Sự giận dữ thổi tắt ngọn đèn của tâm trí" - Robert Ingersoll, chính trị gia, kiêm nhà hùng biện người Mỹ, đã nói thế.
Và điều đó có thể là đúng. Tôi từng nghe câu chuyện về một phụ nữ đăng mẩu quảng cáo bán chiếc ô tô còn rất mới của mình. Xe mới chạy được 3.000 dặm. "Vẫn còn như mới" - Mẩu quảng cáo ghi rõ - "Tình trạng tuyệt hảo. Giá 75 đôla".
Một độc giả đọc xong phì cười và nghĩ: "Báo chí bây giờ thật cẩu thả, lại in sai nữa rồi". Nhưng anh ta quyết định vẫn gọi điện cho số điện thoại đăng kèm để hỏi cho rõ.
- Xe của chị có thật là như mới không?
- Chắc chắn rồi! - Người phụ nữ bán xe trả lời.
- Mới chạy 3.000 dặm?
- Đúng.
- Chị bán giá bao nhiêu?
- Bảy mươi lăm đôla - Người phụ nữ nói rõ ràng.
- 75 đôla! Này chị, cái xe có vấn đề gì à?
- Nó chẳng có vấn đề gì cả! Mà ngạc nhiên thật đấy, vì tôi chờ mãi mới có anh là người đầu tiên gọi điện. Chắc là không ai tin vào mẩu quảng cáo đó!
Độc giả nói trên quyết định tới xem xe. Người phụ nữ để anh ta lái thử. Chiếc xe rất đẹp và chạy êm một cách hoàn hảo. Anh ta không thể tin nổi vận may của mình.
- Cứ trả 75 đôla đi và chiếc xe là của anh - Người phụ nữ nói - Xong rồi anh có thể lái nó đi luôn.
Độc giả may mắn trả tiền và cầm chìa khóa.
- Nhưng tôi rất tò mò, mong chị giải thích cho tôi rõ - Anh ta nài nỉ - Lẽ ra chị có thể bán chiếc xe này với giá ít nhất là 35.000 đôla. Vậy thực ra có chuyện gì vậy?
Và người phụ nữ kể câu chuyện của mình: "Tôi mua chiếc xe này tặng chồng tôi nhân kỷ niệm 20 năm ngày cưới. Hai tuần sau đó, anh ta bỏ đi với một cô gái trẻ. Tuần trước, anh ta gọi điện về cho tôi, nói rằng họ đã đính hôn và đang ở bãi biển Miami, bang Florida.
Anh ta nói rằng, đang hết tiền, rằng chiếc xe này dù gì cũng là của anh ấy vì tôi đã tặng, và nhờ tôi bán nó đi, gửi tiền cho anh ta, coi như là tôi giúp đỡ anh ta việc cuối cùng. Tôi đã hứa là sẽ làm. Và tôi đã làm".
Bạn thì làm gì khi bạn giận dữ?
Một số người "giải tỏa bằng hành động". Họ đập phá thứ gì đó. Hoặc họ nói ra điều gì đó mà về sau họ phải hối hận. Họ phản công. Hoặc họ bán chiếc xe ô tô với giá 75 đôla.
Một số người "giải tỏa bằng cách chờ đợi". Chờ đợi có vẻ là chiến lược của người chồng lăng nhăng trong câu chuyện kể trên. Chờ cho vợ bình tĩnh lại - hy vọng mọi chuyện sẽ qua. Cũng có khi mọi chuyện tự qua thật, nhưng lảng tránh xung đột thì hầu hết không đem lại kết cục êm đềm. Rất nhiều chuyện không thể cứ thế tự hết được.
Một số người "giải tỏa bằng cách xả ra". Họ đá con chó con mèo, hay quát tháo trẻ con. Họ nổi cáu với người nào đó không may mắn tình cờ gặp họ.
Vẫn có những người khác "giải tỏa bằng cách chiến đấu". Bob Orben, tác giả viết hài kịch chuyên nghiệp, đồng thời là nhà ảo thuật và chuyên viết các bài diễn thuyết cho các vị lãnh đạo, nói: "Ai có thể quên được những lời nói bất hủ của Winston Churchill: "Chúng ta sẽ chiến đấu trên bãi biển, chúng ta sẽ chiến đấu trên mặt đất, chúng ta sẽ chiến đấu trên chiến trường và trên phố, chúng ta sẽ chiến đấu trên các ngọn đồi"? Nghe giống y như các kỳ nghỉ của gia đình chúng tôi". Đúng là, với gia đình và bạn bè, việc chúng ta xả giận vào họ, để rồi thành cãi nhau, đã trở thành… chuyện thường.
Tất nhiên, cách tốt nhất là "giải tỏa bằng cách nói ra". Không có gì mới cả - chúng ta chỉ cần đưa ra vấn đề trước khi phải tìm cách giải tỏa khác. Nhưng nói ra không có nghĩa là "hét ra". Một số người có vẻ tin rằng nếu mình nói đủ to, thì mình có thể át giọng người khác và như thế sẽ khiến cho mình thành đúng.
Nói ra" là đặt ra vấn đề - nói những gì cần nói một cách rõ ràng, bình tĩnh và tử tế. Nhưng "nói ra" cũng là vấn đề lắng nghe nữa. Tôi nghĩ có một điều thật thú vị khi từ "lắng nghe" trong tiếng Anh (listen) lại bao gồm đúng những chữ cái như từ "im lặng" (silent). Bởi vì bạn không thể lắng nghe khi bạn vẫn còn đang nói. Bạn không thể lắng nghe khi bạn còn đang mải nghĩ xem tiếp theo mình sẽ nói gì. Để lắng nghe, bạn phải im lặng.
Và khi bạn im lặng, có một điều kỳ diệu xảy ra. Những bức tường được hạ xuống và bạn bắt đầu nhìn rõ con đường của mình. Khi bạn im lặng, là bạn tạo ra không gian cho những ý nghĩ mới mẻ giữa bạn và đối phương.
"Giải tỏa bằng HÀNH ĐỘNG" và những hành động của bạn sẽ trở thành chướng ngại vật ngăn chặn việc giao tiếp suôn sẻ.
"Giải tỏa bằng cách CHỜ ĐỢI" và bạn có thể khiến các cảm xúc giận dữ chồng chất bên trong mình.
"Giải tỏa bằng cách XẢ RA" và bạn sẽ chỉ gây ra nhiều đau đớn và giận dữ hơn nữa.
"Giải tỏa bằng cách CHIẾN ĐẤU" và bạn sẽ tạo ra những người chiến thắng và những kẻ chiến bại.
Nhưng nếu bạn NÓI RA, là bạn có thể giải tỏa được. Hãy trung thực. Hãy rõ ràng. Nhưng, hãy có lý. Và rồi, hãy im lặng. Hãy để điều thần kỳ của khoảnh khắc im lặng giúp cho sự thấu hiểu được lớn lên.
Và như thế, có thể bạn sẽ giữ lại được chiếc xe ô tô.
Theo Đặng Mỹ Dung
Sinh viên Việt Nam