Theo ACV, đường cất hạ cánh, đường lăn sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất đều đã được khai thác vượt tải và vượt tần suất thiết kế, nên đã xuất hiện hư hỏng và mặt đường xuống cấp nghiêm trọng, thường xuyên bị bong bật, nứt vỡ, phùi bùn…
Sân bay Tân Sơn Nhất (TPHCM)
Hiện có hai đường cất hạ cánh song song theo mô hình được xây dựng từ năm 1967
Đường cất hạ cánh 25R/07L được sửa chữa và đưa vào sử dụng tháng 6/2013, đảm bảo khai thác tàu bay B777 - 300 ER hoặc tương đương với tần suất hoạt động 55.100 lần cất hạ cánh trong 10 năm (tức tới năm 2023). Tuy nhiên, tính đến hết tháng 4/2018, tổng số lần cất hạ cánh trên đường này (quy đổi ra tàu B777) đã là 126.000 lần (vượt 70.900 lần cất hạ cánh theo thiết kế).
Tổng số lượt chuyến bay cất hạ cánh trung bình hơn 700 chuyến bay/ngày. Năng lực thông qua đường cất hạ cánh hiện đang được điều phối 44 chuyến bay/giờ, trung bình cứ 1 phút 20 giây lại có một máy bay cất hoặc hạ cánh.
Sân bay hiện đang khai thác các loại tàu bay có tải trọng và áp suất bánh hơi lớn hơn so với máy bay tính toán thiết kế (tàu bay B777–300), như tàu bay A350-900, B787-9.
Về hành khách, Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất thiết kế 25 triệu hành khách/năm, tuy nhiên, năm 2018 sân bay này đã phục vụ 38,5 triệu hành khách (gấp 1,5 lần thiết kế).
Tình hình tăng trưởng hoạt động bay nhanh chóng đã dẫn đến tình trạng quá tải từ trên trời cho đến đường cất hạ cánh, đường lăn, nhà ga và sân đỗ sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất tại một số thời điểm, gây không ít khó khăn cho công tác quản lý điều hành bay của các cơ sở cung cấp dịch vụ không lưu.
Sân bay Nội Bài (Hà Nội)
Đường cất hạ cánh 11R/29L (1B) đưa vào khai thác năm 2003, được thiết kế đảm bảo khai thác tàu bay B747-400 cho khoảng 10.500 lượt cất hạ cánh trong 20 năm (tới năm 2023). Tuy nhiên, tính đến hết tháng 4/2018, tổng số lần cất hạ cánh trên đường băng này đã lên tới 284.200 lần (vượt hơn 273.700 lần cất hạ cánh theo thiết kế).
Trong 3 năm gần đây, sản lượng khai thách bình quân của Nội Bài tăng khoảng 11%/năm. Có thời điểm số chuyến bay cất và hạ cánh lên tới 42 chuyến/1 giờ so với năng lực khai thác là 37 chuyến/1 giờ.
Sân bay hiện đang khai thác các loại tàu bay có tải trọng và áp suất bánh hơi lớn hơn so với máy bay tính toán thiết kế (tàu bay B747–400), như tàu bay A350-900, B787-9.
Cảng hàng không Nội Bài có công suất hạ tầng hiện hữu khoảng 21 triệu hành khách/năm, trong năm 2018, cảng đã phục vụ hơn 26 triệu hành khách (vượt công suất thiết kế).
Tình trạng khai thác vượt công suất khiến cả 2 đường cất hạ cánh và các đường lăn sân bay này xuống cấp, hư hỏng.
Giải pháp cho 2 sân bay
Do vướng quy định, việc đầu tư xây dựng, sửa chữa hạ tầng khu bay (đường cất hạ cánh, đường lăn) do ngân sách đảm bảo. Do đó, từ năm 2017 tới nay, hạ tầng khu bay của 2 sân bay trên chưa được sửa chữa lớn. Đơn vị được giao quản lý (ACV) chỉ có thể thực hiện công tác duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa thường xuyên và khắc phục sự cố của hệ thống sân đường. Đây chỉ là giải pháp sửa chữa tạm thời, tính chủ động không cao, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an toàn cho hoạt động bay và thậm chí phải dừng khai thác bất cứ thời điểm nào.
Do đó, ACV kiến nghị Bộ GTVT xem xét và sớm giải quyết vướng mắc về cơ chế vốn đối với tài sản khu bay để tăng tính chủ động và đẩy nhanh việc đầu tư, sửa chữa các dự án trọng điểm.
- Xây dựng cơ chế tài chính linh hoạt trong một số trường hợp cần phải thực hiện ngay để khắc phục các sự cố nhằm đảm bảo cho hoạt động bay an toàn và liên tục.
- Cho phép tiến hành sửa chữa lớn càng sớm càng tốt đường cất hạ cánh, đường lăn xuống cấp.
- Sớm quy hoạch, mở rộng Cảng HKQT Nội Bài đáp ứng nhu cầu khai thác và phát triển tại Cảng.
Giải pháp của Bộ GTVT
Trước đó, năm 2018, Bộ GTVT đã có báo cáo Thủ tướng về tình trạng xuống cấp của hạ tầng khu bay tại 2 sân bay trên. Đồng thời đề xuất bổ sung danh mục và bố trí kế hoạch vốn trung hạn 2016 - 2020 từ nguồn dự phòng của Chính phủ để sửa chữa 2 sân bay.
Số vốn cần hơn 4.200 tỷ đồng để sửa chữa hạ tầng khu bay, và 250 tỷ đồng cho hệ thống hàng rào an ninh khung bay, đường công vụ tuần tra.
Trong trường hợp không thể bố trí vốn ngân sách Nhà nước, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng xem xét phương án sử dụng nguồn thu từ hoạt động khu bay để thực hiện các dự án cấp bách nêu trên. Thực hiện ghi thu, ghi chi ngân sách Nhà nước như giai đoạn trước 31/7/2017 đã được Thủ tướng chấp thuận; hoặc sử dụng quỹ đầu tư phát triển của ACV để thực hiện đầu tư, ngân sách nhà nước hoàn trả sau.
Theo ACV, hiện đơn vị này đang giữ hộ ngân sách nguồn thu từ phí cất, hạ cánh tại cảng hàng không (tích lũy từ 2018, mỗi năm hơn 1.000 tỷ đồng).
Tuy nhiên, giải pháp căn cơ, theo ACV là có cơ chế giao cho ACV quản lý khai thác hạ tầng khu bay, để doanh nghiệp này có thể dùng quỹ đầu tư phát triển của mình đầu tư sửa chữa, nâng cấp hạ tầng khu bay.