> Sửa Quốc ca: Ngó người... ngẫm ta
> Đi tìm con người Hoàng Trung Thông
> Nhà thơ Hoàng Trung Thông: Đầu trần đi dưới trời mưa
Mới đây, trong tạp chí Âm nhạc số 29/2013 của Hội nhạc sỹ Việt Nam có đăng bài “Người Hà Nội” ơi... của nhạc sỹ Nguyễn Thị Minh Châu viết về nhà văn, nhà thơ Nguyễn Đình Thi, người cha đỡ đầu, người bố dượng mà chị gần gũi và chịu ảnh hưởng nhiều hơn cả bố ruột. Nhạc sỹ Minh Châu hiện là Trưởng ban lý luận, Hội nhạc sỹ Việt Nam và Ủy viên Ban thường vụ, Hội nhạc sỹ Việt Nam.
Trong bài viết này, nhạc sỹ Minh Châu có kể một số kỷ niệm đẹp giữa chị và người bố dượng Nguyễn Đình Thi, trong đó có một chi tiết khá thú vị. Đó là: “Còn một hành khúc nữa mà chính tác giả (nhà văn Nguyễn Đình Thi- PV) cũng suýt quên bẵng, tôi muốn nói đến bài hát không tên, tạm gọi là Du kích quân.
Mẹ tôi thuộc bài này khi còn rất nhỏ, có lẽ vào khoảng thập niên 40. Sau này mẹ thường vừa nấu ăn vừa hát những bài xửa xưa. Một lần tình cờ nghe “chương trình ca nhạc” của mẹ, bố ngạc nhiên: “Sao em cũng thuộc bài hát đó?”. Kèm theo bài viết, nhạc sỹ Minh Châu đã kí âm lại nhạc và lời bài hát theo trí nhớ của mẹ với hy vọng “biết đâu ai đó còn nhớ và bổ sung thêm thông tin liên quan”.
Sau khi đọc bài báo, nhạc sỹ Huy Trân sửng sốt khi nhận ra đây chính là bài hát mà ông đã cất công tìm kiếm tên tác giả gần 70 năm qua. Ký ức xưa như ùa về, nhạc sỹ Huy Trân đã kí âm lại nhạc và lời của bài hát này, theo trí nhớ của mình. Nhạc sỹ Huy Trân cho biết, toàn bộ phần kí âm của nhạc sỹ Minh Châu mới chỉ là đoạn đầu của bài hát, và ông đã bổ sung thêm phần cuối bài hát cho trọn vẹn.
Nói về bài hát này, nhạc sỹ Huy Trân kể, ngày ấy, năm 1944 tại Thành Nam (Nam Định), quê nhạc sỹ Huy Trân (lúc đó chỉ là một cậu bé 8 tuổi), tinh thần cách mạng trong dân chúng lên cao, đặc biệt trong giới trẻ và học sinh. Những tin vui về Việt Bắc dồn dập bay về thành phố. Thời gian ấy, gia đình nhạc sỹ Huy Trân sống ở phố Hàng Song (cũ). Một hôm, người chị cả đi học về, kéo mấy người em lên gác, đóng cửa lại, dạy các em hát. Chị bảo: “Hát khẽ thôi, không bọn Pháp nó biết...”.
Nhạc sỹ Huy Trân hồi tưởng: “Chúng tôi tập hát say sưa. Người người đều mong, du kích quân, du kích quân/ Danh vang khắp nơi quân thù kinh hoàng…”. Chỉ trong buổi chiều, chúng tôi đã thuộc làu bài hát và nó đã vang lên từ năm 1944 đến Cách mạng tháng Tám thành công 1945”.
Tôi xin ký lại toàn bộ bài hát theo trí nhớ đã 70 năm qua còn đọng lại trong tôi, cũng là để tỏ lòng mến mộ của tôi với cố tác giả “Người Hà Nôi”, nhà thơ, nhạc sỹ tài ba Nguyễn Đình Thi
Nhạc sỹ Huy Trân
Sau này, khi làm công tác nghiên cứu tại Viện nghiên cứu âm nhạc Việt Nam, nhạc sỹ Huy Trân đã nhiều lần tìm hiểu xem ai là tác giả ca khúc đó và tên của ca khúc đó là gì, nhưng không có kết quả. Nhạc sỹ Huy Trân cho biết: “Tôi đã hỏi rất nhiều nhạc sỹ tên tuổi như Nguyễn Xuân Khoát, Văn Cao, Doãn Mẫn, Tô Vũ… vì hồi đó chúng tôi cùng công tác tại Ban nghiên cứu Âm nhạc, Bộ Văn hóa Thông tin, (nay là Viện Âm nhạc Việt Nam), nhưng không ai biết bài hát này, chỉ biết bài Du kích ca (Anh em trong đoàn quân du kích, cùng vác súng lên nào…) là sáng tác của nhạc sỹ Đỗ Nhuận, năm 1944”.
Cho đến nay, bài hát này chỉ còn lưu truyền trong dân gian, chưa ai tìm được bản thảo của nó. Hiện tại nhạc sỹ Huy Trân và nhạc sỹ Minh Châu thống nhất tạm gọi tên bài hát là Du kích quân.