Cuối tuần qua, tại Nhà văn hóa Phụ nữ TPHCM (cơ sở 2, quận 7), Tiến sĩ Tâm lý giáo dục Nguyễn Thị Bích Hồng đã có buổi chia sẻ với các bậc phụ huynh về chủ đề “Dạy con trong độ tuổi vị thành niên”.
TS. Bích Hồng giúp các bậc cha mẹ thấu hiểu tâm lý của con em mình khi trẻ có khuynh hướng làm người lớn, muốn tự khẳng định mình trong nhóm bạn, xác định bản sắc riêng cho mình… Dựa vào đó, phụ huynh nên có cách cư xử khéo léo, biết lắng nghe để thấu hiểu con mình.
Chẳng hạn, cha mẹ đừng vội sốc khi nghe con nói: “Con không bao giờ hối hận quá 3 phút”. Người lớn sẽ chẳng thể la mắng nếu nghe trẻ giải thích: “Nếu lỡ làm gì sai, con sẽ chỉ hối hận 3 phút thôi, sau đó đi sửa sai, vì có hối hận thêm cũng chẳng ích gì”.
Tuổi mới lớn còn rất nhiều triết lý khác: “Lời nói chẳng mất tiền đâu, lựa lời mà nói thì câu được tiền”, “Một sự nhịn, chín sự nhục”, “Đừng tự hào vì nghèo mà học giỏi, mà hãy tự hỏi vì sao giỏi lại để mình nghèo”…
Điều này cho thấy, trẻ thích xây dựng những triết lý mới lạ, “không đụng hàng”, đó là một trong những cách trẻ khẳng định mình. Nếu kiên nhẫn tìm hiểu, cha mẹ sẽ nắm bắt được suy nghĩ của con về cuộc sống.
Lý luận thú vị của một học sinh lớp 12 về việc không thi đậu đại học.
Giai đoạn này, trẻ rất coi trọng mối quan hệ với bạn bè, thể hiện ở việc thích kết bạn, trung thành - bảo vệ tình bạn, muốn được bạn thừa nhận… Vì vậy, phụ huynh có thể khéo léo dạy con thông qua mối quan hệ bạn bè của con.
Ví dụ: Nếu con mải chơi ở nhà bạn mà không chịu về, cha mẹ có thể nhờ bạn của con: “Cháu bảo bạn về nhà giúp cô nhé, cả nhà đang chờ cơm”. Hoặc khi thấy cha mẹ mình khen những việc làm đúng của bạn, trẻ cũng sẽ tự giác làm theo…
Một bà mẹ đặt câu hỏi: “Sắp thi cử rồi mà con tôi ham chơi lắm. Tôi hối thúc cháu học bài mà cháu không nghe, vậy tôi phải làm sao?”. TS Bích Hồng đưa ra lời khuyên: “Hãy để con tự xếp lịch học của mình”.
Cụ thể, người mẹ có thể nói: “Con xếp lịch học làm sao, nói cho mẹ biết với để mẹ phối hợp với con. Ví dụ, con xếp giờ đó học bài thì mẹ tắt ti vi, giờ đó con chơi thì mẹ không bảo con làm việc nhà…”, cách nói này sẽ khiến trẻ cảm thấy mình được tôn trọng và cởi mở chia sẻ với mẹ.
Nếu lịch học trẻ đưa ra hợp lý thì cha mẹ ủng hộ. Còn nếu chưa ổn thì mẹ khéo léo giúp con điều chỉnh: “Con ơi, con học bài có 1 tiếng đồng hồ mà bài vở nhiều lắm, làm sao kịp? Môn Sử có 5 điểm thôi, mẹ không la con, nhưng như thế có nghĩa là 1 tiếng học bài vẫn chưa đủ. Vậy con suy nghĩ tăng giờ học lên thế nào để cải thiện điểm số của con nhé”.
Tức là phụ huynh giao trách nhiệm sắp xếp, định đoạt cho con trong sự định hướng của mình. Điều này khác hẳn với việc cha mẹ nói ngay: “Thế này không được, con phải học 4 tiếng đồng hồ!”.
Ngoài ra, phụ huynh cũng nên nhìn trên diện rộng là thời nay, phần đông trẻ vừa học vừa chơi. Số trẻ chỉ ham thích việc học không nhiều. Vì vậy, cha mẹ đừng quá lo lắng khi thấy con mình vừa học vừa chơi mà cần để ý kết quả học tập thế nào để giúp con điều chỉnh.
Thêm một vấn đề nhiều phụ huynh quan tâm, đó là việc đăng ký các khóa học kỹ năng cho con trong mùa hè này. TS. Bích Hồng chia sẻ: “Nếu con của bạn có tính hướng ngoại thì việc bảo cháu tham gia các khóa học kỹ năng không khó. Nhưng nếu cháu là đứa trẻ hướng nội, ngại tiếp xúc với đám đông thì bạn cũng đừng thúc giục trẻ mà áp dụng chiêu “mưa dầm thấm lâu”, chẳng hạn một câu bâng quơ khen ngợi khóa học, rồi vài ngày sau, bạn rủ con đến đó “thử xem có hay thật không”...
Trường hợp cháu cảm thấy khóa học không cần thiết với mình thì bạn đừng nên ép buộc. Trong cuộc sống, không phải ai cũng có đầy đủ các kỹ năng. Con bạn không có kỹ năng này thì cháu có kỹ năng khác”.
Nhìn chung, để dạy con trong độ tuổi vị thành niên, theo TS Bích Hồng, phụ huynh phải dựa trên nguyên tắc: lắng nghe, tôn trọng, định hướng, chia sẻ, thích ứng với con… thì trẻ sẽ nghe lời.
Theo Hồng Nhung