Theo Luật Thủ đô 2024 và Nghị quyết 33 của HĐND TP. Hà Nội, các cơ sở vi phạm về trật tự xây dựng, phòng cháy chữa cháy (PCCC) có thể bị ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước (cắt điện, nước).
Cụ thể, Điều 3, Nghị quyết 33/2024/NQ-HĐND ngày 19/11/2024 đã quy định 8 trường hợp áp dụng biện pháp cắt điện nước. Trong đó, Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền áp dụng biện pháp cắt điện, nước với khoản 1, 2, 3 Điều 3 của Nghị quyết.
Sau một thời gian triển khai, nhiều địa phương cho rằng còn một số vướng mắc khi thực hiện Nghị quyết. Theo ông Cao Minh Thắng, Phó Chủ tịch UBND phường Vĩnh Hưng (quận Hoàng Mai), thực tế nhiều cơ sở vừa kết hợp là nơi ở, vừa kinh doanh hoặc cho thuê trọ nhưng sử dụng chung một đồng điện hoặc nước. Trường hợp chỉ phần kinh doanh là vi phạm, theo quy định sẽ xử lý cắt điện, nước phần vi phạm. Tuy nhiên, chỉ có một đồng hồ nên không thể cắt điện nước của cả cơ sở; trường hợp buộc phải cắt điện nước thì sẽ xử lý như thế nào?
Lực lượng chức năng quận Cầu Giấy cắt điện một số công trình vi phạm
Cùng với đó là xác định đối tượng vi phạm. Có trường hợp người vi phạm thuê, mua lại nhà nhưng chưa sang tên Giấy chứng nhận (sổ đỏ) nhưng người chủ cũ đã đi nước ngoài. Khi cơ sở có vi phạm, theo quy định sẽ xử lý với chủ ký hợp đồng, nhưng không tìm thấy người đứng tên hợp đồng nên cũng không thể cắt điện nước được.
Cũng theo ông Thắng, theo Nghị quyết 33 thì công trình vi phạm trên đất nông nghiệp (đã dựng nhà ở, nhà xưởng từ nhiều năm trước) không bị cắt điện nước. Bởi lẽ, trong Nghị quyết chỉ nói rõ: "Công trình xây dựng trên đất bị lấn, chiếm đã được cơ quan chức năng yêu cầu chấm dứt thực hiện hành vi vi phạm, yêu cầu dừng thi công công trình bằng văn bản nhưng tổ chức, cá nhân vi phạm không chấp hành" thì mới bị cắt điện nước. Trong khi, những vi phạm trên đất nông nghiệp tại các địa phương là khá nhiều.
Đó là chưa kể, trường hợp vi phạm phải cắt điện nước, nhưng nhà có người bệnh, trẻ nhỏ, người bị liệt thì lực lượng chức năng xử lý như thế nào. Bởi người Việt vốn có truyền thống "Trăm cái lý không bằng tý cái tình", ông Thắng bày tỏ.
Lãnh đạo UBND một phường tại quận Hoàng Mai cũng cho biết, UBND phường vừa có quyết định cắt điện nước với một công trình xây dựng sai phép trên địa bàn. Tuy nhiên, với công trình tồn tại trên đất nông nghiệp nhưng không thể cắt điện nước bởi Nghị quyết 33 không đề cập đến. Đây cũng là cái khó của cơ sở khi áp dụng các biện pháp xử lý vi phạm. "Tại các buổi tập huấn, chúng tôi cũng đã hỏi báo cáo viên về vấn đề này. Báo cáo viên cũng cho rằng, Luật Thủ đô 2024 và Nghị quyết 33 cũng không đề cập đến việc cắt điện nước với công trình vi phạm trên đất nông nghiệp", vị lãnh đạo này chia sẻ.
Vị lãnh đạo này cho rằng, để triển khai Nghị quyết 33 hiệu quả, cơ quan chức năng thành phố cần có hướng dẫn chi tiết, cụ thể hơn.
Hơn 10.000 trường hợp vi phạm
Tại phiên họp thứ 19 của HĐND TP. Hà Nội được tổ chức ngày 19/11/2024, UBND TP. Hà Nội cho biết, thời gian qua các vi phạm về trật tự xây dựng, đất đai, PCCC diễn biến ngày càng phức tạp.
Thống kê cho thấy, từ năm 2014 đến tháng 6/2024, UBND các quận, huyện, thị xã đã kiểm tra 182.571 công trình. Qua đó phát hiện, thiết lập hồ sơ xử lý đối với 10.494 công trình có vi phạm quy định về trật tự xây dựng. Trong đó, 3.297 công trình xây dựng không phép; 2.454 công trình xây dựng sai phép, sai quy hoạch 244 công trình xây dựng công trình ảnh hưởng đến công trình lân cận, gây ô nhiễm môi trường; 4.499 công trình vi phạm khác.
Một công trình trên đất nông nghiệp tại huyện Đông Anh
Đối với lĩnh vực PCCC, toàn thành phố có 1.707 công trình vi phạm, chưa nghiệm thu về PCCC đã đưa vào hoạt động; 1.538 cơ sở kinh doanh karaoke không đảm bảo các điều kiện về PCCC. Lực lượng chức năng đã ban hành quyết định đình chỉ hoạt động hoặc yêu cầu dừng hoạt động đối với 1.538/1.538 cơ sở. Đến tháng 9/2024, mới có 53 cơ sở karaoke đã đảm bảo PCCC có thể đi vào hoạt động trở lại.
Lý giải nguyên nhân những vi phạm trên, UBND TP. Hà Nội cho rằng, lợi nhuận thu được từ việc vi phạm đất đai, trật tự xây dựng, PCCC… cao hơn nhiều lần so với chế tài xử phạt, nhất là với công trình lớn. Vì thế, chủ đầu tư bất chấp quy định pháp luật thực hiện hành vi vi phạm.
Trong khi đó, việc áp dụng các biện pháp xử phạt bổ sung và nhất là áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả như: buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu, buộc tháo dỡ công trình vi phạm, buộc thẩm duyệt, nghiệm thu về PCCC dù đã được áp dụng nhưng việc thi hành còn gặp nhiều khó khăn. Ví như sự chống đối, bất hợp tác của người vi phạm, khiếu nại tố cáo, khởi kiện các quyết định hành chính hoặc vướng mắc do quy định của pháp luật.
Do đó, việc quy định cắt điện nước với một số công trình vi phạm sẽ góp phần ngăn chặn kịp thời và xử lý dứt điểm các vi phạm hành chính. Từ đó, giúp việc thi hành quyết định xử lý vi phạm hành chính nghiêm minh, hiệu lực, hiệu quả hơn.