Tờ mờ sáng 25/12 dương lịch, đàn ông, phụ nữ sinh năm Bính Thìn của 5 xóm Chùa, Đình, Án, Cầu, Lẻ, dân thôn Triều Khúc, xã Tân Triều, Thanh Trì, Hà Nội “lên đồ” (nam khăn xếp, áo the, guốc mộc hoặc giày da; nữ áo dài truyền thống), tập trung tại các ngôi quán của mỗi xóm.
Sau đó, đội ngũ tân bô theo các bậc cao niên cùng đội lân-sư-rồng của làng đến trình diện tại những nơi tôn nghiêm nhất của làng, như đình Đại (thờ Bố cái Đại vương Phùng Hưng), lăng Quận chúa, đình thờ Sắc (nơi để sắc phong của vua), chùa Hương Vân, nghĩa trang liệt sĩ...
 |
Các trung niên xóm Chùa và vợ chuẩn bị cho lễ lên bô sáng 25/12/2024. Ảnh: Thái An |
Cuối cùng, tại đình lớn diễn ra lễ tế với đầy đủ cờ trống, nghi trượng, đội múa bồng (múa “con đĩ đánh bồng”) trong tiếng rì rầm của chủ tế công nhận đội ngũ tân bô, cầu chúc quốc thái dân an, phúc lai tai tống, già được mạnh khỏe, trẻ được bình an...
Cuối buổi lễ, hàng trăm tân bô (năm nay xóm Chùa có 26 ông bô, 18 bà bô; xóm Lẻ có 14 ông bô, 20 bà bô...) quây quần trên chiếu hoa trải trước sân đình để thụ lộc - chính là lễ vật tam sinh mà tân bô các xóm dâng lên, thường là xôi, thủ lợn/lợn quay, gà/ngan, rượu trắng, hoa quả, trầu cau.
Gắn kết gia đình, cộng đồng, thế hệ
Cụ “bát” Nguyễn Văn Tín (sinh năm 1942, nguyên Hiệu trưởng Trường Tiểu học Triều Khúc), một trong năm bậc lão niên dẫn đầu đoàn tân bô xóm Chùa 26 nam và 18 nữ, cho biết, lễ lên bô và lễ trình trầu diễn ra một tháng trước đó được dân làng Triều Khúc thực hiện hàng trăm năm qua theo hướng gìn giữ mỹ tục, phát huy giá trị truyền thống, kết nối cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân.
“Xưa chỉ có nam giới lên bô, được xếp vào hàng bô lão chung tay lo việc làng việc nước. Nay phụ nữ trong làng, dâu, rể người nơi khác cũng chính thức lên bô, vừa thắt chặt tình cảm gia đình, làng xóm, vừa góp phần xây dựng quê hương đất nước”, cụ Tín nói sang sảng, hướng ánh mắt yêu thương về phía con gái, con rể cùng lên bô dịp này.
“Em còn thiếu đôi tháng nữa mới đủ tuổi bám vạt áo các cụ (gia nhập hội bô lão của làng), nhưng vì chồng em lên bô hôm nay nên em xin lên cùng luôn cho có cặp có đôi, thắm tình đồng chí”, cô giáo Nguyễn Thị Thanh Hương, con gái cụ Tín, nói nhẹ như gió thoảng, níu tay chồng - sĩ quan quân đội ở rể trong làng.
Cũng âu yếm níu tay chồng bên cạnh, “cô nuôi” Bùi Thu Huyền tươi cười: “Em dăm năm nữa mới đủ tuổi nhưng chồng em ‘lên chức’ thì em đi theo chúc mừng thôi. Rồi 20 năm nữa, anh ấy lên cụ ‘thất’ (70 tuổi), 30 năm nữa lên cụ ‘bát’ (80 tuổi), em cũng đeo bám không cho thoát”.
Không chỉ vợ hoặc chồng đi cùng để chúc mừng người thương lên bô, mà ông già bà cả, em nhỏ trẻ lớn cũng có mặt tại lễ lên bô; có gia đình tam đại đồng đường, tứ đại đồng đường, cả cụ-ông bà-bố mẹ-con cháu-chắt cùng hân hoan phó hội.
“Lão niên đi để mừng cho con cháu trưởng thành, trung niên đi để tiếp bước cha anh, thanh niên đi để học hỏi kinh nghiệm, thiếu niên đi để trải nghiệm, mở mang tầm mắt”, doanh nhân Cao Thị Hường (tân bô xóm Lẻ) nói, rồi giải thích cho đám trẻ tại sao dân làng 48 tuổi tây (49 tuổi ta/tuổi mụ) được tôn thêm 1 tuổi lên hàng bô lão.
Chuyện kể rằng, khi Bố cái Đại vương Phùng Hưng đi qua Triều Khúc thấy dân làng ra đón toàn người đầu xanh (vì xưa tuổi thọ không cao như bây giờ) nên cho phép cộng thêm 1 tuổi để đội ngũ bô lão thêm đông. Vì ngài sinh ngày 25/11 âm lịch, nên từ đó cứ dịp này dân làng tổ chức lễ lên bô.
