Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter. (Ảnh: Reuters)
Năm 2023, Trung tâm Carter tiết lộ vị tổng thống thứ 39 của Mỹ đang chiến đấu với căn bệnh ung thư da hắc tố ác tính. Ông đã dành những năm cuối đời tại nhà và được chăm sóc y tế tận tình. Ông là vị tổng thống sống lâu nhất trong lịch sử Mỹ.
“Cha tôi là một anh hùng, không chỉ đối với tôi mà còn đối với tất cả những ai tin vào hòa bình, nhân quyền và tình yêu thương”, con trai ông - James E. Carter III - cho biết trong một tuyên bố.
Sinh ngày 1/10/1924 tại Plains, ông Carter tốt nghiệp học viện hải quân và từng làm kỹ sư trên tàu ngầm. Ông được bầu làm thống đốc Georgia năm 1971 và giữ chức tổng thống từ năm 1977 đến năm 1981.
Trong nhiệm kỳ của mình, ông Carter ban đầu tìm cách tiếp tục chính sách hòa hoãn với Liên Xô, nhằm xoa dịu căng thẳng địa - chính trị của Chiến tranh Lạnh. Vào tháng 6/1979, ông và nhà lãnh đạo Liên Xô Leonid Brezhnev đã ký thỏa thuận Đàm phán hạn chế vũ khí chiến lược II (SALT II), nhằm hạn chế cuộc chạy đua vũ trang giữa hai siêu cường. Tuy nhiên, thoả thuận này đã gặp phải trở ngại tại Thượng viện Mỹ và không bao giờ được phê chuẩn, chủ yếu là do căng thẳng leo thang sau khi Liên Xô đưa quân vào Afghanistan cuối năm 1979.
Ông Carter coi hoạt động của Liên Xô ở Afghanistan là mối đe dọa đối với lợi ích của Mỹ trong khu vực và đã thực hiện một số biện pháp nhằm vào Liên Xô, bao gồm các lệnh trừng phạt kinh tế và tẩy chay Thế vận hội mùa Hè năm 1980 tại Mátxcơva.
Cựu tổng thống Mỹ đã làm trung gian cho Hiệp định Trại David năm 1978 giữa Israel và Ai Cập, trở thành trường hợp đầu tiên một quốc gia Ả-rập chính thức công nhận nhà nước Do Thái.
Ông cũng mở đường cho việc bàn giao Kênh đào Panama cho chính quyền Panama vào năm 1999.
Ở trong nước, ông Carter tập trung vào việc giảm lạm phát và ủng hộ các chính sách bảo vệ môi trường. Là một phần trong quá trình tái tổ chức chính phủ, ông đã thành lập Bộ Năng lượng và Bộ Giáo dục.
Năm cuối cùng tại nhiệm của ông bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng con tin ở Iran, khi những người ủng hộ Cách mạng Hồi giáo bắt giữ các nhà ngoại giao Mỹ trong 444 ngày. Các con tin được thả vào tháng 1/1981, chỉ vài phút sau khi ông Ronald Reagan tuyên thệ nhậm chức tổng thống Mỹ tiếp theo.
Sau khi rời nhiệm sở, ông Carter đã cống hiến hết mình cho các nỗ lực nhân đạo, thành lập Trung tâm Carter vào năm 1982, tập trung vào việc thúc đẩy dân chủ và nhân quyền. Năm 2002, ông được trao giải Nobel Hòa bình cho các nỗ lực nhân đạo của mình.