Tại phòng khám tim mạch của BV Bạch Mai, có nhiều bệnh nhân sau khi cầm kết quả xét nghiệm máu đã rất thắc mắc vì sao mình ăn chay, không ăn mỡ mà trong máu lại có mỡ. Có bệnh nhân là nhà sư ăn chay trường cũng không thoát được tình trạng máu nhiễm mỡ.
Theo giải thích của GS-TS Nguyễn Lân Việt, bình thường trong máu có một tỉ lệ mỡ nhất định, được đánh giá bằng chỉ số xét nghiệm cholesterol, triglycerid... Nếu các chỉ số này cao hơn mức cho phép thì gọi là mỡ máu cao hay rối loạn lipid máu, máu nhiễm mỡ. Mỡ máu cao không phải chỉ do ăn mỡ mà là do ăn các thực phẩm thừa năng lượng. Khi dùng thức ăn béo, hầu hết mỡ hình thành dưới dạng chất béo trung tính gọi là triglycerid hoặc khi tiêu thụ quá nhiều bột, nhiều đường, nhiều calo cũng được chuyển đổi thành triglycerid và lưu trữ bên trong các tế bào mỡ. Chính vì thế mà có nhiều người tuy ăn chay trường nhưng vẫn mắc bệnh rối loạn chuyển hóa, mỡ máu cao.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh mỡ máu cao như: Di truyền, yếu tố gia đình, chế độ ăn uống, sinh hoạt không hợp lý, ăn quá nhiều thịt chó, phủ tạng động vật, tiết canh, hải sản…, uống nhiều rượu bia, dẫn đến rối loạn chuyển hóa mỡ. Với những người ăn chay, trong các thực phẩm ăn chay có nhiều chất dinh dưỡng, chẳng hạn như xôi, các loại đậu, đặc biệt là đậu tương cũng chứa tới 15 - 25% chất đường, 15 - 20% chất béo, 35 - 45% chất đạm… đó là chưa kể các món chay hiện nay được chế biến gần như các món mặn dùng quá nhiều dầu chiên và dầu được chiên đi chiên lại làm biến đổi chất lượng dầu, làm tăng chất cholesterol xấu LDL, giảm cholesterol tốt HDL trong máu.
Do biểu hiện bệnh ở người trẻ hầu như không có triệu chứng, nhiều người chỉ vô tình phát hiện bệnh khi khám sức khỏe định kỳ hoặc thấy huyết áp cao, đau đầu, đi làm thêm xét nghiệm máu. Ở người già biểu hiện rõ ràng hơn, có đến 90% có kèm theo tăng huyết áp, đái tháo đường.
Mỡ máu cao nếu không điều trị sẽ có thể dẫn đến biến chứng: Xơ, dày thành mạch máu, làm tăng huyết áp, tắc mạch máu đặc biệt mạch máu ở não và mạch vành, gây tai biến, suy tim.
TS - GS Việt khuyến cáo, khi phát hiện mỡ máu cao cần chỉnh chế độ ăn, tỉ lệ mỡ trong máu gần như trở lại bình thường. Nếu không đáp ứng thì phải dùng thuốc để điều chỉnh. Để phòng và điều trị bệnh, tuyệt đối không được thừa năng lượng gây thừa mỡ. Cần ăn nhiều rau xanh, chất xơ. Chăm tập luyện, làm các việc năng động để tiêu bớt lượng mỡ dư thừa, tránh việc tạo thành những cholesterol có hại.