Zanjani, 42 tuổi, một trong những người giàu nhất Iran, bị bắt hồi tháng 12/2013 với cáo buộc đã chiếm giữ trái phép hàng tỷ đô la Mỹ tiền bán dầu thông qua các công ty của mình. Ông Zanjani phủ nhận cáo buộc này. Ngoài Zanjani, hai đồng phạm cũng bị kết án tử hình và cả ba người bị tòa yêu cầu trả lại số tiền họ đã biển thủ. Zanjani thừa nhận đã sử dụng nhiều công ty ở Các Tiểu vương quốc Ảrập thống nhất (UAE), Thổ Nhĩ Kỳ và Malaysia để bán hàng triệu thùng dầu giúp chính phủ Iran kể từ năm 2010. Trước khi bị bắt, Zanjani lập luận rằng, các lệnh trừng phạt quốc tế ngăn ông ta chuyển cho chính phủ Iran hơn 1,2 tỷ USD tiền nợ. Nhưng tại phiên xét xử gần đây, các công tố viên nói rằng, Zanjani vẫn nợ chính phủ hơn 2,7 tỷ USD tiền bán dầu mỏ.
Zanjani bị bắt giam sau khi Tổng thống Iran Hassan Rouhani ra lệnh cho chính phủ nước này chống “tham nhũng tài chính”, đặc biệt là “những nhân vật có đặc quyền đặc lợi” - những người “lợi dụng các lệnh trừng phạt kinh tế dưới thời chính phủ trước. Theo BBC, Zanjani đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp Iran tránh các lệnh trừng phạt để bán dầu mỏ ra nước ngoài trong thời kỳ ông Mahmoud Ahmadinejad làm Tổng thống. Từ Dubai, tỷ phú này kiểm soát một mạng lưới toàn cầu gồm hơn 60 công ty hoạt động trong nhiều lĩnh vực, từ dầu khí, mỹ phẩm tới hàng không, ngân hàng. Zanjani sinh ra ở thủ đô Tehran, theo học tại một trường đại học Thổ Nhĩ Kỳ và trở thành lái xe của thống đốc ngân hàng trung ương Iran năm 1999 khi Zanjani khởi nghiệp bằng nghề mua bán ngoại tệ.
“Ký sinh trùng tham nhũng”
Trong một cuộc phỏng vấn với BBC năm 2013, Zanjani nói mình không có mối liên hệ chính trị ở Iran. “Tôi không làm gì liên quan chính trị cả. Tôi chỉ làm kinh tế”, Zanjani tuyên bố. Tỷ phú này nói tổng tài sản của mình vào khoảng 13,5 tỷ USD. Trong nhiều năm, công việc làm ăn của Zanjani xuôi chèo mát mái. Nhân vật này xuất hiện bên cạnh một số quan chức cấp cao của Iran và sẵn sàng khoe của cải, như máy bay riêng, siêu xe… Nhưng khi báo chí Iran bắt đầu đưa tin về khối tài sản của Zanjani, ông này lập tức bị nghi ngờ.
BBC dẫn lời một số nhà phân tích nói rằng, án tử hình dành cho Zanjani có thể tác động tới kinh tế Iran vì nhiều người từng dính dáng việc tìm cách lách các lệnh trừng phạt quốc tế nhằm vào ngành dầu khí nước này. Các lệnh trừng phạt quốc tế được dỡ bỏ hồi tháng 1 sau khi Iran tuân thủ một thỏa thuận có nội dung ngăn nước này phát triển vũ khí hạt nhân.
Bộ trưởng Dầu mỏ Iran Bijan Zanganeh thúc giục các nhà đầu tư nước ngoài tránh xa giới trung gian - những kẻ mà ông gọi là “ký sinh trùng tham nhũng”.