Chứng kiến cha mẹ mình đổ đi hơn 10 tấn cam, và bao nhiêu hộ dân khác trong vùng không thể tiêu thụ hàng chỉ vì phụ thuộc vào thương lái và thị trường truyền thống, Nguyễn Thị Lê Na – người con gái xứ Nghệ không có chuyên môn về nông nghiệp đã mạnh dạn khởi nghiệp với thứ quả đặc sản của quê hương. Một câu chuyện đầy lôi cuốn về mô hình sản xuất và tiêu thụ nông sản Việt trong thời đại mới, giúp người nông dân tham gia vào chuỗi giá trị để làm giàu bền vững.
Trái cam Kỳ Yến và những thách thức của ngày đầu
Cũng như bao nhiêu người nông dân trên đất nước Việt Nam, người dân Quỳ Hợp bao đời gắn bó với đất đai, với những mảnh vườn cam cha ông để lại. Quanh năm cực nhọc với nắng gió khô cằn, nhưng thu nhập người dân vẫn hết sức bấp bênh do không thể chủ động quản lý đầu ra sản phẩm. Lê Na ngậm ngùi: “Những năm 2000, trái cam Vinh bị thương lái ép giá, rớt giá đỉnh điểm, có nhưng năm cam chín rụng mà không có người mua”.
Thương người dân quê mình, tiếc những trái cam căng mọng đong đầy công sức của bà con, Lê Na quyết tâm khởi nghiệp với mô hình trồng cam sinh thái. Ra mắt vào năm 2013, mục tiêu ban đầu của thương hiệu Cam Vinh Kỳ Yến chính là những sản phẩm nông sản sạch, an toàn, tiếp đến là xây dựng thị trường tiêu thụ bền vững cho cam và các sản phẩm từ trái cam Kỳ Yến.
Thế nhưng, vạn sự khởi đầu nan. Doanh nghiệp nhanh chóng phải đương đầu với hai thách thức lớn: một là thuyết phục người dân quê chuyển đổi từ phương thức canh tác thông thường sang canh tác sinh thái; và hai là tìm đầu ra tiêu thụ sản phẩm thật bền vững và hiệu quả.
Cam Vinh Kỳ Yến
Với nhiệt huyết của một người trẻ tuổi, Lê Na và các cộng sự đã từng bước thuyết phục bà con đi theo mô hình nông nghiệp mới. Thế nhưng với một doanh nghiệp nhỏ, số vốn có hạn, câu chuyện đầu ra thực sự là bài toán khó khăn.
Phương tiện mới mở ra hướng đi mới
Sự hiện diện của những nền tảng trực tuyến đã đem đến một hướng đi mới cho nông sản Việt. Nhằm tiết kiệm chi phí quảng bá và đa dạng hóa kênh tiêu thụ, Lê Na lập trang Facebook Cam Vinh Kỳ Yến để bán hàng. Tuy nhiên ở thời điểm đó, do kiến thức còn hạn chế nên việc kinh doanh ban đầu chưa đạt hiệu quả.
May mắn cho Lê Na là không lâu sau, cô cùng các cộng sự được tham gia khóa tập huấn Boost with Facebook do Phòng Thương mại công nghiệp Việt Nam và Facebook phối hợp tổ chức. Khóa học giúp doanh nghiệp vận dụng hiệu quả nền tảng để khảo sát thị trường, đánh giá tập khách hàng, từ đó phát triển các nội dung để đăng tải vào các khung giờ phù hợp. Chỉ một thời gian ngắn, hiệu quả tương tác và chuyển đổi doanh số tăng rõ rệt.
Facebook đã giúp những doanh nghiệp nhỏ như Cam Vinh Kỳ Yến xây dựng thương hiệu hiệu quả. Lê Na cho biết, trước đây, những doanh nghiệp nhỏ như Cam Vinh Kỳ Yến thường phải đi theo phương thức truyền thống để tiếp cận người tiêu dùng: đó là qua các nhà phân phối trung gian, các bộ phận thu mua của các siêu thị. Những lớp trung gian này chưa chắc có đánh giá đúng đắn về sản phẩm của công ty. Thông qua Facebook, sản phẩm của Cam Vinh Kỳ Yến có thể tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng và đó là những nhà đánh giá chính xác nhất chất lượng sản phẩm của họ, từ đó tiếp cận thị trường dễ dàng và thương hiệu có khả năng lan tỏa rộng hơn.
Không chỉ đem đến một “thị trường tiêu thụ” mới, Cam Vinh Kỳ Yến tiếp tục mở rộng “phạm vi phủ sóng” với mạng lưới phân phối rộng khắp trên toàn quốc. Với tính năng tuyển dụng trên Facebook, Lê Na nhanh chóng kết nối được với 20 đại lý bán hàng chỉ trong 3 ngày, “điều mà trước đây tôi phải mất gần năm trời mới làm được!”
Cô Nguyễn Thị Lê Na
Giờ đây, những trái cam Kỳ Yến đã có mặt khắp Việt Nam, được phân phối tại các cửa hàng thực phẩm sạch ở các thành phố lớn như Hà Nội, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh.
Xây dựng cộng đồng sinh thái
Cũng thông qua Facebook, Lê Na đã có cơ hội kết nối với những người làm nông nghiệp sinh thái trên khắp Việt Nam. Đặc biệt, doanh nghiệp của cô đã được Quỹ đầu tư mạo hiểm Việt Nam Silicon Valley rót vốn lên tới 20.000 USD để xây dựng làng du lịch cam sinh thái đầu tiên tại Nghệ An. Doanh nghiệp cũng nhận được những sự hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn canh tác và sản xuất quý báu đến từ các chuyên gia trong và ngoài nước đến từ Nhật Bản, Hà Lan, Mỹ, từng bước đa dạng hóa danh mục sản phẩm, bao gồm cam tươi, mứt cam, cam sấy, tinh dầu cam v.v. Cuối năm 2018, Cam Vinh Kỳ Yến đã xuất khẩu lô hàng vỏ cam sấy dẻo và tinh dầu cam đầu tiên đi Hà Lan dưới tên thương hiệu của chính mình.
Từ những ngày đầu chỉ có 4 hộ dân ký hợp đồng để Cam Vinh Kỳ Yến cung cấp, hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm, đến nay đã có đến 20 hộ nông dân hăng hái tham gia. Đến năm 2020, Cam Vinh Kỳ Yến kỳ vọng xây dựng một vùng cam sinh thái khoảng 20 héc-ta hoàn toàn không hóa chất. Lê Na tâm sự, nhờ công nghệ mới, nhờ mạng xã hội, doanh nghiệp của cô đã thực hiện được những thay đổi đáng kinh ngạc, góp phần mang lại nguồn sinh kế bền vững cho bà con Quỳ Hợp, Nghệ An.