Ngày 21/8, Bộ Y tế cho biết, Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) đã có công văn gửi Sở Y tế Hải Phòng và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hải Phòng về việc báo cáo thông tin nhóm cộng đồng triển khai xét nghiệm HIV cho học sinh.
Cụ thể, trong 2 ngày 18 và 19/8, Cục Phòng, chống HIV/AIDS nhận được thông tin của hàng loạt báo chí phản ánh về việc nhóm Bông hồng đen (nhóm cộng đồng) tổ chức tuyên truyền và lấy mẫu máu xét nghiệm của học sinh trường trung học cơ sở ở Phường Hải Sơn, Quận Đồ Sơn, Hải Phòng không thông qua phụ huynh hay nhà trường và chính quyền địa phương.
Cục Phòng, chống HIV/AIDS đề nghị Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hải Phòng: phối hợp với các đơn vị liên quan làm rõ thông tin các báo phản ánh và có văn bản báo cáo về Cục Phòng, chống HIV/AIDS trước 12h ngày 22/8/2023 để báo cáo Lãnh đạo Bộ Y tế.
Tối 21/8, tờ Pháp luật TPHCM dẫn nguồn tin cho biết, Sở Y tế Hải Phòng đã có báo cáo gửi UBND thành phố Hải Phòng về thông tin nhóm cộng đồng triển khai xét nghiệm HIV không thông qua phụ huynh, nhà trường, gây bức xúc dư luận.
Trong báo cáo, Sở Y tế Hải Phòng làm rõ nhóm nói trên có tên gọi là Bông hồng đen – Cầu vồng đen với 6 tiếp cận viên. Trưởng nhóm là bà Đ.T.U, thuê văn phòng hoạt động tại số 44 phố Nguyễn Hữu Cầu, phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn.
Nhóm này hoạt động theo hợp tác với Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) theo thoả thuận hợp tác được ký vào ngày 30-12-2022.
SCDI do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam thành lập từ năm 2010. Văn phòng của SCDI Hải Phòng do bà N.T.T.T điều hành, mở từ năm 2016.
Ở thời điểm hiện tại, SCDI đang triển khai Dự án “Bảo vệ tương lai – Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma tuý tại Việt Nam” của Liên Hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam, nguồn vốn từ viện trợ phi chính phủ nước ngoài.
SCDI hợp tác với 6 nhóm: Bông hồng đen - Cầu vồng đen (5 Tiếp cận viên), Bình Minh (6 TCV), Hải Đăng (6 TCV), Hoa Trinh Nữ (6 TCV), Cát Trắng (7 TCV), Vòng tay bè bạn (8 TCV) để triển khai hoạt động dự án trong nhóm người trẻ sử dụng ma tuý ở độ tuổi từ 16 đến 24, triển khai từ tháng 01-12/2023.
Toàn bộ kinh phí vận hành và sinh phẩm, vật tư triển khai hoạt động đều từ nguồn của Dự án “Bảo vệ tương lai - Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma tuý tại Việt Nam”.
Nhiệm vụ của nhóm Bông hồng đen – Cầu vồng đen ở Hải Phòng là tiếp cận và can thiệp khách hàng là người sử dụng ma tuý trong độ tuổi từ 16 đến 24, với các hoạt động: Khách hàng được Tiếp cận viên (TCV) sàng lọc độ tuổi; Tư vấn và xét nghiệm HIV bởi TCV đã được dự án tập huấn; Thực hiện các bảng hỏi phỏng vấn ngắn như: Thông tin cơ bản về hành vi nguy cơ và đánh giá kiến thức về ma túy, sức khỏe tâm thần.
Cùng với đó, chuyển gửi khách hàng của dự án nhận hỗ trợ theo từng gói can thiệp phù hợp. Các can thiệp bao gồm: STIs, MMT, xét nghiệm HIV định kỳ, Viêm gan C, Lao, sức khoẻ tâm thần... Ngoài ra, truyền thông nâng cao nhận thức, cung cấp thông tin về giảm hại ma túy, STIs, HIV, các kỹ năng... cho khách hàng.
Theo báo cáo, từ 1/1/2023 đến ngày 17/8/2023, số khách hàng được nhóm này tư vấn xét nghiệm sàng lọc HIV là 200 người, kết quả 200 mẫu không phản ứng. Ngày 18/8/2023, có 4 khách hàng được tư vấn xét nghiệm sàng lọc HIV, kết quả 4 mẫu không phản ứng. Nhóm chưa cung cấp thông tin về độ tuổi của 4 khách hàng.
Sở Y tế Hải Phòng cũng cho biết thêm, khi làm việc với SCDI, đơn vị này không cung cấp được văn bản của UBND Hải Phòng về việc đồng ý tiếp nhận dự án triển khai tại địa bàn thành phố. SCDI cũng chưa cung cấp được kế hoạch, văn kiện và những tài liệu liên quan tại địa bàn thành phố Hải Phòng cho Sở Y tế.
Ngoài ra, SCDI chưa cung cấp được đầy đủ quy trình triển khai dự án, hồ sơ giấy tờ của tiếp cận viên tham gia dự án; biểu mẫu và quy trình thực hiện tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng chưa đúng theo quy định Bộ Y tế ban hành. Cùng với đó, SCDI chưa đưa ra được biên bản về việc đi giám sát hoạt động của các nhóm.
Sở Y tế Hải Phòng báo cáo đến UBND thành phố để xem xét, chỉ đạo hướng xử lý sự việc. Được biết, lãnh đạo TP Hải Phòng chỉ đạo sẽ xử lý nghiêm nếu có sai phạm trong sự việc này.
Trong diễn biến liên quan, báo VietNamNet dẫn lời một số phụ huynh có con bị nhóm Bông hồng đen lấy máu cho biết, họ chưa hết lo lắng, bức xúc. Một số phụ huynh đã đưa con đến cơ sở y tế để kiểm tra sức khoẻ.
Phụ huynh trao đổi với phóng viên.
“Chúng tôi lo lắng việc các tình nguyện viên nhóm này dùng kim tiêm lấy máu, test để lấy dịch hầu các con có đúng quy trình không. Có đảm bảo an toàn theo quy trình khi tiếp xúc với người có H không? Do đó, để yên tâm, chúng tôi đã cho con đi làm xét nghiệm và theo dõi sức khoẻ”, một phụ huynh nói trên báo Vietnamnet.
Nói thêm với PV, chị N.T.H - mẹ của một nam sinh (13 tuổi, ở phường Hải Sơn), cho biết: “Tôi phát hiện sự việc khi đọc được tin nhắn của con trên địa thoại. Theo đó, các con học cùng lớp rủ nhau đi lấy máu, xét nghiệm HIV sẽ có tiền. Tôi hoảng sợ và lặng lẽ thông báo cho các phụ huynh khác để cùng theo dõi con và tìm đến tận nơi tổ chức này hoạt động”.
Sau khi biết chính xác địa chỉ nhóm Bông hồng đen hoạt động, chị H. và một số phụ huynh khác đã báo cơ quan công an, cán bộ y tế đi đến nơi nhóm này lấy mẫu, xét nghiệm.
"Tại thời điểm chúng tôi đến, có khoảng 4 học sinh đã ở trong để lấy mẫu, còn 8 em vẫn chờ ở ngoài. Khi chúng tôi vào, nhóm này tỏ ra bất ngờ và chưa cung cấp các giấy tờ hợp pháp", chị H. kể.
Theo lời chị H., học sinh còn được thành viên nhóm Bông hồng đen nhắn tin dụ dỗ đến lấy máu xét nghiệm HIV. Nội dung tin nhắn thể hiện, mỗi cháu đến lấy máu sẽ được 100.000 đồng, giới thiệu thêm người sẽ được 25.000 đồng và rủ càng đông càng tốt; khi đến không mặc quần áo học sinh...
Cũng trên tờ Vietnamnet, chị M., một phụ huynh học sinh lớp 8 khác, bày tỏ băn khoăn trước khi lấy máu, các cháu được nhóm lấy dấu vân tay. Học sinh nào không lấy vân tay, không thực hiện lấy máu, xét nghiệm.
Chị M. nghi ngờ hành động lấy dấu vân tay có mục đích khác nữa, không phải để thực hiện lấy máu xét nghiệm HIV.
"Tất cả thành viên nhóm Bông hồng đen là người nhiễm HIV. Chúng tôi rất lo lắng quá trình họ lấy máu các cháu không biết có bị lây nhiễm HIV hay không. Chúng tôi được biết công an đang thu thập danh sách các học sinh đã lấy máu để xác minh. Chúng tôi mong cơ quan chức năng sớm giải quyết vụ việc này để gia đình và các cháu yên tâm bước vào năm học mới", chị M. kiến nghị.