Mối lo mang tên... shisha
Trong vai một chủ quán giải khát đang tìm mua bình hút shisha để kinh doanh, chúng tôi thâm nhập thị trường bán dụng cụ hút shisha. Thử giao dịch với một cửa hàng tự nhận là nơi chuyên cung cấp shisha cho thị trường Hà Nội và toàn miền Bắc, chủ cửa hàng này cho biết, loại bình rẻ có giá hơn 1 triệu đồng, bình VIP có giá khoảng 3 - 4 triệu đồng. Các loại bình có kích cỡ từ S, M, L đến XL… tùy sở thích.
Theo một số dân chơi, có những loại bình giá cả lên đến hàng chục triệu đồng. Để thu hút khách hàng, chủ cửa hàng cho biết, nếu mua 10 bình sẽ giảm 10%, mua 15 bình giảm 15% và mua 20 bình giảm tới 20%. “Chúng tôi sẽ phục vụ nhu cầu của bạn nhanh nhất và tốt nhất”, chủ cửa hàng nói.
“Ngoài các loại bình, tại cửa hàng mình còn cung cấp đủ thể loại, từ thuốc hộp giấy đến chén sức, đầu hút, than gio, củi lửa… tất tần tật cái gì cũng có. Trong đó, than thì có than tròn, than vuông, than tự nhiên. Than đắt thì 350.000 đồng/hộp 120 viên/20 thỏi.
Mỗi thỏi có 6 viên nhỏ. Nếu xài 1 bình hết khoảng 4 viên. Khoảng 20 viên này, chị dùng 40 bình mới hết. Nếu mua nhiều được giảm nhiều. Mua trong TP Hà Nội thì được ship miễn phí. Còn không, bạn cứ ghé cửa hàng tại quận Hoàn Kiếm để xem thực tế các loại bình và phụ kiện nhé”, chủ cửa hàng bán shisha cho biết thêm.
Shisha từng được biết đến là “thuốc lào Ả Rập” du nhập vào Việt Nam mấy năm trước. Trước đây, shisha là thú chơi của giới trẻ sành điệu, chỉ vào các quán bar, club mới có, với giá giao động khoảng 2 triệu đồng/bình, thậm chí trên 5 triệu đồng/bình. Giờ đây, shisha đã tràn ra vỉa hè với hàng loạt “biến tấu”, giá cả cũng vô vàn để khách hàng lựa chọn.
Theo tìm hiểu của PV, ngoài shisha với vị “thuốc lào Ả Rập”, hiện nhiều cửa hàng rao bán các loại shisha pha trộn như: táo, nho, bạc hà, chanh, ổi, vanilla… Tại một cửa hàng trên phố Đào Duy Từ (Hà Nội), giá mỗi hộp shisha 50g được rao từ 80.000- 100.000 đồng. Thậm chí có người còn cạnh tranh giá khi cho biết, giảm giá còn 55.000 đồng/hộp 50g với đủ hương vị khác nhau. Trong khi đó, ở cửa hàng bán shisha khác ở quận Hoàn Kiếm, mỗi hộp thuốc được rao với giá 100.000 đồng (loại trái cây 50g) và 400.000 đồng/hộp 250g (thuốc Âu).
Nguy hiểm “mê hồn hương”
Theo tìm hiểu của chúng tôi, kèm với hút shisha, một số quán còn bán thêm cả “bóng cười” - một loại bóng bay gây cười từng náo loạn giới trẻ. Được biết, “bóng cười” xuất hiện trong khoảng năm 2010, xuất phát từ châu Âu và mốt dùng “bóng cười” nhanh chóng lan rộng. Tại nước ngoài, “bóng cười” được gọi là Funky ball hay Hippy. Từ năm 2013, “bóng cười” bắt đầu nở rộ ở Việt Nam. Đây thực chất là quả bóng bay được bơm khí nitrous oxide (N2O). Khi hít N2O vào, người hít bỗng nhiên mất kiểm soát và cười ngặt nghẽo cả tiếng đồng hồ không dứt. Trước đây, “bóng cười” có giá từ 50.000-70.000 đồng/quả.
Qua thời gian, “bóng cười” len lỏi vào khắp các quán bar, sàn nhảy, vũ trường. Nhưng giờ đây, “bóng cười” không còn là thú vui để khẳng định đẳng cấp của giới sành điệu bởi chỉ cần từ 25.000 đồng đã có thể “mua vui” từ 1 quả “bóng cười”.
Trên trang facebook của quán trà chanh shisha tại 86 N.H.H (Hà Nội), có hàng loạt câu quảng cáo có cánh: “Thứ 7 máu chảy về đâu ? Về ngay 86 N.H.H hút shisha và bóng cười chứ đâu”; Hoặc: “Đã có bóng cười phục vụ anh chị em nhé..! Siêu rẻ, chỉ 25k”; “Cafe shisha cực chất giá lại mềm…”. Tìm hiểu thêm, chúng tôi thấy hàng loạt trang web khác giới thiệu, quảng cáo loại bóng nguy hiểm này.
Hút shisha có thể gây chết người
Thiếu nữ ngồi hút shisha vỉa hè phố cổ Hà Nội. Ảnh: HN
Theo lương y đa khoa Vũ Quốc Trung - Phòng chẩn trị Y học cổ truyền chùa Cảm Ứng (Hà Nội), shisha là một loại thảo dược mà thành phần trong lá, rễ có chứa nicotine có tác hại giống hệt như thuốc lá và thuốc lào. Tuy nhiên, shisha có những điểm nguy hiểm hơn ở cách sử dụng tập thể với nhiều nguy hại. Đầu tiên là lôi kéo người khác cùng sử dụng, thậm chí ép buộc họ phải sử dụng chung. Với một bình shisha, thời gian sử dụng ít nhất là 40 - 60 phút, như vậy số lần hít vào sẽ khoảng 50 – 200 lần, lượng khói đưa vào cơ thể gấp từ 100 – 200 lần so với hút 1 điếu thuốc lá. Đó là lượng khói rất khủng khiếp, tương đương 0,15 – 0,5 lít khói. Đặc biệt, lượng nicotine vào trong cơ thể do hút shisha còn cao hơn thuốc lá đến 75%. Hút shisha cũng có tác hại không kém gì thuốc lá, cũng gây ung thư…
Nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng cho thấy, tỷ lệ các bệnh răng miệng, ung thư phổi ở những người sử dụng shisha thường gấp 5 lần so với những người không sử dụng. Chưa kể, không ít người trong giới trẻ hiện đang lợi dụng việc hút shisha là một chất gây nghiện “hợp pháp” để trá hình sử dụng các chất ma túy, các chất gây nghiện bất hợp pháp khác như hàng “đá”, cần sa, tài mà… Ở nước ngoài, các hình thức trá hình này đã được sử dụng và tại Việt Nam cùng đã phát hiện một số trường hợp núp dưới danh nghĩa shisha để sử dụng ma túy “đá”.
Bên cạnh đó, khi đưa ra thị trường, shisha thường được trộn, “chế” thêm những tạp chất độc hại khác để tăng sự hấp dẫn và giảm giá thành. Điều này càng gây thêm nhiều hiểm họa cho sức khỏe người sử dụng. Đối với các loại shisha chế thêm rượu hoặc các loại ma túy khác thì độ nguy hiểm sẽ càng tăng lên.
Rượu được chế vào shisha có thể gây dị ứng cho người hút, dẫn đến các triệu chứng như rát cổ, tê buốt, bỏng họng, các chất như mật ong, đường… được pha trộn trong shisha, khi đốt lên đều tạo ra rất nhiều khí độc hại với cơ thể.
Khi hút shisha, hợp chất hữu cơ sẽ bị đốt và phân hủy thành khí CO (Cacbon oxit), CO2 (Cacbonic) độc hại. Đặc biệt, khí CO là một loại chất cực độc, ảnh hưởng tới hệ hô hấp và dẫn tới chết người. Nguy hiểm hơn, việc sử dụng shisha có chứa ma túy sẽ dẫn đến tình trạng nghiện từ nhẹ tới nặng, gây ảo giác liên tục, ảnh hưởng nghiêm trọng tới hệ thần kinh và não bộ, tương tự như tác hại của hiện tượng “phê” ma túy.
Lạm dụng “bóng cười” dễ dẫn đến co giật, trầm cảm
“Bóng cười thực chất là quả bóng bay được bơm khí nitrous oxide (N2O). Người dùng sẽ hít vào rồi thổi ra vài lần, làm như vậy với mục đích để cho khí cười thấm vào trong mạch máu, sau đó N2O sẽ theo máu lên não bộ, tác động đến hệ thần kinh.
Các phản ứng của não bộ làm cho người hít khí cười dữ dội. Hít loại khí trong quả bóng này vào người sẽ có cảm giác lâng lâng, phấn khích, cười ngặt nghẽo cả tiếng đồng hồ. Khí N2O ảnh hưởng trực tiếp tới tim mạch, hệ thần kinh. Không riêng gì tôi, nhiều nhà khoa học cũng khuyến cáo, nếu lạm dụng “bóng cười” rất dễ dẫn tới co giật, ngất, mất kiểm soát, trầm cảm. Nguy hại hơn, việc dùng “bóng cười” cùng với các chất ma túy hoặc rượu có thể làm tăng đáng kể nguy cơ bị thương tổn nghiêm trọng hoặc tử vong".
PGS.TS Trần Hồng Côn
(Khoa Hoá, ĐH KHTN, ĐH Quốc gia Hà Nội)
Nhiều nước cấm nhưng Việt Nam vẫn “thả lỏng”
“Theo tôi được biết, hiện tại ở Việt Nam chưa có một cơ quan nào đứng ra nghiên cứu và phân tích về thành phần cũng như tác hại của loại thuốc này. Shisha dần trở thành thú vui chết người trong giới trẻ. Nhiều nước trên thế giới đã đưa ra lời cảnh báo, thậm chí cấm sử dụng loại thuốc này.
Nhưng ở Việt Nam, mặt hàng này không có trong danh mục chất cấm mua bán. Tôi có cảm giác như shisha đang bị các nhà quản lý “lãng quên” khi không có bất cứ một cảnh báo nào về những tác hại của nó. Theo tôi, các cơ quan chức năng nên vào cuộc, tổ chức những cuộc khảo sát, điều tra, nghiên cứu về những tác hại của shisha, đồng thời đưa ra những chế tài, quy định xử lý”.
Lương y đa khoa Vũ Quốc Trung