Khu vực khai quật gần Beit Shemesh chụp từ trên cao. ( Ảnh: Yoli Schwartz/Cơ quan Cổ vật Israel)
Yitzhak Paz, nhà nghiên cứu thuộc Cơ quan Cổ vật Israel (IAA), đơn vị tiến hành khai quật, cho biết: " Đây là một địa điểm rất lớn, chiếm ưu thế trong môi trường xung quanh, nơi sinh sống của một nhóm dân số lớn, cho thấy những dấu hiệu đô thị hóa ban đầu".
Khu định cư được tìm thấy tại Hurvat Husham, một địa điểm thời đại đồ đồng. Những gì còn lại của tòa nhà bao gồm những bức tường dày chứa một không gian có ghế dài, được giả thuyết rằng là nơi phục vụ cho một chức năng công cộng — có thể là thờ cúng. Không xa tòa nhà này, các nhà khảo cổ học cũng phát hiện ra một khu phức hợp cũ hơn với những hàng đá lớn đứng, có khả năng cũng được sử dụng làm không gian nghi lễ.
Sự gần gũi của hai tòa nhà này cho thấy người dân địa phương đã chuyển từ việc thờ cúng ở nơi công cộng sang một không gian khép kín với quyền ra vào được kiểm soát chặt chẽ hơn. Đây có thể là bằng chứng cho thấy sự khởi đầu của sự phức tạp xã hội gia tăng cũng như quá trình đô thị hóa của những người sống trong khu vực này cách đây 5.000 năm.
Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng, Thời kỳ đồ đồng sớm (cuối thiên niên kỷ thứ tư trước Công nguyên) là một giai đoạn phức tạp đối với khu vực này khi dân số tăng lên, xã hội phân cấp được hình thành, các ngành công nghiệp khác nhau được chuẩn hóa, việc xây dựng các tòa nhà công cộng đồ sộ và hoạt động thương mại đáng kể với các nước láng giềng.
Danny Benayoun, nhà khảo cổ học tại Cơ quan Cổ vật Israel, người tham gia cuộc khai quật, cho biết: "Thật sự rất kinh ngạc khi khám phá ra thứ gì đó vẫn nguyên vẹn trong suốt 5.000 năm ".
Các cuộc khai quật cũng đã phát hiện ra nhiều bình và lọ, cũng như các bình nhỏ có thể mang tính biểu tượng hơn là các vật chứa thực tế. Điều thú vị, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy chúng ở vị trí ban đầu của chúng, có khả năng được cư dân của khu định cư gửi đến đó ngay trước khi địa điểm này bị bỏ hoang. Các nhà khảo cổ học không biết điều gì đã xảy ra với căn phòng sau khi các bình được gửi đến, nhưng họ đã tìm thấy bằng chứng về việc đốt cháy, và một số bình đã rơi lên nhau. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng, việc phân tích sâu hơn về các bình có thể làm sáng tỏ bí ẩn này.