Việc chính quyền địa phương các xã này không kiểm soát chặt chẽ được nguồn tài nguyên này đã gây nên thất thu cho ngân sách và nhiều hệ lụy khác đối với môi trường sống của người dân.
“Cát tặc” tràn lan, xã “ngó lơ”?
Hai hồ thuỷ lợi Suối Dầu và Cam Ranh trải rộng trên địa bàn các xã Suối Cát, Suối Tân, Cam Tân và Sơn Tân, huyện Cam Lâm. Tại hai lòng hồ này, lượng cát bồi tụ hàng năm từ các con suối như: Đá Giăng, Suối Cốc, Suối Valy.. rất lớn. Bất chấp chỉ đạo của tỉnh Khánh Hoà về việc không được phép khai thác tài nguyên trái phép, hàng ngày các xe ben vẫn nối đuôi nhau chở cát ra khỏi các điểm khai thác ở hai lòng hồ này.
Ngày 4/5, PV Tiền Phong tiếp tục đã trở lại hồ thuỷ lợi Cam Ranh và chứng kiến cảnh khai thác cát rầm rộ phía thượng nguồn tại khu vực Suối Cốc, thuộc xã Sơn Tân. Khi PV có mặt tại đây, hoạt động khai thác diễn ra vô cùng sôi động với đủ loại hình thức như dùng ghe sắt để bơm hút trên lòng hồ, bè mảng ghép từ những thùng phi nhựa gắn máy bơm để hút cát trên lòng suối cạn. Từ hoạt động bơm hút này, cát được máy xúc múc đổ lên thùng hàng loạt xe ben đang chờ sẵn. Với hàng chục lượt xe ra vào hàng ngày, lượng cát bị mang ra khỏi địa bàn chắc chắn sẽ lên tới con số hàng trăm m3.
Dù “cát tặc” ngang nhiên đào xới hồ thuỷ lợi Cam Ranh, nhưng lãnh đạo UBND xã Sơn Tân cho biết có nhiều lần đi kiểm tra nhưng không “bắt quả tang” các đối tượng này. Ông Cao Minh Sao - Chủ tịch UBND xã Sơn Tân, trần tình: “Việc PV phản ánh chúng tôi cũng đã biết, nhưng khu vực lòng hồ do công ty thuỷ lợi quản lý nên xã không can thiệp được. Địa phương cũng đã kiểm tra nhiều lần, nhưng mỗi lần đi kiểm tra thì không phát hiện ra việc khai thác này và chỉ có máy móc tại hiện trường. Trong các buổi giao ban với lãnh đạo huyện, xã cũng đã kiến nghị với các ban ngành của huyện để có hướng xử lí phù hợp”. Khi nhận được câu hỏi, vì sao con đường chính đi vào xã đi qua điểm khai thác cát Suối Cốc mà xã không bắt được “quả tang” thì ông Sao không trả lời được (?!).
Dọc theo con đường hương lộ 4 đi vào Khu bảo tồn thiên nhiên Hòn Bà hàng ngày vẫn tấp nập xe chở cát từ hồ thuỷ lợi Suối Dầu (thuộc xã Suối Cát) qua lại vào những khung giờ khác nhau, kể cả buổi tối. Từ vị trí Km9+500 nhìn về phía hồ Suối Dầu không khó để phát hiện ra việc khai thác cát diễn ra tại đây bởi tiếng máy nổ vang vọng và những đống cát lớn được bơm tập kết chờ lên xe ra khỏi địa bàn.
Tại thời điểm tháng 4/2020, có lúc PV ghi nhận trên dọc con suối có sự hiện diện của 10 máy bơm hút cát, chưa kể tới một số ghe đang “tránh” ở một góc khuất. Với lượng máy móc hùng hậu như vậy, lượng cát bị rút ruột khỏi lòng hồ Suối Dầu sẽ là không nhỏ.
Nhận diện các “ông trùm” cát
Qua các tài liệu PV có được, ông Lê Văn Dần (biệt danh Bảy Dần, SN 1961, có hộ khẩu tại thôn Vinh Bình, xã Cam Tân) là người đứng ra tổ chức các bãi khai thác cát trên hồ thuỷ lợi Cam Ranh tại vị trí Suối Cốc, thuộc xã Sơn Tân.
Ông này từng nhiều lần bị cơ quan công an ra quyết định xử phạt hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản: Ngày 18/12/2019, Công an huyện Cam Lâm ra quyết định xử phạt đối với hành vi khai thác cát không phép; đến ngày 7/1/2020, công an huyện tiếp tục ban hành quyết định xử phạt cũng với hành vi này.
Mới nhất, ngày 23/4/2020, Công an huyện Cam Lâm đã lập biên bản tạm giữ 2 bè và 1 xe tải đang có hành vi khai thác cát tại điểm khai thác của ông này. Ngày 4/5/2020, PV vẫn ghi nhận hoạt động tấp nập hút, xúc lên xe tại điểm khai thác này. Có điều lạ, việc vi phạm của ông Dần đã diễn ra nhiều năm nay nhưng sau mỗi lần xử phạt thì điểm khai thác này vẫn cứ tồn tại và tiếp tục vi phạm thách thức các cơ quan chức năng địa phương.
Còn việc khai thác cát tại khu vực hồ Suối Dầu (thuộc xã Suối Cát), nổi lên cái tên ông Nguyễn Văn Minh với khoảng 5 bè hút, máy xúc và rất nhiều xe ben tham gia vận chuyển cát. Doanh nghiệp của ông Minh trước đây dược cấp phép khai thác cát tại khu vực này nhưng đã hết hạn từ giữa năm 2019.
Ngoài ra, tại cùng địa điểm chúng tôi còn ghi nhận có ông Đỗ Cao Thông với 5 bè, máy xúc tham gia làm "cát tặc". Bên cạnh đó còn có các ông Lê Văn Liên (Sáu Liên) và một vài nhân vật khác tham gia hùn hạp. Được biết, những cái tên trên đều là những nhân vật nổi tiếng trong giới kinh doanh vật liệu xây dựng và vận tải trên địa bàn.
Xã không xử lý được?
Ông Nguyễn Văn Hùng - Phó văn phòng đại diện Cam Lâm, thuộc Công ty Khai thác công trình thủy lợi Khánh Hòa, cho biết: Việc khai thác cát trái phép của một số cá nhân trên khu vực hai hồ thuỷ lợi Cam Ranh và Suối Dầu diễn ra từ lâu, đặc biệt sau khi hai Công ty Cát Khánh và Minh Phương hết hạn giấy phép khai thác thì vấn đề này diễn ra phức tạp.
Chúng tôi đã nhiều lần gửi thông báo cho các đơn vị liên quan và kết hợp với các xã đi kiểm tra, nhưng không hiểu sao cứ mỗi lần kiểm tra như vậy thì chỉ phát hiện được máy móc chứ không có người để làm việc. Chúng tôi chỉ phát hiện và thông báo cho chính quyền xã để xử lí chứ không không có chức năng lập biên bản vi phạm hay tạm giữ phương tiện vi phạm. Nhiều lần anh em đi kiểm tra còn bị những người làm cát đe dọa”, ông Hùng cho hay.
Còn ông Lê Thành Huy (Phó chủ tịch UBND xã Suối Cát) cho biết, trên khu vực hồ thuỷ lợi Suối Dầu có doanh nghiệp của ông Nguyễn Văn Minh được cấp phép khai thác cát nhưng đã hết hạn vào năm 2019, còn việc có gia hạn khai thác cho đơn vị này hay không thì chưa thấy phía công ty thủy lợi thông báo lại.
“Việc xe vận chuyển cát chạy qua xã nhiều khung giờ là có, nhưng đây là tuyến đường mà lực lượng công an xã không có chức năng chặn xe khi đang lưu thông. Chúng tôi cũng đã nhiều lần tham mưu cho UBND huyện phối hợp ngăn chặn việc khai thác cát trái phép này, nhưng do chế tài xử phạt thấp nên khó tránh khỏi những người này tái phạm”, ông Huy trần tình.
Trong lúc đó, ông Võ Ngọc Trung - Chủ tịch UBND xã Cam Tân, cho biết: Trước đây, tại suối Valy (thuộc địa giới của xã Cam Tân) có 2 hộ dân tham gia khai thác cát trái phép và xã đã tiến hành xử phạt hành chính, hiện tại các hộ này đã ngừng hoàn toàn. “Tuyến đường liên xã qua địa bàn chúng tôi có nhiều xe chở cát từ xã Sơn Tân qua lại, nhưng công an xã không được quyền chặn xe nên chúng tôi chỉ ghi nhận và phản ánh lên cấp trên chứ không thể xử lý được”, ông Trung nói.