Bắt đầu từ một hợp tác xã nhỏ với siêu thị đầu tiên tại góc đường Cống Quỳnh, quận 1 (TP HCM), Sài Gòn Co.op nhanh chóng trở thành thương hiệu bán lẻ hàng đầu Việt Nam với nhiều chuỗi cửa hàng, siêu thị. Sau hơn 20 năm, tới nay hệ thống này đã cán mốc 100 siêu thị, 3 đại siêu thị, 3 trung tâm thương mại và hơn 450 cửa hàng Co.op Food và Co.op Smile...
Ngoài việc mở rộng và bành trướng về quy mô thì tốc độ tăng trưởng về doanh thu của doanh nghiệp này khá ấn tượng. Năm 2017, Saigon Co.op đạt doanh thu gần 30.000 tỷ đồng tăng 7% so với 2016, còn lợi nhuận đạt 100% kế hoạch đề ra. Trong đó, mô hình Co.opextra có mức tăng trưởng cao nhất là 35%, Co.opfood 20%, siêu thị Co.opmart là 10 - 12%.
"Để đẩy mạnh hoạt động kinh doanh, công ty sẽ còn mở rộng thêm đại siêu thị. Đặc biệt, năm nay sẽ là năm đánh dấu việc doanh nghiệp bán hàng trực tiếp qua mạng để người dùng có được nhiều tiện lợi hơn. Ngoài ra, sẽ có chuỗi cửa hàng cao cấp ra đời. Đây sẽ là chuỗi cửa hàng bán các sản phẩm được chọn lọc kỹ", ông Đỗ Quốc Huy, Giám đốc Marketing Saigon Co.op nói.
Ra đời muộn, nhưng chuỗi bán lẻ của Tập đoàn Vingroup lại nhanh chóng vượt mặt các đối thủ nặng ký khác và đạt được kết quả khá khả quan.
9 tháng đầu năm, lĩnh vực bán lẻ của tập đoàn đã ghi nhận sự tăng trưởng đột phá từ siêu thị và cửa hàng tiện ích với doanh thu 4.734 tỷ đồng, chiếm 20% trên tổng doanh số. Đây là lĩnh vực tăng trưởng doanh thu khá nhanh so với các ngành nghề kinh doanh khác của tập đoàn. Năm 2017, tổng doanh thu mà mảng này mang lại cho Vingroup gần 14.000 tỷ đồng, tăng mạnh so với 2016.
Với định hướng đưa mảng kinh doanh bán lẻ chiếm 50% doanh thu tập đoàn trong thời gian tới, Vingroup đã lên kế hoạch mở hơn 2.000 Vinmart+, phủ khắp cả nước. Thương hiệu này sẽ tiếp tục nâng lên 10.000 cửa hàng, 400 trung tâm thương mại trong 3 năm tiếp theo. Chiến lược bán lẻ của Vingroup là "lấy nông thôn bao vây thành thị", tập đoàn đang tìm kiếm và sẽ hoàn thành 300 mặt bằng bán lẻ để mở trung tâm thương mại tại các tỉnh thành vào cuối năm nay.
Khác với các siêu thị ngoại đòi chiết khấu cao, Vingroup thực hiện chiến lược hỗ trợ và thúc đẩy sản xuất nội địa khi ký kết hợp tác với 250 doanh nghiệp Việt. Theo đó, các doanh nghiệp nếu đủ tiêu chuẩn có thể đưa hàng vào hệ thống Vinmart+ với chiết khấu 0%.
Cùng lấn sân sang lĩnh vực bán lẻ thực phẩm và hàng tiêu dùng nhanh, chuỗi Bách Hóa Xanh của Thế Giới Di Động dù chưa mang lại lợi nhuận cho công ty nhưng doanh thu cũng tăng nhanh và biên lợi nhuận gộp của doanh nghiệp cũng có biến chuyển tốt khi biết thay đổi cơ cấu mặt hàng và tối ưu hóa chi phí. Nhờ đó, biên lợi nhuận gộp tại cửa hàng của Bách Hóa Xanh tăng trưởng từ 12% cả năm 2017 lên 14% trong quý I và 16% trong quý II năm 2018. Chín tháng đầu năm đạt doanh thu 2.800 tỷ đồng, tăng 235% so với cùng kỳ năm ngoái với 409 cửa hàng.
Cùng với doanh nghiệp nội, một nhà bán lẻ ngoại chỉ mới vào Việt Nam được gần 10 năm nhưng đang được xem là "ngôi sao sáng" với những bước đi mới mẻ và phù hợp với xu hướng hiện đại, nhờ thế, đại gia bán lẻ Nhật Bản Aeonmall đang đạt kết quả kinh doanh tốt.
Trong năm đầu tiên vận hành các chuỗi trung tâm mua sắm, Aeon Việt Nam đạt doanh thu gần 1.300 tỷ đồng. Năm 2015, đơn vị này tiếp tục khai trương thêm Aeon Long Biên tại Hà Nội và đến năm 2016 là Aeon Bình Tân tại TP HCM. Nhờ đó, năm 2016, doanh thu Aeon Việt Nam đã tăng lên 3.883 tỷ đồng, gấp 3 lần năm 2014. Không những vậy, công ty cũng không còn lỗ như năm đầu vận hành chuỗi Aeon Mall mà đã ghi nhận 54 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế.
Sang năm 2017, hoạt động kinh doanh Aeon Việt Nam tiếp tục ghi nhận những con số tích cực với doanh thu 5.136 tỷ đồng, tăng 32%; lợi nhuận trước thuế 234 tỷ đồng, gấp 4,3 lần năm trước đó.
Bên cạnh các trung tâm thương mại, đơn vị này còn cùng với đối tác Nhật Sojitz sở hữu chuỗi cửa hàng tiện ích Ministop. Ngoài ra Aeonmall còn nắm giữ 49% cổ phần Citimart. Riêng với Fivimart, thương hiệu đến từ Nhật đã chuyển nhượng lại cho Vingroup.
Trong khi các đại gia trên "ăn nên làm ra" thì Big C một thương hiệu cũng từng đạt được nhiều "quả ngọt" tại thị trường Việt Nam đang bị cạnh tranh gay gắt và tụt hạng so với các doanh nghiệp trên. Cách đây 6 năm, thương hiệu này từ nằm trong top 3 của thị trường với doanh thu trên 10.000 tỷ đồng một năm, thì 2 năm trở lại đây, khi Big C đổi chủ, doanh thu của các siêu thị đồng loạt đi xuống. Big C Thăng Long - chuỗi siêu thị lớn nhất của hệ thống Big C - đạt mức doanh thu 3.500 tỷ vào năm 2012 sau đó sụt giảm xuống còn quanh mức 2.700 tỷ đồng trong 2 năm trở lại đây. Tương tự, doanh thu của Big C An Lạc cũng rơi từ mức 2.600 tỷ năm 2012 xuống còn 1.300 tỷ trong năm 2017, tức giảm tới 50%. Do đó, lợi nhuận của Big C Thăng Long giảm từ 211 tỷ đồng năm 2015 xuống còn 131 tỷ đồng năm 2016.
Còn Big C An Lạc, lợi nhuận trước thuế 2015 đạt 184 tỷ đồng nhưng đến 2017 còn 92 tỷ. Ba chuỗi Big C Hải Phòng, Bình Dương và Đồng Nai cũng không còn tăng trưởng nổi bật.
Cũng có tốc độ tăng trưởng doanh thu nhanh nhưng đại gia bán lẻ Hàn Quốc Lottemart lại ghi nhận lợi nhuận âm. Theo Giám đốc Tài chính Công ty cổ phần Trung tâm thương mại Lotte Việt Nam, ông Jeong Seong Won, báo cáo tài chính có kiểm toán bởi PwC cho thấy, đến cuối năm 2017, doanh thu của Lotte Việt Nam là 5.268 tỷ đồng, 2016 là trên 5.072 tỷ, 2015 trên 4.191 tỷ đồng. Thế nhưng, hết năm 2017, công ty này báo lỗ lũy kế 800 tỷ đồng.
Hãng này lý giải, ngoài việc đầu tư mới, từ năm 2008 cho đến nay, ước tính công ty đã chi hơn 8.913 tỷ đồng đầu tư cơ sở hạ tầng, vị trí mặt bằng chiến lược, trang thiết bị hiện đại cho 13 trung tâm thương mại và đại siêu thị thuộc hệ thống Lotte cùng hàng loạt các chi phí khác. Một yếu tố khách quan nữa dẫn đến thua lỗ là do một số siêu thị vị trí địa lý thiếu thuận lợi, thói quen tiêu dùng ở một số vùng miền như Đồng Nai, Bình Dương, Phan Thiết chưa được quan tâm nhiều.
Vào thị trường sớm hơn so vởi Lotte, thương hiệu Metro của người Đức cũng liên tục báo lỗ. Trong 11/12 năm hoạt động ở Việt Nam, Metro Cash & Carry lỗ lũy kế âm tới gần 600 tỷ đồng. Sau khi bán lại với giá gần 900 triệu USD cho người Thái và đổi tên thành MM Mega Market thì mới đây, chia sẻ với về hoạt động kinh doanh tại Việt Nam, đại diện doanh nghiệp cho biết hãng vẫn chưa có lời.
Ở nhóm chuyên kinh doanh của hàng tiện lợi như, Family Mart, Circle K, GS25, 7-Eleven dù chưa có lợi nhuận, thậm chí lỗ nặng nhưng vẫn chen chân mở rộng cửa hàng tại Việt Nam.
Điều này cho thấy, dù thị trường bán lẻ Việt cạnh tranh khốc liệt và không phải doanh nghiệp nào cũng có thể "hốt bạc" ở kênh này nhưng theo đánh giá của Nielsen, dư địa của thị trường còn nhiều. Việt Nam vẫn là thị trường nổi bật, phần lớn là bán lẻ truyền thống, tuy nhiên kênh bán lẻ hiện đại với 24% thị phần đang có tốc độ tăng trưởng 11,8%; còn bán lẻ truyền thống chiếm 76% nhưng tốc độ tăng trưởng chỉ 1%. Đến 2022 thị phần kênh bán lẻ hiệu đại sẽ tăng lên 44%. Do đó, cơ hội cho các doanh nghiệp bán lẻ vẫn còn nhiều.
Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, tính chung cả năm 2017, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước tính đạt 3.934,2 nghìn tỷ đồng, tăng 10,9% so với năm trước.