiện vật được tạo tác với khuôn mặt hình trái xoan, hai mắt nhắm hờ, sống mũi cao, miệng mím, cằm tròn, bụng thắt dây buộc tạo hình hoa.
Đây là hiện vật quý hiếm có thể khối lớn, niên đại sớm và hiện trạng còn tương đối hoàn chỉnh.
Tượng đồng nữ thần Durga có nguồn gốc Việt Nam, với thể khối lớn. Ảnh: Cục Di sản văn hóa.
Tượng đồng nữ thần Durga có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, là tư liệu hiện vật phản ánh đời sống văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng trong lịch sử của cư dân Champa - một bộ phận quan trọng, cấu thành nên sự đa dạng và thống nhất trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Lãnh đạo Bộ VHTTDL khẳng định việc tiếp nhận cổ vật tượng đồng nữ thần Durga về Việt Nam đã kịp thời bổ sung và xây dựng các sưu tập hoàn chỉnh để giới thiệu về tính đa dạng và thống nhất của lịch sử, văn hóa Việt Nam.
Trước đó, Bộ Tư pháp và Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ phối hợp với Cảnh sát đô thành London (Vương quốc Anh) tịch thu tượng đồng nữ thần Durga (thế kỷ VII) có nguồn gốc Việt Nam từ một vụ điều tra buôn bán cổ vật bất hợp pháp. Họ đề xuất khả năng trao trả cổ vật này về Việt Nam. Tháng 8/2023, Đại sứ quán Việt Nam tại Vương quốc Anh thông tin cho Bộ VHTTDL về sự việc.
Bộ VHTTDL đã chỉ đạo các đơn vị chức năng nghiên cứu, đối sánh tư liệu và xác định tượng đồng nữ thần Durga mang đặc trưng tiêu biểu của nghệ thuật tạo hình, điêu khắc Champa giai đoạn sớm (thế kỷ VII), có mối giao lưu, ảnh hưởng từ nghệ thuật điêu khắc của Văn hóa Óc Eo giai đoạn muộn.
Căn cứ các quy định của Luật Di sản văn hóa, Bộ VHTTDL đã có công văn gửi Đại sứ quán Việt Nam tại Vương quốc Anh về việc xác nhận tượng đồng là của Việt Nam. Đại sứ quán thay mặt Bộ VHTTDL tiếp nhận cổ vật từ đại diện Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ và Cảnh sát đô thành London (Anh).
Tháng 1, đoàn công tác của Bộ VHTTDL đã đánh giá thực trạng, chuẩn bị thủ tục bàn giao và đóng gói cổ vật tượng đồng nữ thần Durga từ Vương quốc Anh về Việt Nam.
Tượng đồng nữ thần Durga mang đặc trưng tiêu biểu của nghệ thuật tạo hình, điêu khắc Champa.
Tháng 2, Hội đồng Nghệ thuật Vương quốc Anh cấp phép xuất khẩu tượng đồng nữ thần Durga về Việt Nam. Hội đồng đề xuất giá trị tượng trưng của hiện vật là hơn 14 triệu bảng Anh (hơn 453 tỷ đồng).
Việc đề xuất giá trị nhằm phục vụ các thủ tục cấp phép xuất khẩu cổ vật và thủ tục hải quan của Vương quốc Anh. Phía Việt Nam không chi trả bất kỳ chi phí nào, ngoài chi phí vận chuyển.
Công tác hồi hương cổ vật là kết quả từ những nỗ lực của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết của Công ước UNESCO 1970 về các biện pháp ngăn cấm xuất, nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa.
Từ thực tiễn việc hồi hương cổ vật trong những năm gần đây, Bộ VHTTDL đã nghiên cứu đưa vào dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) trình Quốc hội nội dung quy định về việc mua và đưa di vật, cổ vật có nguồn gốc Việt Nam từ nước ngoài về nước.