Đại diện Bộ Y tế cho biết phải rất thận trọng khi làm các chính sách pháp luật có sự mâu thuẫn giữa lợi ích y tế công cộng và liên quan đến lợi ích các doanh nghiệp, đặc biệt là liên quan đến chính sách kiểm soát thuốc lá mà Việt Nam đã tham gia phê chuẩn Công ước khung về kiểm soát thuốc lá.
ThS. Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, thời gian vừa qua, trên báo chí phản ánh một số bác sĩ của ngành y tế tham gia một số hội thảo mà ngành công nghiệp thuốc lá đứng đằng sau hỗ trợ tài chính. "Các bác sĩ không biết rằng chính mình đã vi phạm khoản 5.3 Công ước khung", bà Thủy nói.
Thông tin về Điều 5.3 FCTC, thạc sĩ Phan Công Hiếu, Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) chia sẻ: FCTC là Công ước quốc tế đầu tiên về sức khỏe - là công cụ kiểm soát thuốc lá hiệu quả nhất của thế giới được thương thảo với sự bảo trợ của WHO. Ngày 11/11/2004, Việt Nam đã phê chuẩn FCTC của WHO và có hiệu lực từ ngày 17/3/2005. Hiện, có tổng số 182 quốc gia trên thế giới đã tham gia Công ước này.
ThS. Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) phát biểu tại hội thảo ngày 3/10
Về nội dung tại Điều 5.3 đã nêu rõ: “Khi xây dựng và triển khai các chính sách y tế công cộng liên quan đến kiểm soát thuốc lá, các bên tham gia Công ước khi thực hiện bất kì tương tác cần thiết nào với ngành công nghiệp thuốc lá cần thực hiện theo cách mà không tạo ra ý niệm về quan hệ đối tác hay hợp tác có tiềm năng bắt nguồn từ hay dựa trên tương tác đó. Các quốc gia thông gia Công ước không được chấp thuận, ủng hộ hay xác nhận tư cách đối tác hay những thỏa thuận không ràng buộc hay không ràng buộc thi hành, cũng như bất kì dàn xếp tự nguyện nào với ngành thuốc lá hay bất kỳ tổ chức cá nhân nào làm việc vì quyền lợi của ngành công nghiệp thuốc lá. Các quốc gia tham gia Công ước không được chấp thuận, ủng hộ hay xác nhận bất kì đề nghị hỗ trợ hoặc đề xuất luật hay chính sách kiểm soát thuốc lá nào do ngành công nghiệp thuốc lá dự thảo hay phối hợp dự thảo.
Thạc sĩ Phan Công Hiếu cho biết thêm, để triển khai Điều 5.3 FCTC, Bộ Y tế đã xây dựng báo cáo trình Chính phủ về quan điểm tiếp cận giảm tác hại đối với thuốc lá truyền thống bằng thuốc lá nung nóng; báo cáo trình Chính phủ về quan điểm không tiếp và làm việc với Tập đoàn Phlip Moris để trao đổi về quản lý thuốc lá nung nóng; báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ về thực trạng, tác hại, kinh nghiệm quốc tế và đề xuất biện pháp cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục quản lí khám chữa bệnh, Bộ Y tế nhấn mạnh, không có bằng chứng nào chứng minh rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chứa nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe.
WHO đưa ra tuyên bố, việc tuyên truyền thuốc lá nung nóng ít hóa chất độc hại hơn so với thuốc lá truyền thống sẽ gây hiểu nhầm cho người sử dụng về tác hại của thuốc lá nung nóng.
Theo thống kê các sản phẩm thuốc lá đang gây ra 8 triệu ca tử vong mỗi năm, chiếm 14% số tử vong trên thế giới. Tại Việt Nam, số liệu tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho thấy, chỉ tính riêng năm 2023, đã có hơn 1.200 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, nung nóng.
Bệnh nhân trẻ ngộ độc thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử điều trị tại BV Bạch Mai
"Đây là con số rất đáng lo ngại, có trường hợp có dấu hiệu rối loạn nghiêm trọng. Tương tự như nhiều nước trên thế giới, Việt Nam cũng gặp nhiều ca bị tổn thương phổi cấp, một bệnh mới do thuốc lá điện tử", TS. Khoa nói.
Ông Khoa cũng khẳng định tất cả các loại thuốc lá đều có hại, thành phần chính là nicotine. “Với thuốc lá điếu, chúng ta có kiểm soát được lượng nicotine vào cơ thể, còn thuốc lá mới thì không, mức độ gia tăng nghiện rất nhanh. Các sản phẩm này cũng có mẫu mã phong phú, thu hút, hấp dẫn giới trẻ, đây là điều cực kì nguy hiểm. Đáng lo ngại là tỉ lệ trẻ hút thuốc lá điện tử tăng nhanh chóng”, Phó Cục trưởng Cục quản lí khám chữa bệnh lo ngại.
Theo chuyên gia, từ nhiều thập niên trước, các công ty thuốc lá tuyên bố "đầu lọc của điếu thuốc" là những đột phá về công nghệ cho đến thuốc lá "nhẹ - light - mild" và "ít hắc ín - low tar", thực tế hơn 60 năm qua, ngày càng nhiều người hút thuốc hơn, ít người bỏ thuốc hơn, đồng thời gây ra nhiều tử vong hơn.