“Đoàn xã mình đang gây quỹ lấy tiền mua báo Tiền Phong…” – Anh Văn, Bí thư Đoàn xã Thanh Định tâm sự với PV Tiền Phong trong dịp cán bộ chiến sỹ TCHC hành quân về An toàn khu (ATK), kỷ niệm 55 năm ngày thành lập Tổng cục.
Anh Văn vui buồn lẫn lộn. Vui vì hôm nay bộ đội TCHC lại về, cả xã mở hội đón các anh. Buồn vì xã còn đeo cái nghèo. Thanh niên lớn lên, vẫn là quanh quẩn với cây chè, chè lỡ mất mùa, phải đi làm thuê.
Dẫn tôi ra đầu hành lang nhà Hội trường xã khang trang, anh khoát tay chỉ: “Nhà trạm xá, nhà mẫu giáo, khu tưởng niệm liệt sỹ… đều do bộ đội TCHC góp tiền, góp công xây tặng xã. Ơn bộ đội nhiều lắm…”.
Chiều mưa vùng ATK trải thênh thang núi rừng. Trước cổng khu trung tâm xã, nhà dân hãy còn thưa thớt. Thấp thoáng nhà sàn lấp trong cây xanh um tùm. Chiều ấy, cả thôn vui quá, nấu cơm ăn sớm để tối đi xem văn nghệ.
Biết tin lính TCHC về làng, nhiều thanh niên xã Thanh Định ở xa cũng tìm về. Ngày hội mà. Bộ đội về buổi chiều đã tổ chức tặng quà cho dân. Đoàn văn nghệ TCHC còn dựng ngay sân khấu thật đẹp cạnh làng Thẩm Quẩn.
Mấy hôm rồi, Đoàn xã say mê chăm chỉ tập văn nghệ. “Những điệu múa thanh niên đang tập là do bộ đội dạy trai làng Thẩm Quẩn đấy” – Tôi nhớ lời anh Văn tâm sự.
Đêm ấy mưa to, buổi văn nghệ chuyển vào hội trường xã, nửa đêm rồi chưa ai muốn về. “Hội trường xịn thế” - Tôi tấm tắc. Anh Văn bảo những công trình này đều do lính TCHC chăm lo. Nhớ hôm xây nhà hội trường, bộ đội với thanh niên xã quên bữa, quên cả nắng mưa cùng nhau đắp đất, san nền.
Nhà bà Phan gần đó còn hiến cả khoảng đồi lớn để dành đất xây hội trường. Ai cũng hiểu, bộ đội chẳng tiếc gì bà con, dân có đất thì tiếc làm chi. Từ ấy cả xã có nhà văn hóa to đẹp cho thanh niên hát hò, tổ chức đám cưới, hội họp…
6 giờ 30, Trung tâm Y tế xã đã đông người. Bà con được khám chữa bệnh miễn phí mà. Nhiều cụ già đến sớm đã có ghế nhựa sếp sẵn ngoài sân để ngồi. Bộ đội còn dậy sớm hơn. Các anh lính, chị lính của Viện 354 tất bật, tận tụy. Ai đến trước, khám trước, cụ già thì ưu tiên, con gái trẻ thì chờ nán lại…
250 người đã được bộ đội khám, cấp thuốc trong vòng buổi sáng. Ai cũng được dặn dò chu đáo cách dùng thuốc, cách vệ sinh. Từ ngày có nhà trạm xá khang trang, ai đau ốm gì cũng hiếm khi phải đi xa khám chữa.
Nhưng hiện nay người dân xã Thanh Định còn nghèo. Nhà bà Chúc ở thôn Thẩm Quẩn có hai con trai tuổi thanh niên đều đi làm thuê ở xa. Bà cũng đi làm thuê mướn quanh quẩn trong xã. Hồi ông nhà bị ốm chết, bà bán hết đất để mua 2 con lợn làm ma cho chồng. Bộ đội đã thăm hỏi nhà bà nhiều lắm. Trong làng, nhà bà Phan, ông Triệu, bà Ma Hường… cũng nghèo vậy, bộ đội cũng đến động viên…
Ông Đàm, người đã bao năm làm Chủ tịch xã gặp PV: “Giá như Thanh Định được “cái cần câu”. Dân chẳng có nghề phụ, tất cả vẫn tự túc, tự cấp. Tre nứa sẵn nhưng bảo dân đan lát thì đầu ra ở đâu? Huyện Định Hoá chưa có khu công nghiệp lớn, dân trí còn hạn chế này thì khoa học công nghệ muốn đưa về cũng khó.
Hằng năm, hơn 200 lao động dư dôi, bà con tự đi tìm nơi làm thuê đấy chứ. Mấy năm nay Nhà nước cho cái máy tính nhưng chẳng cán bộ xã nào biết dùng, đành cất vào tủ.
Mấy chục hộ vay tiền ngân hàng còn phải gia hạn nợ. Có bộ đội chăm lo, niềm tin của tôi gửi gắm cho Đoàn TN. Thanh niên phải tìm cách làm ăn, lẽ nào để bộ đội lo nốt?”.
Chủ nhiệm Chính trị TCHC, Đại tá Trần Viết Bằng trao đổi với PV báo Tiền Phong, gắn bó với vùng đất này, không ai hiểu người hiểu đất Thanh Định hơn các anh. TCHC cũng muốn đưa con em xã vào làm công nhân một số doanh nghiệp của Tổng cục nhưng việc này đâu dễ.
Cho sách vở, xây trường học… đấy cũng là một đoạn cứng của “cái cần câu” rồi. “Cái cần câu” để thay đổi kinh tế xã hội cho dân, có lẽ cả xã hội cùng phải chăm lo. Nhưng cốt nhất là ý thức tự vươn lên khó khăn của người vùng ATK này.
Đảng lo thế đã là nhiều, còn bao vùng miền khó khăn nữa… Bộ đội tin là, vùng ATK giàu truyền thống cách mạng này sẽ có cơ hội phát triển để không lỡ nhịp với con tàu dưới xuôi. Con chữ cải thiện dân trí Thanh Định sẽ bắt đầu cho cơ hội ấy…
Rời núi rừng ATK xanh màu áo lính, sau buổi về thăm cội nguồn, tiếp thêm sức sống cho bản làng một thời anh dũng, cán bộ chiến sỹ TCHC ai cũng vui vì đã lại có dịp giúp dân nhiều hơn. Nhưng cũng có người lính thấm chút buồn. Bộ đội hiểu, người Thanh Định còn phải gắng thật nhiều để tự đi lên.