Ngày 17/4, tại Phiên họp thứ 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến với dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên.
Trình bày tờ trình, Phó Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Tiến khẳng định, việc xây dựng dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên là đòi hỏi bức thiết của cuộc sống.
Theo ông Nguyễn Văn Tiến, Việt Nam có nhiều bộ luật, luật, văn bản dưới luật điều chỉnh về tư pháp hình sự đối với người chưa thành niên. Các chính sách hình sự cơ bản theo hướng khoan hồng. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật hiện hành cũng bộc lộ nhiều hạn chế. Trong đó, hệ thống hình phạt chưa phù hợp với độ tuổi, đặc điểm, tính chất hành vi phạm tội của người chưa thành niên.
Phó Chánh án TAND tối cao Nguyễn Văn Tiến.
Bên cạnh đó, một số hình phạt không có sự phân hóa giữa người chưa thành niên và người trưởng thành. Mức hình phạt tù tối đa áp dụng với người chưa thành niên vẫn còn nghiêm khắc; điều kiện người chưa thành niên được tha tù trước hạn vẫn còn chặt chẽ...
Với 166 điều, bố cục thành 5 phần, 11 chương, dự thảo quy định giữ nguyên hệ thống hình phạt với người chưa thành niên phạm tội như Bộ luật Hình sự hiện hành, gồm: Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn. Hình phạt tù chung thân và tử hình không áp dụng với người chưa thành niên.
Dự thảo cũng bổ sung điều luật về hình phạt cảnh cáo cho người chưa thành niên khi phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng do vô ý và có tình tiết giảm nhẹ, nhưng chưa đến mức miễn hình phạt; đồng thời mở rộng trường hợp người chưa thành niên bị phạt tù được cho hưởng án treo.
Có tài sản riêng cũng có thể áp dụng hình phạt tiền
Đáng chú ý, dự thảo luật mở rộng đối tượng người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu có tài sản riêng cũng có thể áp dụng hình phạt tiền và mức phạt tiền không quá một phần ba mức tiền phạt mà điều luật quy định.
Để đề cao tính nhân văn nhưng vẫn bảo đảm nghiêm minh của chính sách hình phạt, dự thảo luật quy định giảm mức hình phạt tù với người chưa thành niên theo từng trường hợp cụ thể.
Cụ thể, dự thảo luật quy định giảm mức hình phạt tù với người chưa thành niên theo hướng: Giảm mức hình phạt cao nhất đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi từ 18 năm xuống 15 năm tù; người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội từ 12 năm xuống 9 năm tù.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga.
Tuy nhiên, với tội như: Giết người, hiếp dâm, hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi và tội sản xuất trái phép chất ma túy... thì mức hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành.
Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, cơ quan thẩm tra cơ bản nhất trí với dự thảo luật về các hình phạt cụ thể và việc tổng hợp hình phạt. Ngoài ra, với hình phạt cảnh cáo, có ý kiến đề nghị mở rộng việc áp dụng với người từ đủ 14 tuổi đến 16 tuổi phạm tội lần đầu, là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể.
Còn hình phạt tiền, có ý kiến đề nghị cân nhắc giữ quy định hiện hành, không áp dụng với người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội do các đối tượng này chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng.
Nhấn mạnh nội hàm của dự án luật là về tư pháp hình sự đối với người chưa thành niên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị tiếp tục rà soát để đảm bảo sự đồng bộ với Luật Hình sự, Luật Tố tụng hình sự, Luật Thi hành án hình sự.
Về phạm vi điều chỉnh, ông Tùng thống nhất với phạm vi điều chỉnh như tòa án trình, chỉ điều chỉnh lĩnh vực hình sự, không điều chỉnh lĩnh vực dân sự, hành chính.