Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky và các lãnh đạo châu Âu dự cuộc họp ngày 7/11 tại Budapest. (Ảnh: AP)
Các lãnh đạo châu Âu chúc mừng ông Trump với những sắc thái khác nhau. Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky có cuộc nói chuyện với ông Trump sau khi có kết quả bầu cử, và cũng dành những lời lẽ ấm áp để nói về nhà lãnh đạo tiếp theo của Mỹ. Tuy nhiên, ông Zelensky phản đối khẳng định của ông Trump rằng cuộc xung đột Nga – Ukraine có thể kết thúc trong 1 ngày.
"Nếu diễn ra quá nhanh, đó sẽ là mất mát cho Ukraine", ông Zelensky nói.
Các nhà lãnh đạo dự hội nghị thượng đỉnh Cộng đồng Chính trị châu Âu ngày 7/11 tại thủ đô Budapest của Hungary đã đánh giá lại mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, với hy vọng nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump sẽ tránh được những mâu thuẫn như nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
"Ông ấy được người dân Mỹ bầu lên. Ông ấy sẽ bảo vệ lợi ích của Mỹ. Câu hỏi đặt ra là liệu chúng ta có sẵn sàng bảo vệ lợi ích của châu Âu hay không. Đó là câu hỏi duy nhất. Đó là ưu tiên của chúng ta", Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu.
Các nhà lãnh đạo châu Âu đã nhiều lần nói về chuyện phải tăng cường phòng thủ của châu Âu. Sau hội nghị, Thủ tướng Hungary Viktor Orbán cho biết: "Đã có sự nhất trí rằng châu Âu nên chịu trách nhiệm nhiều hơn trong việc đảm bảo hòa bình và an ninh. Nói thẳng thắn hơn, chúng ta không thể chờ người Mỹ bảo vệ chúng ta".
Trong nhiệm kỳ đầu tiên từ năm 2017-2021, ông Trump kêu gọi các đồng minh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) ở châu Âu chi nhiều hơn cho quốc phòng và giảm phụ thuộc vào sự bảo vệ của quân đội Mỹ.
"Ông ấy là người thúc đẩy chúng ta chi hơn 2% GDP (cho quốc phòng). Và bây giờ, cũng nhờ ông ấy, nếu loại trừ Mỹ, mức chi của NATO đã vượt 2%", Tổng Thư ký NATO Mark Rutte cho biết.
Ông Charles Michel - Chủ tịch Hội đồng Liên minh châu Âu (EU) đồng ý rằng lục địa này cần phải ít phụ thuộc hơn vào Mỹ.
"Chúng ta phải làm chủ vận mệnh của mình. Không phải vì Donald Trump hay Kamala Harris, mà vì con em chúng ta", ông Michel nói.
"Tất nhiên ông ấy đã nói rất nhiều điều trong chiến dịch tranh cử. Nhưng hợp tác xuyên Đại Tây Dương có tầm quan trọng lớn đối với cả lợi ích của Mỹ và châu Âu", Thủ tướng Hà Lan Dick Schoof phát biểu.
Thời điểm này, các nhà lãnh đạo châu Âu hy vọng một khởi đầu mới sẽ giúp quan hệ hai bờ Đại Tây Dương suôn sẻ hơn.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump đe dọa sẽ làm nhiều thứ, thực hiện chiến tranh thương mại với châu Âu đến rút khỏi các cam kết với NATO và thay đổi cơ bản cách tiếp cận của Mỹ đối với xung đột Nga – Ukraine. Những điều này có thể gây ra những tác động sâu rộng trên khắp châu Âu.
Ông Rutte, người giữ chức thủ tướng Hà Lan trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Trump, cho biết: "Tôi đã làm việc rất tốt với ông ấy trong 4 năm. Ông ấy cực kỳ rõ ràng về những gì ông ấy muốn. Ông ấy muốn mọi người giải quyết với nhau để đi đến quan điểm chung. Và tôi nghĩ chúng ta có thể làm được điều đó”, ông Rutte nói và cho rằng những thách thức từ cuộc xung đột Nga – Ukraine ảnh hưởng đến cả hai bờ Đại Tây Dương.
"Nga đang cung cấp công nghệ mới nhất cho Triều Tiên để đổi lấy sự hỗ trợ của Triều Tiên trong cuộc xung đột với Ukraine. Đây không chỉ là mối đe dọa đối với châu Âu, với NATO, mà còn đối với lục địa Mỹ”, ông Rutte cho biết.
Các đồng minh NATO ở châu Âu hy vọng có thể thuyết phục ông Trump rằng nếu ông dàn xếp đàm phán bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào thì điều đó phải được thực hiện từ vị thế mạnh, của cả Ukraine và Mỹ. Trước đó, ông Zelensky nói với các phóng viên tại Budapest, rằng châu Âu và Mỹ cần nhau để duy trì sự mạnh mẽ.
"Cuộc nói chuyện diễn ra tốt đẹp và hiệu quả. Tất nhiên, chúng ta vẫn chưa thể biết hành động cụ thể của ông ấy sẽ là gì. Nhưng chúng tôi hy vọng nước Mỹ sẽ trở nên mạnh mẽ hơn. Đây chính là kiểu nước Mỹ mà châu Âu cần. Và một châu Âu mạnh mẽ chính là điều mà nước Mỹ cần. Đây là mối liên kết giữa các đồng minh cần được trân trọng và không được phép mất đi", ông nói.
Ông Zelensky cũng bác bỏ phát biểu của Thủ tướng Orbán, rằng điều quan trọng nhất là phải ngừng bắn.
"Đầu tiên là 'Ngừng bắn, rồi chúng ta sẽ xem'. 'Chúng ta' là ai? Con cái của các ông có phải chết không, nhà cửa của các ông có bị phá hủy không? Các ông đang nói về điều gì vậy?" ông Zelensky nói một cách gay gắt.