Trong báo cáo mới nhất gửi Quốc hội, Bộ GTVT cho biết, hiện cả nước có 4 dự án đường sắt đô thị (metro) đang triển khai. Trong đó, Hà Nội có dự án metro Nhổn - ga Hà Nội và tuyến Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo; TPHCM có metro Bến Thành - Suối Tiên và tuyến Bến Thành - Tham Lương. Các dự án này đều sử dụng vốn ODA, nhưng chậm tiến độ nhiều năm và đội vốn.
Theo Bộ GTVT, các dự án trên đều có tồn tại hạn chế liên quan tới năng lực hạn chế của chủ đầu tư/ban quản lý dự án trong quản lý dự án. Sự chỉ đạo, điều hành của địa phương còn lúng túng, chưa kịp thời giải quyết các khó khăn vướng mắc, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng.... cũng là yếu tố khiến các dự án bị chậm tiến độ.
Tại Hà Nội, với metro Nhổn - ga Hà Nội, theo tiến độ gia hạn phải hoàn thành năm 2022, nhưng tới nay đoạn trên cao mới hoàn thành thi công hơn 95%, đoạn ngầm mới đạt 33%. Dự kiến Hà Nội (chủ đầu tư) sẽ phải điều chỉnh tiến độ hoàn thành tới cuối năm 2027.
Còn tuyến Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo (cũng do Hà Nội làm chủ đầu tư), tới nay vẫn chưa xong khâu thiết kế do liên quan vị trí đặt ga C9 cạnh hồ Hoàn Kiếm. Hà Nội đang hoàn thiện thủ tục để điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án này.
Bộ GTVT chỉ rõ hàng loạt tồn tại, hạn chế tại các dự án metro tại Hà Nội dẫn tới chậm tiến độ, đội vốn, như: Công nghệ mới lần đầu áp dụng tại Việt Nam; các đơn vị thiếu kinh nghiệm; sự khác biệt giữa luật Việt Nam và thông lệ quốc tế, yêu cầu của nhà tài trợ vốn; vướng mắc giải phóng mặt bằng; thủ tục điều chỉnh dự án phức tạp...
Tàu đường sắt Nhổn - ga Hà Nội tiếp tục phải lùi lịch lăn bánh do thi công chậm tiến độ.
Với TPHCM, dự án metro Bến Thành - Suối Tiên, tiến độ điều chỉnh gần nhất là hoàn thành vào năm 2021, nhưng tới nay mới thi công đạt gần 91% khối lượng. Dự kiến tiến độ dự án này cũng phải điều chỉnh lùi tới cuối năm 2023.
Dự án metro Bến Thành - Tham Lương dù mục tiêu hoàn thành năm 2026, nhưng tới nay mới xong gói thầu nhà văn phòng, các công trình phụ trợ tại khu kỹ thuật (Depot), các gói thầu khác đang trong giai đoạn chuẩn bị chọn nhà thầu.
Với 2 dự án metro của TPHCM (chủ đầu tư), Bộ GTVT cũng dẫn hàng loạt vấn đề tồn tại, vướng mắc, như: Ảnh hưởng dịch COVID-19; điều chỉnh dự án; giải phóng mặt bằng khó khăn...
Tương tự 2 dự án metro tại Hà Nội, các dự án tại TPHCM cũng gặp vấn đề hạn chế năng lực của chủ đầu tư/ban quản lý dự án trong điều hành; Sự chỉ đạo, điều hành của địa phương còn lúng túng, chưa kịp thời giải quyết các khó khăn vướng mắc, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng.