Kỳ tôm là loài bò sát cùng họ với kỳ đà nhưng nhỏ nhắn, có vây, đổi màu rất đẹp và hiền. Ở các nước phương Tây, con vật này được người dân ưa chuộng nuôi làm cảnh và đem theo bên mình như vật cưng. Tại Việt Nam đã có một vài trang trại nuôi kỳ tôm xuất khẩu phục vụ nhu cầu đó.
Thị xã Gia Nghĩa có nhiều đồi núi, sông suối ao hồ là môi trường sống rất tốt cho kỳ tôm, cũng là địa chỉ lý tưởng cho các tay săn mồi. Kỳ tôm có đặc tính: Cứ vào buổi chiều, khi mặt trời lặn là leo lên đậu ở các cành cây gần mặt nước, sáng xuống nước tắm rồi lên phơi nắng. Biết được quy luật đó, cứ đêm xuống là dân săn kỳ tôm đã ra các bờ suối, ao hồ trong rẫy, trong rừng dùng đèn pin, bẫy lồng, bẫy kẹp, thòng lọng, vợt, súng… để tìm bắt.
Dân săn bắn còn dùng súng gắn mũi tên buộc đoạn dây dài, bắn kỳ tôm. Con nào đậu gần bờ thì dễ dàng bị người đi săn tóm bằng tay không.
Anh Lê Văn Sơn ở thôn 3, xã Đắk Nia, thị xã Gia Nghĩa không phải là dân bắt kỳ tôm chuyên nghiệp, nhưng có đêm đi soi ếch, chỉ bằng tay không, anh cũng bắt được một vài con kỳ tôm.
Buổi sáng, đi dọc quốc lộ 28 dễ thấy những nông dân trong các thôn tại xã Đắk Nia, thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông đưa kỳ tôm ra bán cho các quán nhậu, hay quầy thực phẩm.
Tại thị xã Gia Nghĩa không khó để bắt gặp kỳ tôm bị trói chân bỏ trong chậu bán dọc đường trước chợ. Nhiều nhà hàng, quán nhậu tại đây cũng không thiếu món kỳ tôm được săn bắt từ tự nhiên.
Có được kỳ tôm là dân nhậu cắt lấy tiết, lấy mật pha rượu, phần thịt xào sả ớt hoặc rô ti. Người ta giết thịt kỳ tôm kể cả to lẫn nhỏ. Kỳ tôm cái trong mùa sinh sản đang mang bụng trứng cũng bị xẻ thịt. Kỳ tôm tự nhiên ở địa phương ngày càng cạn kiệt.
Một người chuyên đi bắt kỳ tôm tên Bính kể: “Trước mỗi lần tui đi đặt lồng, soi bắt bằng tay, bằng vợt cũng được hàng chục con. Mấy năm nay ít dần, mỗi đêm chỉ bắt được vài ba con”. Tuy vậy, hằng đêm có rất nhiều tay săn đi tìm bắt kỳ tôm, vì thế mỗi ngày trên địa bàn này cũng có hàng chục tới hàng trăm con kỳ tôm bị biến thành món nhậu. Giá kỳ tôm 100.000-120.000 đồng/kg.
Giới chơi sinh vật cảnh trong nước yêu thích loài vật độc đáo này thì tìm mua, trao đổi với giá 150-300 ngàn đồng/con.