Giữa tháng 11, một video có tên “Slaughterbots” được đăng lên Youtube. Đây là sản phẩm của Stuart Russell, giáo sư trí tuệ nhân tạo (AI), Đại học California và được Viện Nghiên cứu Future of Life tài trợ, cùng với sự hỗ trợ của tỷ phú Elon Musk, nhà vật lý Stephen Hawking và nhà thiên văn học Martin Rees.
Đoạn video giới thiệu về viễn cảnh những máy bay không người lái siêu nhỏ được điều khiển bằng AI tấn công hàng trăm người vô tội. Những máy bay này được trang bị hệ thống nhận diện khuôn mặt cùng một ít thuốc nổ có thể được lập trình để tìm kiếm và tiêu diệt mục tiêu. Những gì mà các máy bay này cần để tiêu diệt một mục tiêu là hồ sơ gồm tuổi, giới tính, tình trạng sức khỏe, đồng phục và sắc tộc.
Trong một cảnh quay khác, những chiếc máy bay siêu nhỏ có thể liên kết với nhau để đục một lỗ thủng trên tường cho những chiếc khác bay qua. Thậm chí chúng có thể kết nối với nhau như một đàn ong khổng lồ và khi đó chúng hầu như không thể ngăn chặn.
Viễn cảnh không xa của những robot chiến đấu
Các cảnh quay trong Slaughterbots chỉ là hư cấu nhưng giáo sư Russell đặt câu hỏi “Bao lâu nữa thì chuyện này trở thành sự thật?” khi nhiều quốc gia trên thế giới đang đẩy mạnh việc phát triển các robot chiến đấu. Các phòng thí nghiệm quân sự trên khắp thế giới đang bận rộn với việc phát triển các robot nhỏ, tự động để sử dụng trong chiến tranh.
Ở Mỹ, một chương trình được gọi là Công nghệ và Hệ thống tự động siêu nhỏ (MAST) được điều hành bởi Phòng Thí nghiệm Nghiên cứu Quân đội ở Maryland. Quá trình phát triển MAST vừa kết thúc thành công sau 10 năm. Chương trình MAST phối hợp và trả tiền cho các nghiên cứu của tập hợp các phòng thí nghiệm ở Đại học Maryland, Đại học Texas A&M và Đại học Berkeley.
Chương trình MAST kết thúc và được phát triển thành Hệ thống Công nghệ Hợp tác và Phân phối Thông minh (DCIST). Nó hứa hẹn việc phát triển thành công những robot tự động siêu nhỏ phục vụ cho mục đích chiến tranh.
Năm 2008, khi chương trình MAST bắt đầu, một máy bay gián điệp mà bạn có thể nắm trong lòng bàn tay dường như là một ý tưởng của khoa học viễn tưởng. Tuy nhiên, những máy bay như vậy ngày càng trở nên phổ biến. Các nhà nghiên cứu MAST đang phát triển các phương tiện trinh sát bỏ túi. Chúng có thể bay, nhảy để thu thập dữ liệu trước những binh sĩ.
Chương trình nghiên cứu của DCIST sẽ dựa trên những robot tự động siêu nhỏ này để làm cho chúng có thể kết nối với nhau. Nếu dự án thành công, nó sẽ tạo ra những thiết bị siêu nhỏ có thể hợp tác với nhau để đạt đến mục tiêu chung.
Hiện tại, Bộ Quốc phòng Mỹ cam kết giữ những robot tự động này dưới sự kiểm soát của con người. Viễn cảnh trong clip Slaughterbots có thể sẽ không xảy ra. Tuy nhiên, nếu như con người có thể tạo ra những robot siêu nhỏ có thể hợp tác với nhau một cách tự động, không có gì đảm bảo chúng sẽ không tự học hỏi và thoát ra khỏi sự kiểm soát của con người. Nếu những vũ khí này rơi vào tay khủng bố, chúng sẽ tạo ra hậu quả khôn lường.
Nhỏ và tinh vi
Những chiếc trực thăng không người lái hiện nay là mô hình thu nhỏ của trực thăng thông thường với rotor chính và 4 hoặc 6 cánh ở trên cùng. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu MAST lại có ý tưởng tốt hơn. Họ đã phát triển ý tưởng được gọi là “cyclocopter”. Nó hoạt động như một mái chèo trong không khí giúp nâng một vật thể lên không trung và di chuyển theo nhiều hướng khác nhau.
Bên cạnh đó, sự phát triển của các vật liệu mới cho phép các nhà khoa học phát triển các cyclocopter với trọng lượng chỉ vài chục gram. Các cyclocopter tạo ra tiếng ồn ít hơn so với trực thăng giúp chúng trở nên lý tưởng hơn cho nhiệm vụ giám sát.
Robot siêu nhỏ Salto. (Ảnh: UC Berkeley).
Ngoài những máy bay siêu nhỏ, Phòng Thí nghiệm Hệ thống Phỏng sinh học, Đại học California, Berkeley đã phát triển một thiết bị được gọi là Salto. Nó có trọng lượng chỉ 98 gram. Điểm đặc biệt của Salto là nó có thể nhảy với tốc độ 2m/giây ở trên nhiều địa hình khác nhau.
Ron Fearing, kỹ sư phát triển hệ thống điện của Salto nói rằng nó hoạt động êm hơn các máy bay và có thể sử dụng trong các không gian hạn chế. Salto rất thích hợp để giám sát cũng như tìm kiếm người mất tích trong các đống đổ nát, nơi mà con người và máy móc khác khó tiếp cận.
Sự phát triển mạnh của công nghệ AI cho phép các kỹ sư phát triển những robot ngày càng nhỏ và tinh vi hơn. Điều đó khiến các nhà khoa học như Russell đặc biệt lo lắng về viễn cảnh các robot tự động có thể phối hợp hành vi với nhau để hoạt động hiệu quả hơn. Khi đó, chúng có thể tự động bắn giết mà không cần sự can thiệp của con người.
Tháng 8, các kỹ sư của MAST đã trình diễn khả năng sử dụng 3 robot (hai trên mặt đất và một trên không). Chúng phối hợp hoạt động với nhau dựa trên phần cứng lập trình sẵn mà không cần sự can thiệp từ bên ngoài. Công nghệ mà các kỹ sư của DCIST đang kế thừa và phát triển từ MAST là “Kỹ thuật điều khiển nhóm không đồng nhất” nhằm quản lý nhiều robot khác nhau, từ những robot nhỏ bằng cái tem bưu chính đến các robot to bằng chiếc xe jeep.
Các nhà khoa học thuộc DCIST dự kiến hoàn thành công nghệ này vào năm 2022, khi viễn cảnh trong clip Slaughterbots sẽ không còn quá xa. Tỷ phú Elon Musk và hơn 100 chuyên gia về AI đã kêu gọi Liên Hợp Quốc cấm toàn diện việc phát triển robot sát thủ.