“Đại bàng” xây tổ
Thưa Bộ trưởng, năm vừa qua có thể xem là năm Bộ KH&ĐT khá bận rộn trong công tác xúc tiến, thu hút đầu tư nước ngoài. Liên tục các chuyến công tác, làm việc cùng những phái đoàn doanh nghiệp, tập đoàn lớn nhất từ trước tới nay đến Việt Nam, mang về kết quả thỏa thuận, hợp tác ra sao?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Công tác xúc tiến, thu hút đầu tư nước ngoài trong năm 2023 đã có nhiều chuyển biến tích cực, tiếp tục là một điểm sáng trong bức tranh kinh tế của Việt Nam. Các tổ chức có uy tín, cộng đồng các hiệp hội, doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đánh giá cao triển vọng tăng trưởng kinh tế và môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam, đồng thời nhận định Việt Nam có nhiều tiềm năng trở thành một mắt xích quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu. Vị thế quốc tế của Việt Nam ngày càng được củng cố, trong đó việc nâng cấp quan hệ với Mỹ và Nhật Bản lên đối tác chiến lược toàn diện đã tạo ra nhiều không gian hợp tác mới, tạo động lực cho hoạt động hợp tác đầu tư kinh doanh.
Nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn đã đến tìm hiểu cơ hội đầu tư tại Việt Nam trong những lĩnh vực mới nổi như: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, bán dẫn, hydrogen xanh, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế trí thức, kinh tế chia sẻ… Trong đó, nổi bật là: Nvidia (Mỹ) cam kết đưa Việt Nam trở thành quê hương thứ hai của Tập đoàn; Hana Micron (Hàn Quốc) khánh thành giai đoạn 2 và nâng tổng mức đầu tư tại Việt Nam lên 1 tỷ USD; Adani (Ấn Độ) cam kết sẽ đầu tư 10 tỷ USD tại Việt Nam trong 10 năm tới trong những lĩnh vực như kết cấu hạ tầng, năng lượng tái tạo… Đây hứa hẹn sẽ là những dự án thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế, tạo động lực tăng trưởng mới cho Việt Nam trong giai đoạn tới.
Ngành bán dẫn đang nhận được sự quan tâm đặc biệt, và theo Bộ trưởng, triển vọng, tiềm năng của lĩnh vực này tại Việt Nam thời gian tới như thế nào? Chúng ta cần làm gì để thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực bán dẫn?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trong bối cảnh xu hướng của chuỗi giá trị bán dẫn đang dần dịch chuyển sang các nước Đông Nam Á, Việt Nam có đầy đủ điều kiện và yếu tố cần thiết để phát triển công nghiệp bán dẫn như hệ thống chính trị ổn định, vị trí địa lý thuận lợi, cơ chế ưu đãi đầu tư hấp dẫn, nguồn nhân lực kỹ thuật - công nghệ dồi dào, cơ sở hạ tầng số ngày một phát triển. Chính phủ Việt Nam quyết tâm cao trong việc theo đuổi, phát triển ngành công nghiệp bán dẫn; đã và đang thu hút ngày càng nhiều các tập đoàn lớn trong ngành này.
Đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu có 50.000 nhân lực trong ngành bán dẫn
Thực tế, nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong ngành điện tử, bán dẫn đã hiện diện và đang có kế hoạch mở rộng đầu tư tại Việt Nam như Intel, Samsung, Synopsys, Qualcomm, Infineon, Amkor,… Điều này minh chứng cho vai trò then chốt và ngày càng quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.
Cấp bách đào tạo 50.000 kỹ sư
Ngành bán dẫn mở ra cơ hội lớn, nhưng theo Bộ trưởng, liệu có thách thức? Mức đầu tư cho sản xuất chip rất lớn, chúng ta có thể bắt đầu từ đâu, vai trò hỗ trợ, đồng hành từ Chính phủ như thế nào?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Từ năm 2001 đến 2021, ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đã tăng 13% mỗi năm, đạt được 600 tỷ USD tính đến năm 2021. Ngành bán dẫn được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, đạt đến 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030 (theo nghiên cứu từ tập đoàn tư vấn Boston - BCG). Các nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ, Trung Quốc, EU, Hàn Quốc và Nhật Bản đều đã công bố các kế hoạch trợ cấp cho ngành sản xuất chất bán dẫn, tạo nên thế cạnh tranh trong ngành công nghệ thế giới. Ngành công nghiệp này mở ra cơ hội cho tất cả các quốc gia trong đó có Việt Nam, về xuất khẩu, nhu cầu linh kiện bán dẫn ngày càng lớn.
Tuy nhiên, lĩnh vực này cũng đặt ra thách thức cho doanh nghiệp và chính phủ các nước. Mức đầu tư cho sản xuất chip rất lớn, đòi hỏi cơ sở hạ tầng đặc biệt và các dây chuyền sản xuất phức tạp. Đồng thời, sự phức tạp ngày càng tăng của công nghệ đòi hỏi sự đầu tư lớn vào nghiên cứu và phát triển để duy trì sự cạnh tranh; yêu cầu về đội ngũ nhân sự chất lượng cao rất lớn. Thực tế, nguồn nhân lực của Việt Nam mới chỉ đang dừng lại ở giai đoạn đầu, kỹ năng và trình độ chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp.
“Chính phủ Việt Nam đã, đang và sẽ nỗ lực chuẩn bị các điều kiện tốt nhất để sẵn sàng chào đón các nhà đầu tư trong ngành bán dẫn. Trong tương lai không xa, tôi tin tưởng Việt Nam sẽ trở thành một đối tác tin cậy và là một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu. Tôi mong muốn các nhà đầu tư hãy đến, hãy tìm kiếm cơ hội đầu tư của mình và đóng góp vào sự phát triển của Việt Nam”.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng
Để ngành công nghiệp bán dẫn ở nước ta phát triển xứng tầm với các lợi thế sẵn có, Bộ KH&ĐT đang tập trung vào một số công việc để bước đầu hình thành ngành công nghiệp cao này. Trong đó, với yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đến năm 2030 được xây dựng, với mục tiêu có 50.000 nhân lực trong ngành công nghiệp bán dẫn.
Đề án tập trung phát triển chương trình đào tạo giảng viên, sinh viên; xây dựng giáo trình chuẩn quốc tế; đào tạo sau đại học và cơ chế thu hút nhân tài trong nước và chuyên gia quốc tế; đồng thời triển khai các chương trình hợp tác đào tạo quốc tế nhằm đào tạo đội ngũ nhân sự có chuyên môn cao theo tiêu chuẩn quốc tế; tạo môi trường trao đổi và học tập tại nước ngoài; thúc đẩy chuyển giao và học hỏi công nghệ tiên tiến. Để tạo bước đà cho việc triển khai Đề án này, Bộ KH&ĐT đã giao Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) ký thỏa thuận hợp tác với 2 tập đoàn lớn nhất của Mỹ về thiết kế chip là Synopsys và Cadence để hợp tác trong việc thành lập các trung tâm nghiên cứu, ươm tạo thiết kế vi mạch bán dẫn; đồng thời, phối hợp với hơn 30 trường đại học, viện nghiên cứu lớn trong nước và quốc tế để triển khai các chương trình đào tạo nguồn nhân lực...