Ngày 13/1, Tổng cục Hải quan cho biết, đã nhận được văn bản của Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) đề nghị Cục Giám sát quản lý về Hải quan (thuộc tổng cục) cung cấp bản sao chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) đối với các lô hàng đường mía nhập khẩu (NK) từ 5 nước Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar trong giai đoạn từ 1/10/2020 đến 30/9/2021. Cục Phòng vệ thương mại đề nghị Tổng cục Hải quan hỗ trợ, cung cấp tài liệu nêu trên trước 11/2/2022.
Trước đó, ngày 21/9/2021, Bộ Công Thương ban hành quyết định điều tra áp dụng biện pháp chống lẩn tránh phòng vệ thương mại với một số sản phẩm đường mía NK từ 5 nước trên.
Thống kê của Tổng cục Hải quan về lượng đường nhập khẩu từ 5 nước ASEAN vào Việt Nam 10 tháng đầu năm 2021 và cùng kỳ 2020
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, 10 tháng đầu năm 2021, lượng đường mía NK từ 5 nước trên vào Việt Nam tăng gấp 5 lần (từ 151.500 tấn lên hơn 757.000 tấn) so với cùng kỳ 10 tháng đầu năm 2020.
Đáng lưu ý, toàn bộ số đường này đều hưởng mức thuế ưu đãi 5% (hoặc thấp hơn đối với đường xuất xứ từ Lào theo Hiệp định biên giới Việt – Lào), trên cơ sở giấy chứng nhận xuất xứ C/O mẫu D của Hiệp định thương mại hàng hoá ASEAN (ATIGA).
Ngày 5/1/2022, Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA) có công văn gửi Cục Phòng vệ thương mại và Tổng cục Hải quan cho biết có nhiều dấu hiệu bất thường với C/O cấp cho mặt hàng đường tinh luyện NK từ các nước ASEAN trên.
Cụ thể, về nguồn gốc, theo VSSA, đa số đường tinh luyện NK trên được sản xuất tại các nhà máy luyện đường ở Indonesia và Malaysia với nguyên liệu chủ yếu từ đường thô NK, vì Malaysia không trồng mía, còn Indonesia có trồng mía nhưng không đủ cho nhu cầu sản xuất đường trắng trong nước, phải nhập khẩu bổ sung.
“Theo báo cáo của Tổ chức đường thế giới (ISO), Indonesia và Malaysia là hai quốc gia NK đường thô với số lượng lớn hàng năm để phục vụ cho chế biến luyện đường. Hai quốc gia này NK đường thô từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm Thái Lan và các quốc gia ngoài ASEAN như Úc, Brazil, Nam Phi… (Năm 2020, Indonesia chỉ nhập 36% đường thô từ Thái Lan, còn Malaysia chỉ nhập 2,8% đường thô từ Thái Lan). Như vậy, thực chất đường tinh luyện NK vào Việt Nam từ hai quốc gia này đều có nguồn gốc đa số từ các nước ngoài ASEAN”, VSSA cho hay.
Theo VSSA, chỉ tính riêng 10 tháng đầu năm 2021, dữ liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, lượng đường NK từ Indonesia và Malaysia lần lượt gần 267.000 tấn và 154.000 tấn. Toàn bộ khối lượng đường tinh luyện này đều có C/O mẫu D để được hưởng thuế suất ưu đãi 5%.
Trên cơ sở những dấu hiệu bất thường về C/O mẫu D cho các lô hàng đường tinh luyện nhập khẩu từ Indonesia và Malaysia trong năm 2021, VSSA đề xuất cơ quan điều tra xem xét, kiểm tra, xử lý theo quy định.
Liên quan tới công tác chống buôn lậu đường mía, ngày 24/12/2021, Cục Hải quan tỉnh Quảng Nam khởi tố vụ án hình sự về tội buôn lậu theo Điều 188 của Bộ luật Hình sự năm 2015, xảy ra tại huyện Thăng Bình liên quan đến Công ty TNHH xuất nhập khẩu H.T.P.
Tại cơ quan điều tra, Giám đốc Công ty TNHH xuất nhập khẩu H.T.P thừa nhận hành vi bán trái phép 88 tấn đường mía tinh luyện (nhập khẩu từ Thái Lan về qua cảng Đà Nẵng-PV) cho Công ty TNHH MTV thương mại P.H.H với số tiền 1,540 tỷ đồng.
Kết quả định giá của hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự tỉnh Quảng Nam xác định 88 tấn đường nhập khẩu có trị giá 1,584 tỷ đồng. Hành vi bán trái phép 88 tấn đường của Công ty TNHH xuất nhập khẩu H.T.P có dấu hiệu của tội buôn lậu.
Cục Hải quan tỉnh Quảng Nam đã chuyển hồ sơ vụ án cho Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Quảng Nam tiếp tục điều tra theo thẩm quyền.