> Những người phụ nữ yêu thương của Gagarin
Valentina Gagarina không bao giờ quên lần cuối cùng hai vợ chồng gặp nhau. Ngày 24-3-1968, chủ nhật, Gagarin đưa cô vào bệnh viện. Thứ 3, sau khi được bác sĩ khám và cho thuốc, Valentina ra vườn của bệnh viện dạo thì Gagarin đến.
Anh nói đang phiên trực, nhưng tạt qua để nói với cô rằng mọi việc ở nhà vẫn tốt, không có mẹ, hai cô con gái bắt thăm xem ai xếp bát lên bàn ăn, ai phải rửa bát. Galia nhỏ hơn rút phải cái thăm rửa bát nên Lena lớn hơn tình nguyện làm thêm một số việc phụ nữa.
Valentina mỉm cười nghe chồng nói. Cô đâu có ngờ không bao giờ còn thấy anh nữa. Tối hôm đó, 26 sang ngày 27-3-1968, cô khó ngủ, rạng sáng chợt nhớ hôm nay anh có lịch bay. Tự nhiên thở dài và có cảm giác nặng nề suốt buổi sáng.
Chiều, ba phi công vũ trụ thế hệ đầu tiên - ba người bạn gần gũi của gia đình là Valentina Tereshkova (nữ du hành vũ trụ đầu tiên trên thế giới), Andrian Nikolaev, Pavel Popovich bước vào phòng bệnh. Valentina lập tức hiểu chuyện gì: “Yura gặp nạn rồi phải không?” “Vâng”. Cô nói khẽ: “Đó là do tôi không có mặt để tiễn anh ấy. Tôi luôn tiễn anh ấy, luôn luôn...”
Cho đến bây giờ, trên bàn làm việc của Gagarin ở thành phố Ngôi sao vẫn còn để mở trang sổ lịch làm việc, những dòng cuối ghi là: “Ngày 27-3, Bay, Gặp truyền hình, tạp chí “Ngọn lửa” chuẩn bị cho ngày Du hành vũ trụ vào 17h”. “Ngày 28 - Về với Valya”.
Không có trong cuộc đời Gagarin cái ngày 28 ấy!
Sau cái chết của chồng, Valentina trở thành một người đàn bà u uẩn, trầm lặng, ít tiếp xúc với bên ngoài, dành hết thời gian cho công việc và nuôi day hai cô con gái. Bà tiếp tục làm việc ở bệnh viện thành phố Ngôi Sao rồi về hưu sau hơn 30 năm cống hiến.
Cho đến bây giờ, bà vẫn sống trong căn hộ 4 phòng mà Nhà nước cấp cho gia đình từ những năm 60 thế kỷ trước. Khi các con đã lớn, đi Mátxcơva học đại học rồi lấy chồng trên đó, bà vẫn ở lại. Một thời gian dài, bà mang Ekaterina, cháu ngoại đầu về sống cùng.
Nguyên tắc của bà là không trò chuyện với báo chí trừ rất ít ngoại lệ. Bà cũng cố giữ cho con cháu tránh xa việc phải lên mặt báo. Năm 1995, bà đồng ý tiếp một nhà báo của tờ Commersant vì ông này nhắc đến kỷ niệm một lần hồi năm 1961, ông đến nhà chờ phỏng vấn từ sáng và được bà ân cần đãi ba bữa ăn vì đến tối Gagarin mới về.
Nhưng bà dứt khoát không cho ông địa chỉ để đến chụp ảnh cậu cháu Gagarin. Có lẽ bà không muốn cháu rơi vào tình cảnh như hai con của bà trước đây: ở trường, lúc nào họ cũng bị gây sức ép “các em là con của Gagarin, các em phải là người giỏi nhất”.
Cuộc sống có những thăng trầm. Thời thế thay đổi, Liên Xô không còn nữa, có những thời điểm mà vợ con phi công vũ trụ số 1 của hành tinh cũng gặp khó khăn về vật chất. Nửa đầu những năm 90, lương hưu và trợ cấp của bà cỡ 200 đô la, lương hai con gái, đều là phó tiến sĩ khoa học: khoảng 100 đô la/tháng.
Valentina đã phải dằn vặt đau khổ rất nhiều để đi đến quyết định gửi một chiếc đồng hồ và một bộ vét của Gagarin đến Nhà Sotheby’s Luân Đôn để bán đấu giá. Bạn thân của gia đình, nhà du hành vũ trụ Alexey Leonov - người đầu tiên trên thế giới bước từ tàu ra ngoài khoảng không vũ trụ - đã phải động viên bà rất nhiều: “Chị đừng dằn vặt nữa. Yura chắc chắn sẽ không trách chị đâu. Bán để lo cho chính các con của anh ấy kia mà”.
“Người ta bắt đầu quên Yury. Những thế hệ mới lớn lên với những mối quan tâm, mối buồn vui của họ...” - Valentina Gagarina.
Bà buồn bã: “Người ta bắt đầu quên Yury. Những thế hệ mới lớn lên với những mối quan tâm, mối buồn vui của họ. Anh biết không, tôi choáng váng, theo số liệu của đại tá Saev, 70% học sinh phổ thông hiện nay không biết Gagarin là ai. Còn phi công vũ trụ Shatalov hôm nay cũng đến đây, đã rút ra kết luận từ những cuộc gặp gỡ tiếp xúc: rất nhiều công dân trẻ của nước Nga hiện nay có khái niệm rất mù mờ về nhà du hành vũ trụ đầu tiên”.
Hẳn bà phải được thấy an ủi khi dịp 50 năm ngày con người đầu tiên bay vào vũ trụ vừa qua được nước Nga kỷ niệm hoành tráng với pháo hoa bung trời Mátxcơva.
Niềm vui lớn của Valentina là hai con gái đã nên người. Trong cuộc trò chuyện với nhà báo của tờ Commersant nói trên, bà nói: “Tôi gây dựng xong cho Lena và Galya. Chúng nó rất khá. Yura mà biết hẳn sẽ tự hào. Phổ thông thì huy chương vàng, đại học thì bằng đỏ, luận án phó tiến sĩ cũng xong cả rồi. Con chị thì làm sử, con em là nhà kinh tế. Mọi người đều nói chúng là chuyên gia giỏi”.
Elena, con gái lớn của Gagarin hiện là Giám đốc Viện bảo tàng Điện Kreml.
Sau khi tốt nghiệp phổ thông với huy chương vàng, Elena thi vào học bộ môn Nghệ thuật tạo hình, khoa Sử, trường Đại học Tổng hợp Quốc gia Mátxcơva mang tên Lomonosov. Sau khi tốt nghiệp, Elena vào làm việc tại Bảo tàng nghệ thuật tạo hình mang tên Pushkin ở Mátxcơva.
Năm 2001, dịp 40 năm Gagarin bay vào vũ trụ, V.Putin bổ nhiệm bà làm Giám đốc Bảo tồn-Bảo tàng Điện Kreml. Tất nhiên việc bổ nhiệm một chức vụ quan trọng như vậy không phải không có có ảnh hưởng của việc bà là con nhà du hành vũ trụ đầu tiên. Tuy nhiên, cho đến bây giờ, bà vẫn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Gagarin sẽ nói gì khi thấy con gái trên cương vị ở ngay trung tâm đầu não của đất nước? Câu trả lời của Elena là: “Chắc ông sẽ thương cảm cho tôi”.
Con gái thứ hai của Gagarin, Galina (SN 1961) tốt nghiệp Học viện Kinh tế quốc dân mang tên G.V. Plekhanov và ở lại trường làm giảng viên cho đến bây giờ.
Hai con gái của Gagarin khi lấy chồng đều không đổi theo họ chồng như phong tục và định lệ Nga mà giữ họ bố. Elena có một con gái tên là Ekaterina. Còn Galina có một con trai đặt tên là Yury để nhớ đến Gagarin. Cả hai cháu của Gagarin cũng vào học ở Đại học Quốc gia Mátxcơva. Ekaterina đã tốt nghiệp và vào Bảo tàng điện Kreml làm việc như mẹ. Yury còn đang học.